Негізгі әдебиеттер тізімі

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

2. Типтік операция шаблонының реквизитгері.

3. Дайын шаблон негізінде операцияларды енгізу.

4. Типтік операциялар топтары. Типтік операциямен операциялар.

Осындай операцияларды енгізуді жеңілдету үшін программада пайдаланушының көмегімен олардың «сценарийі жазылған типтік операция үлгісі жасалады да, типтік операция тізіміне тіркеледі.

Типтік операция режиміне программаның құралдар тақтасындағы кнопкасын басу арқылы немесе менюдегі Әрекет (Операция)" пунктінен "Типтік операциялар (Типовые операции)" бөлімін таңдау арқылы қол жеткізуге болады. Экранға типтік операция тізімі шығады. Тізімді қарап шығуға және түзетуге оңай болу үшін арнайы топқа біріктірілген. Типтік операциялар тізімінде сол жағында топтар белгісі бейнеленген.

Бірінші бағанада типтік операция үлгісінің тобы мен атауы көрсетілген. Сол жақтағы бағана –жұмысшы онда әртүрлі шартты белгілер мен типтік операция үлгісі тізімінің көрсетілген.

• 
  Бұл жол типтік операция үлгісі тобына сәйкес келеді. Топтардың тақырыбы типтік операция тізімінің жоғарғы жағында орналасқан. Маустың сол жақ кнопкасын екі рет басу арқылы осы топқа кіретін типтік операциялар үлгісін таңдауға болады
  

• 
  Типтік операциялар тізіміндегі сатылы түрді көрсетуді алып тастаған топтардың тақырыбы. Қарап шығуға ашылған топтар атауын көрсетеді. Мұндай жолдар анықтамалық атауы ретінде кестенің жоғарғы бөлігінде орналасады және түзетуге болмайды. Қарап шығатын топтардың сатылы деңгейіне байланысты ашық топтар жолы бірнеше болуы мүмкін. Маустың сол жақ кнопкасын осы топқа екі рет басу арқылы топты жабуға болады.
  

Типтік операция атауын түзету үшін менюдің "Әрет (Действия)" пунктінен " Өзгерту (Изменить)" командасын немесе құралдар тақтасынан кнокасын немесе пернелер тақтасынан Shit+Enter пернесінің қосындысын басу керек. Түзетуді аяқгау Enter пернесі немесе құралдар тақтасынан кнопкасын басу арқылы орындалады.

Түзетуден бас тарту үшін Esc пернесін басу керек.
Типтік операция тобын кұру

Типтік операцияға жаңа топ енгізу үшін келесі ісәрекеттердің бірін орындаңыз:

- Типтік операция терезесіндегі құралдар панелінен кнопкасын

немесе

немесе

Егер тізімге енгізілетін жаңа типтік операция тобы нақты бір топқа жазылу керек болса, онда алдын ала сол топқа өту керек. Типтік операциялар тізіміне жаңа топ үшін автоматты түрде жаңа жол қосылады. Осы жолға топ атын теру керек. Toп аты терілгеннен кейін Enter пернесін басу керек. Жаңа топ құрудан бас тарту Esc пернесі арылы орындалады.

Типтік операцияны және типтік операция тобын жою үшін курсорды жойылатын элементке қойып, келесі іс әрекеттердін бірін орындаңыз:

- Del пернесін басыңыз

немесе

немесе

Экранда шыкқан типтік операцияны жою туралы сұранысқа Иә (Да) деп жауап бергеннен кейін типтік операция жойылады. Егер типтік операция тобы жойылатын болса экранға Типтік операция тобын жоюды орыңдау қосымша сұраныс терезесі шығады. Иә (Да) деп жауап бергеннен кейін осы топқа кіретін барлық типтік операциялар жойылады.

Жоғарыда айтылған амалдардан басқа типтік операцияны журналға енгізуге болады. Операцияларды енгізу үшін типтік операция жазылған тізімнен керекті операцияны тандап келесі іс-әрекеттердің бірін орындаңыз:

-Операциялар үлгісі тізімінің құралдар тақтасынан кнопкасын таңдаңыз

немесе

Типтік операция үлгісіне өзгеріс енгізу барысында операция реквизиттерін дұрыс толтыру, операция проводкаларының тізімін құру және оны дұрыс толтыру ережелері көрсетіледі. Типтік операция үлгісіне өзгеріс енгізу арнайы түзету терезесінде орындалады. Түзету терезесін шақыру үшін типтік операция тізімінен керекті операцияны таңдап келесі әрекеттердің бірін орындаңыз:

- Типтік операция терезесіндегі құралдар тақтасынан кнопкасын немесе

-F5 пернесін

немесе

- Менюдің "Әрекет (Действия)" пунктінен "Түзету (Редактировать)" командасын таңдаңыз.

=> типтік операция үлгісін құру;

=> дайын үлгіні қолдану.

Типтік операция үлгісіне мыналар жатады

- операция деректемелерін(реквизиттерін) толтыру ережелері: күні, нөмірі, сомасы және түсініктемесі;

- қосымша деректемелерді толтыру ережелері, егер ол операция үлгісінде көрсетілген болса;

- операция проводкаларының тізімі;

- проводка деректемелерін толтыру ережелері - шоттар корреспонденциясы, сомасы, субконто, саны, валюта және валюта сомасы;

- проводка сомасын есептейтін формула.

Экранға типтік операция үлгісін құру терезесі шығады.

Терезе екі бөліктен тұрады. Терезенің төменгі бөлігіне операция түрі қолмен енгізіледі. Онда операцияның күні, нөмірі, сомасы және қысқаша түсініктемесі, сонымен бірге операцияның бухгалтерлік проводкалары жазылады. Бухгалтерлік есепті жүргізу барысында 1С:Бухгалтерия жүйесінде талдамалы, сандық, валюталық есеп жүргізу мүмкіндігі қарастырылған. Сондықтан проводкалар тізіміне сәйкес талдамалы есеп объектісі (субконто), саны, валюта түрі және валюта сомасы сияқты деректемелер көрсетіледі. Терезенің жоғарғы бөлігіне проводка сомасын есептеу формуласы жазылады. Бір терезеден екіншісіне өту маустың немесе Shift+F6 пернелерінің қосындысын басу арқылы орыңдалады.
Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. 
   Типтік операция режимі қандай жағдайларда қолданылады
   
2. 
   Типтік операция дегеніміз не.
   

3. Типтік операциямен жұмыс қандай режимде жүргізіледі.

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

1. Ақша қаражаттары есебін ұйымдастыру.

2. Қаржы салымдарының есебі.

3. Касса операцияларының есебі.

1. 
   Кассадағы қолма-қол ақша қаражаттар есебі қалай жүргізіледі?
   
2. 
   Қолма қол ақша қаражаттары үшін қандай алғашқы құжаттар пайдаланылады?
   
3. 
   Ағымдағы банктік шоттардағы ақша қаражаттарының есебі қалай жүргізіледі?
   
4. 
   Қолма қолсыз ақша қаражаттары үшін қандай алғашқы құжаттар пайдаланылады?
   
5. 
   Ақша қаражаттары қандай есеп регистірлерінде жүргізіледі?
   

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

Дәріс сұрақтары:

1. 
   Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борыш есебі
   
2. 
   Басқадай дебиторлық борыштардың есебі
   
3. 
   Берілгеи аванс бойынша есел айырысу. Дебиторлық борыштар бойынша есеп айырысу
   

Сатылған тауарлар мен дайын өнімдер әр түрш се-бептермен кейін қайтарылған жағдайда "Сатылған тауар-лардың қайтарылуы" деп аталатын шот дебиттелініп, "Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің борыш-тары" — деп аталатын бөлім шоттарының тиістілері кредиттелінеді.

4. 
   Дебиторлық борыш есебі қалай жүргізіледі?
   
5. 
   Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер есебі қалай жүргізіледі?
   
6. 
   Қызметкерле қарызы есебі?
   
7. 
   Күмәнді талаптар бойынша борыштар есебі?
   

1. 
   Негізгі құралдарды кіріске алудың есебі.
   
2. 
   Негізгі құралдардың тозуы мен амортизациясының есебі
   
3. 
   Негізгі құралдарды жөндеудің есебі.
   
4. 
   Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі.
   
5. 
   Негізігі құралдарды есептен шығару есебі
   

Өндіріс процесіне қатысу сипатына байланысты негізгі құралдар өндірістік және өндірістік емес болып екіге бөлінеді.

Заттық құрамына қарай негізгі құралдар мүліктік және мүліктік емес болып бөлінеді. Мүліктікке (заттай) көрінісі бар, яғни санауға және өлшеуге болатындар (үйлер, ғимараттар, машиналар, жабдықтар) жатады. Мүліктік еместерге пайдаланылатын жер, орман алқабы, су ресурстары (ғимаратгардан басқа күрделі қаржы салымы, яғни заттық нысаны жоқ шығындар (жер учаскелерін, егістік үшін пайдаланылатын жерді өндеу, жалға алынған негізгі құралдарға күрделі қаржы жұмсау, т.б.) жатады.

- машиналар және құрал-жабдықтар (соның ішінде автоматгы машиналар және кұрал-жабдық);

- шаруашылык мүлкі; жұмысшы және өнім беретін мал; көп жылдық екпе ағаштар; жерді жақсартуға (ғимаратгарсыз) шыққан күрделі шығын; баска да негізгі кұралдар.

• 
  пайдалы кезең қызметі - бұл кезен ішінде негізгқұралдары пайдаланудан экономикалық олжа алуды кәсіпорын топшылайды;
  
• 
  нормативтік қызмет кезеңі — бұл кезең ішінде белгіленген нормаға сәйкес кәсіпорын негізгі құралдың тозуын есептейді.
  

Негізгі құралдардың құны бойынша амортизацияны бірқалыпты (түзу сызықты) есептеу әдіс яғни обьектінің құны оның қызмет ету мерзімі ішінде өндіріс шығындарына біркелкі апарылады Бұл әдіс негізгі құралдардың тозуы оның қызмет ету мерзімінен ұзақтығына байланысты деп пайымдауға негізделген және ол бухгалтерлік есептің отандық тәжірибесінде қолданылып жүрген әдіс.

Амортизацияны орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу өндірістік тәсіл.

Бұл әдіс негізгі құралдардың тозуы тек пайдалану нәтижесі болып табылады және оны есептеу процесінде уақыт бөліктері ешқандай роль атқармайды деген пайымдауға негізделген.

Амортизацияны есептеудің жеделтілген әдістері. Бұл әдістер өндірістік мақсатта пайдаланылатын негізгі құралдардың көптеген түрлері пайдаланудың алғашқы жылдарында тиімдірек жұмыс істейді немесе жоғарғы өнімділік қабілетін көрсетеді деген пайымдауға негізделген. Амортизацияны есептеудің жеделтілген әдістері:

а) Кумулятивтік әдіс.

б) Азайып отыратын қалдық әдісі.

Кумулятивтік әдіс - латын тілінен аударғанда - өсу, жиналу деген мағынны білдіреді, яғни сандарды қосу бойынша табылатын, объектінің қызмет ету мерзіміндегі жылдар санын қосу арқылы анықталады.

Азайып отыратын қалдық әдісі. Бұл әдіс те кумулятивтік әдістің принциптеріне негізделген. Оны екі еселенген амотизациялау нормасын қолдану арқыл азайып отыратын қалдық әдісі деп те атайды.

Қалдық құнды азайту үшін қажетті шамамен шектелетін соңғы жылды қоспағанда, тозуды есептеен кезде жойылу құны есепке алынбайды деп саналады.

Егер тәуекел мен сыйақы пайдалану құқымен біршама байланысты болса және жалгерге табыс етілген болса, сондай-ақ:

1. 
   Жалгер жалдан мүлікті тіркелген бағасы бойынша немесе жалдау мерзімінің соңында белгіленген бағасы бойынша өтемін төлеп алуға құқысы болса;
   
2. 
   Жалдау мерзімі жалданатын мүліктің ұтымды қызмет крсету мерзімінің 80%-інен астам болса;
   
3. 
   Жал мерзімінің соңында жалданған активтің қалдық құны жалдаудың бас кезіндегі оның ағымдық құның 20%-інен кем болмаса;
   
4. 
   Жал ақысының барлық кезеңіндегі дисконтталатын құны жалданған мүліктің ағымдағы құнының 90%-інен асатын болса;
   
5. 
   Жал мерзімінің соңында жалданған активті меншіктену құқы жалгерге берілетін немесе берілмейтін болса жал қаржылық болып табылады.
   

1. 
   Қаржыландырғаны үшін төлемнен (процент төлеу шығындарынан);
   
2. 
   Міндеттемені кемітетін төлемнен (негізгі міндеттемені өтеуден тұрады).
   

1. 
   Бухгалтерлік есептегі негізгі құралдар дегеніміз не?
   
2. 
   Негізгі құралдар қалай жіктеледі?
   
3. 
   Негізгі құралдар қандай құн бойынша бағаланады?
   
4. 
   Негізгі құралдардың тозуы қалай бөлінеді?
   
5. 
   Амортизация денег не?
   
6. 
   Амортизациялық аударым мөлшері дегеніміз не?
   
7. 
   Незгі құралдардың жөндеу есебі?
   

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

№8 Тақырып.

1. 
   Негізгі құралдарды кіріске алудың есебі.
   
2. 
   Негізгі құралдардың тозуы мен амортизациясының есебі
   
3. 
   Негізгі құралдарды жөндеудің есебі.
   
4. 
   Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі.
   
5. 
   Негізігі құралдарды есептен шығару есебі
   

1С: Бухгалтерия үлгілік конфигурациясы құжатының көмегімен өндіріске жұмсалатын материалдық шығын есебінің операциясын және кәсіпорын қоймасындағы дайын өнім түсімін рәсімдеуге болады.

Сатып алу мен өндіріске материалдарды жіберуге байланысты жүргізілетін құжаттарды қарау үшін "Производство, выпуск продукции" («Өндірісте өнімді шығару») журналы қолданылады. "Накладная на приход материалов" («Кіріс материалындағы жүкқұжат») құжатының көмегімен жеткізушіден түскен материалдар мен алынған материалдардың өзіндік құны анықталып факт түрінде есептілікте бейнелеп көрсетіледі. Ұйымның ішінен қоймадан материалдардың жүргізілу бағыты мен есептегі операцияны көрсету үшін "Акт на списание материалов" («Материалдарды есептен шығару туралы акт») деген құжаты қолданылады. "Выпуск готовой продукции" («Дайын өнімді шығару») құжаты өзіндік құнның жоспары бойынша қоймадан өндірістік өнімді кірістелінуі операциясын көрсетеді.

Өндірілген өнімнің құны мен сандық мәліметтердің алуын және өндіріске берілген материалдарды Стандартты есеп беруде қолдануға болады. Стандартты есеп беруде "Оборотно-сальдовая ведомость по счету" («Қалдық-айналымының ведомосінің шоты бойынша») 1320 шоты "Дайын өнім" шығаруға және белгіленген кезеңде дайын өнімнің сандық және сомалық өлшемде жөнелтілуіне мүмкіндік береді. Өндіріске жұмсалған барлық соманы "Оборотно-сальдовая ведомость по счету" («Қалдық-айналымының ведомосінің шоты бойынша») 1341 «Негізгі өндіріс» шоты арқылы алуға болады. Стандартты есеп беруде «Карточка шоты» 1320 шоты «Дайын өнім» бойынша нақты ақпаратты алу үшін барлық операциларда қолданылған болуы мүмкін.

Материал есебі үшін ұйым қолданылып келген өзінің шаруашылық қызметін «Материалдар» анықтамалығында көрсетілген. Анықтамалықта нақты материалдардың номенклатурасы енгізіледі. Бөлек материалдар материал түрлері бойынша топ болып біріктірілуі мүмкін.

Материалды жүргізу барысындағы операциясын қолма-қол түрде енгізуге болады немесе үлгілік конфигурация бойынша құжаттарды сол мақсатта қолдануға болады. Материалдарды есептеу барысындағы жүргізілетін құжаттарды қарастыру үшін "Учет материалов"(«Материалды есептеу») журналында қолданылады.

Материалдар түсімі

Жеткізушіден алынған материалдарды ұйым қызметкері сенімхат жазып алу қажет. Бұл «Сенімхат» үлгілік конфигурация құжатының көмегімен істеуге болады.

"Накладная на приход материалов" («Кіріс материалындағы жүкқұжат») құжатының көмегімен жеткізушіден түскен материалдардың бағасы, көрсетілген жөнелтпе құжатында көрсетіледі.

Жеткізуші ұсынған үлгілік конфигурациядағы шот-фактуралар "Счет-фактура полученный" («Алынған Шот-фактура») құжатында көрсетілуі мүмкін.

"Счет-фактура полученный" («Алынған Шот-фактура») құжатын "Накладная на приход материалов" («Кіріс материалындағы жүкқұжат») құжат енгізген ыңғайлы. Ол үшін "Учет материалов"(«Материалды есептеу») журналынан құжат-негіздемесін іздеп және «Действия» менюінен "Ввести на основании" («Негіздемені енгізу») таңдаймыз.

Материалдың ауыстырылуы

Операцияны жүргізу барысында үлгілік конфигурациядағы материалдардың ауыстырылуы "Накладная на перемещение материалов" құжатында көрсетеді. Берілген құжат көмегімен қоймадан қоймаға материалдарды ауыстыру операциясы өткізуі мүмкін, сонымен қатар материалдардың қоймадан шығарылуы ұйымның ішіндегі өндірістік және өндірістік емес қажеттіліктер қолданылады. Құжат мөрлік нысанды иеленеді.

Материалды сатқан кезде немесе материалды қайта өңдеуге берілген кезде үлгілік конфигурацияда "Накладная на расход материалов на сторону" құжаты өткізіледі. Құжаттарды өткізген кезде сатып алушыға берген кезде шот-фактураны рәсімдеуге болады. Сол үшін "Учет материалов"(«Материалды есептеу») журналында сәйкес келетін құжат-негіздемесін тауып және менюдағы «Действия»-ны басып "Ввести на основании" пунктін таңдау керек.

Материалды есептеген кезде қорытынды және нақты мәліметтерді алып стандартты есеп беруді қолдануға болады.

"Журнал-Ордер (ведомость) по счету" ұйымдағы материалдың жүру барысындағы синтетикалық ақпаратты алу үшін Стандартты есеп беру қолданылады. Сандық және сомалық өлшеміндегі белгіленген кезеңіндегі соңындағы 1310 шоты қалдықтар мен шығысы, түсуі, бастапқы қалдықтар туралы ақпаратты алу үшін Стандартты есеп беру "Оборотно-сальдовая ведомость по счету" қолданылады.

Материалдың жүргізілу 1310шотындағы нақты ақпаратты алу үшін Стандартты есеп беруде "Отчет по проводкам" қолданылады.

1310 шоты бойынша Стандартты есеп беру «Карточка шоты» нақты материал мен операциялар туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді.

Дайын өнім есебі

Өнімді есептеу үшін белгілі бір ұйымның шығарылуы мен «Номенклатура» анықтамалықта қолданылады. Өнімнің номенклатурасының тізбесімен бірге таурлар жайлы ақпараттар анықтамалықта сақталынады.

Дайын өнімді есептеу операциясын қолма-қол жүргізуге болады. Қоймаға дайын өнімді берілген кезде құжаттарды қарастыру үшін "Производство, выпуск продукции" («Өндірісте өнімді шығару») журнал қолданылады.

Дайын өнімді өткізген кезде құжаттарды қарау үшін "Реализация товаров" журналы қолданылады.

Қоймаға дайын өнімді өткізу

Дайын өнімді өндірістен қоймаға өткізілуі "Выпуск готовой продукции" («Дайын өнімді шығару») құжатымен жүзеге асады. Өнім есебі 1320 «Дайын өнім» шотымен жүргізіледі, өзіндік құнның жоспарымен өткізіледі.

Дайын өнімнің орын ауыстырылуы қоймадан қоймаға үлгілік конфигурацияда "Накладная на перемещение товаров" құжатымен орындалады.

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

1. 
   Негізгі құралдарды кіріске алудың есебі.
   
2. 
   Негізгі құралдардың тозуы мен амортизациясының есебі
   
3. 
   Негізгі құралдарды жөндеудің есебі.
   
4. 
   Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі.
   
5. 
   Негізігі құралдарды есептен шығару есебі
   

1С:Бухгалтерия 7.7 нің кадрлық есеп жүргізу мекеменің жұмысшылар тізімін, жұмысқа қабылдау жөнінде бұйрықтарды қалыптастыруға, жұмыстан шығулар жөнінде, кадрлық жұмысшылардың мәліметтерінің өзгеруі және жалақы көлемін өзгерту туралы бұйрықтарды жүргізуге мүмкіндіктер береді.

Жұмысшылар тізімін жүргізу үшін «Қызметкерлер» анықтамалылығы қарастырылған. Бұл анықтамалылық бастапқы құжаттар көшірімін берумен қатар, 1251,3350 шоттары арқылы аналитикалық есептеулер жүргізу үшін қолданылады. Анықтамалылыққа жаңа қызметкерлерді енгізу және анықтамалылыққа енгізіліп тұрған қызметкерлер туралы ақпараттарды өзгерту үшін кадрлық бұйрықтар типтік құжаттар конфигурациясын қолданады.

Кадрлық есептеу құжаттары бухгалтерлік операцияларды құрмайды, ол «Қызметкерлер» анықтамалылығындағы ақпараттарды енгізуге және оларды түзетуге арналған. Типтік конфигурацияларға келесідей құжаттар жатады: жұмысқа қабылдау жөнінде бұйрық; кадрлық өзгерістер жөнінде бұйрықтар; жалақының өзгеруі жөнінде бұйрықтар; жмыстан шығу жөнінде бұйрық. Кадрлық есептеулер құжаттарын қарау үшін «Кадрлық құжаттар» журналын қосамыз.

Жұмысқа жаңа қызметкерлерді қабылдау үшін «Жұмысқа қабылдау туралы бұйрық» құжаты арналған. Содан соң құжат жүргізіліп және сақталып болғаннан кейін, жаңа қызметкер туралы мәліметтер «Қызметкерлер» анықтамалылығына енгізіледі.

Қызметкерді бір бөлімшеден екіншісіне аусуын, айлық жалақысының, бала санының және кіріс шегерімдерінің өзгеруі жөнінде «Кадрлық өзгерістер бұйрығы» құжаттарын қолданамыз. Сонымен қоса бұл құжат «Қызметкерлер» анықтамалылығында сақталынған мәліметтерге өзгерістер енгізеді. Бір уақытта бірнеше қызметкердің жалақысын өзгерту үшін «Жалақыны өзгерту бұйрығы» құжаттарын қолданады.

Қызметкерлер туралы жиынтық ақпараттарды алу үшін «Қызметкерлер» анықтамалылығынан алуға болатын арнайы есеп берулер қолданылады. Ол үшін анықтамалылық формасында «барлығы бойынша» және «қызметкер бойынша» батырмалары арналады. «Қызметкерлер бойынша есеп беру» құжаты мекеменің барлық қызметкерлері туралы бүгіні таңға дейінгі ақпаратты береді. Есеп беру қызметкерлерге еңбекақыны есептеу кезінде қолданылатын ақпараттарды береді. «Қызмткер бойынша есеп беру» таңдалған бір қызметкер туралы кадрлық өзгерістері туралы ақпараттарды ұсынады. Қызметкерлер бойынша есептілікке қарағанда, бұл құжатта жалақы тағайындау үшін қолданылатын бастапқы мәліметтердің тарихының алғашқы жазбасы мен жұмыс уақытындағы ақпарат көрсетіледі.

Жұмысшыларға еңбекақыны тағайындауға қажетті ақпаратты 1С:Бухгалтериясында жинақтайтын құжат болып «Қызметкерлер» анықтамалылығы жатады. Анықтамалылыққа жаңа қызметкерлерді енгізу және анықтамалылыққа енгізіліп тұрған қызметкерлер туралы ақпараттарды өзгерту үшін кадрлық бұйрықтар типтік құжаттар конфигурациясын қолданады. «Есептеулер түрі» анықтамалылығы күрделі құрылымды еңбекке жалақы есептеулерді енгізілуі туралы қосымша ақпараттарды сақтау үшін қолданылады.

Еңбекақыны есептеу мен төлеу операциялары типтік конфигурациялар құжаты көмегімен рәсімделеді. Жалақыны есептеу мен төлеуге арналған құжаттарды қарау үшін «Еңбекақы төлемдері» журналы қолданылады.

Кәсіпорынның қызметкерлеріне еңбекақы төлемдерін есептеу «Есептеу ведомостьы» құжаты арқылы жүргізіледі.

«Есептеулер ведомостьы» құжатында «Есептеулер түрі» анықтамалылығында құрылымы айқындалған қосымша есептеулер қатарын енгізуге болады.

Мысалы, жолақысы мен түскі ас үшін ұстап қалуларды «Ұстап қалу ведомостьы» арқылы жүргізеді.

Еңбекақыны төлеулер «Еңбекақы төлемдерін төлеу» құжаты арқылы әсімделеді. Құжатты құрастыру кезінде төлем ведомостьы мен есеп айырысу парағы басылып шығуы мүмкін.

Еңбекақы төлемдерімен есеп айырысу нәтижесінде есеп айырысу ведомостьы мен есеп айырысу парағы қалыптасуы мүмкін.Есеп айырысу ведомостьы мен есеп айырысу парағы еңбекақы төлемдерінің есептілігі журналы арқылы құрастырылады. Еңбекақы төлемдерін есептеу туралы есеп айырысу ведомостьын алу үшін «есеп айырысу төем ведомостьы» есептемесін қолдануғы болады. Есеп айырысу парағын басу үшін журналдан «Еңбекақыны есептеу» құжатын таңдаңыз, содан соң «басып шығару» батырмасын басып, қосалы менюден «Есеп айырысу парағы» командасын таңдаңыз. Ал төлем ведомостьын құру үшін журналдан «Еңбекақыны төлеу» құжатын таңдап, «басып шығару» батырмасын басып, қосалқы менюден «ведомость» командасын таңдаңыз.

Қызметкерлердің еңбегін ақылы төлеу жөнінде қорытынды және жекелеген ақпараттарды алу үшін стандартты есептемелерді пайдалануға болады. «Субконт шоты бойынша талдау» стандартты есептемесі 3350 шоты бойынша әрбір қызметкерлерге есептелген еңбек ақының ортақ соммасы мен сонымен қоса ұсталынған салықтар мен алымдар және төленуге есептелген еңбекақы көлемі туралы толық мәлімет алуға болады. «Шот карточкасы» стандарттыы есептемесі 3350 шоты бойынша қызметкерлер бойынша есеп айырысулардың ағымдағы жағдайын көруге болады. «Шот талдауы» станартты есептемесі 3350 шоты бойынша зейнетақы қорына есептелген және төленген төлемдер шамасы туралы ақпараттар аламыз.

1. 
   Субконто, меню, мұрағат, айды жабу, кезеңді жабу, типтік операция режимі, журнал, проводкаларды тексеру анықтамалығын т.б. қалай түсініктеме бересіз?
   
2. 
   Мини –жүйелер, шағын және әр жақты (әмбебап) жүйелер дегеніміз не, оларға қандай программалар жатады, мысал келтіріңіз.
   
3. 
   Ірі кәсіпорындарға бағытталған кешендік жүйелер дегеніміз не, оларға қандай программалар жатады, мысал келтіріңіз.
   

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

Жеткізушілердің счет – фактурасы құжатын «Басқа ұымның қызметі» құжатында енгізу оңайырақ болады. Ол үшін журналдан негізгі құжатты тауып, «Негізінде енгізу» пункті менюдағы «Действия» таңдаймыз.

Есепті операцияда бағала материалдарға кеткен шығындарды қабылдау үшін «Басқа ұымның қызметі» құжатын енгізу керек. Қорытынды есеп пен тауарға кеткен есепті алу үшін стандартты есепті қолдануға болады. Стандартты есепті « Оборотная саьдовая ведомость» шоты , 3310 « Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек» шоты бойынша орындаушылардың есебін көруге болады.

Стандартты есеп «Карталы шот» 3310 « Жеткізушілер мен мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек» шотына ағымдағы ұйымның есебін көруге мүмкіндік береді.

Берілген элеметтер тізімі аналитикалық есептің сол шотында енгізіледі, сонымен қатар аналитикалық есеп«Контрагенты» субконто түрінде жүргізіледі. Договор тізімі контрагенттік терезеде толтырылады немесе бөлек тізімде , сонымен қоса контрагент тізіміндегі «Бағнышты анықтамалықты ашу» кнопкасы арқылы шақырылады.

Сақтау керек болатын негiзгi ережемен әр түрлi құжаттардағы жөн-жоба үйлесiмдi келiсiм шарттарының қажеттiлiгi болып табылады. Мысалы, егер тиеулер құжатта келiсiм шарттарының тiзiмiнiң кейбiр жолын сайланса, онда бұл жол бұл тиеу бойынша таңдалған төлеудi рәсiмдеуде болуы керек.

Шарттар туралы ұйым iшiне алынған мәлiметтердiң сақтаулары үшiн "Келiсiм шарттарын " құрылғанын анықтама алуы қажет.

Барлық құжаттар "Ортақ" журналда қарауы мүмкiн, алда ұйымдары бар шағылатын есептеулерде қарауы мүмкiн. Нақтылы қарсы уәкiл бойынша құжаттарды iрiктеуде журналдан керекті құжаттарды таңдап алынған.

Жабдықтаушылары бар есептеулер және сатып алушылармен қызметтердiң жұмыс жасауға, көрсетуге және алуы бойынша түсудi рәсімдеу барлық құжатты және тауарлық-заттық құндылықтардың (берiлудi, қатардан шығу) тиеуi, сонымен бiрге операцияның рәсімдеу құжаттарымен автоматты шағылысады. Ақшалайсыз түсулер және төлеулер "Банк" журналында құжаттармен түсіріледі.

"Көшiрме" құжаттың арна қаржыларының алуға немесе есептен шығаруы бойынша операциялардың бухгалтерлiк есебiндегi шағылысулары үшiн қолданылады.

Ақшалай түсулер және төлеулер "Кассалық құжаттар" журналында құжаттармен шағылысады.

Кiрiс кассалық орлардың рәсiмдеуi "Кiрiс кассалық ордер" құжатпен орындалады.

Шығын кассалық орларының ресiмдеуi "Шығын кассалық ордерi" құжатпен орындалады.

Ұйымдары бар есептеулердiң есепке алуына қорытынды және толық мәлiмет бойынша алу үшiн есептеу нәтижелерi үйреншiктi қолдануға болады. Есеп бойынша “Сырт - сальдо тiзiмі” үйреншiктi есептеу нәтижесi бола алады, нақты есептер бойынша ұйымдары бар есептеулер туралы мәлiметтiң алуы үшiн қолдануы болып табылады.
Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. 
   Субконто, меню, мұрағат, айды жабу, кезеңді жабу, типтік операция режимі, журнал, проводкаларды тексеру анықтамалығын т.б. қалай түсініктеме бересіз?
   
2. 
   Мини –жүйелер, шағын және әр жақты (әмбебап) жүйелер дегеніміз не, оларға қандай программалар жатады, мысал келтіріңіз.
   
3. 
   Ірі кәсіпорындарға бағытталған кешендік жүйелер дегеніміз не, оларға қандай программалар жатады, мысал келтіріңіз.
   

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

1. Материалдарды кірістеу. Материалдардың қозғалысы. Алдын-ала төленген материалдарды кірістеу.

2. Төленбеген счеттар бойынша түскен материалдар.

3. Материалдарды жөнелту: материалдарды өндіріске босату, материалдарды жалпы өндіріс шығындарына жіберу.

4. Материалдардың ішкі қозғалысы. Тауарлы - материалдық қорлар қозғалысы бойынша құжаттар.
1. Кәсіпорындар мен үйымдардың қызметі барысында өздерінің өндірген дайын бүйымдары, сату үшін сатып алған тауарлары, сатып алған бірақ әзірге үйымға келіп түспеген тауарлары (жолдағы тауарлар), аяқталмаған өн-діріс, басқаларға көрсеткен қызметтері, сондай-ақ жүмыс-тарды орындау және қызметгерді көрсету барысында пай-далануға арналған қосалқы бөлшектері, отындары, ыдыс және ыдыстық материалдары, жартылай фабрикаттар және басқа да материалдары сол үйымның тауарлық-материал-дық қоры түріндегі ағымдағы акгиві болып табылады.Олардың өндіріс қүралдарынан өзгешелігі, өндіріс қүралдары шаруашылық үдерісіне (процесіне) ұзақ уақыт қатысып, өздерінің табиғи пішінін сақтай отырып өнді-рілетін өнімге өз қүнының бір бөлігін қосып отыратын болса, еңбек заттары ендірісте пайдаланылған кезде өзде-рінің бастапқы қүнын түгелдей өндірілетін өнімге ауыс-тырады. Шығарылатын енімнің, атқарылатын жүмыстың өзіндік қүнының көп бөлігі еңбек заттарының қүнынан түрады. Сонымен қатар еңбек заттары өндірістік қор болып табылады.

Материалдарды есептеудің негізгі міндеттері:

1. 
   Дайындалған, келіп түскен және өндіріске немесе сыртқа босатылған материадцарды уақытында есептеп, кіріске алу немесе есептен шығару.
   
2. 
   Материалдардың қоймада және тасымалдау кезінде түгел сақталуын бақылау.
   
3. 
   Материалдық қорлар қалдығының белгіленген мөлшерден артып немесе төмендеп кетпеуін бақылау.
   
4. 
   Материадцарды өндірісте пайдаланған кезде олардың техникалық жолмен анықталған мелшерін және түтыну мөлшерінің қорын анықтау.
   
5. 
   Материалдардың өндірісте үтымды пайдаланылуын бақылау.
   
6. 
   Дайындалған материалдардың езіндік қүнын анықтап және олардың жоспарлы есептеу бағасынан айырмашылығын тауып, пайдаланылған материалдар қүнын әр объектінің шығынына қосу.
   

- материалдар қойманың әр бөлігівде оздерінің түрлері, сорттары, өлшемдері бойынша керекті кезінде тез алуға және босатқаннан кейінгі кезде қалдығын тексеруді қамтамасыз ететіндей етіп орналастырылуы керек.

Кәсіпорындар мен үйымдардың әкімшілігі материал-дарды сақтайтын жерді таразымен, өлшеу аспаптарымен және ьщыстармен жабдықтап жөне оларды жиі тексеріп, дүрыстығын қадағалап отыруы керек. Үйымның басшысы материаддарды қабылдайтын және босататын адамдардың топтарын белгілеп, олармен материалдарға жауапкершілік туралы шарт жасайды. Сондай-ақ кәсіпорын басшысы материалдарға жауапты адамдарды жүмысқа алу, жүмыстан босату барысында үйымның бас бухгалтерімен алдын ала келісіп отыруы қажет. Материалдарды кіріске алу және қоймадан босату қүжаттарына қол қою қүқығына ие болған қызмет иелсрінің тізімін белгілеу кәсіпорын бас-шысының немесе ол сенім бідцірген адамның жүмысы болып табылады.

Материалдардың есебін дүрыс және үтымды үйым-дастыру үшін мыналар керек:

• 
  материалдардың бірыңғай номенклатурасы мен жоспарлы есеп айырысу бағасын белгілеу;
  
• 
  қүжат айналымының дәл жүйесін белгілеу және материалдарды есепке алу мен есептен шығару операцияларының тәртібін сақтау;
  
• 
  бірыңғайланған алғашқы есеп қүжаттары нысандарының түрлерін белгілсу және олармен үйымның барлық бөлімін қамтамасыз ету.
  

• 
  шикізат пен материалдар;
  
• 
  сатылып алынған жартылай фабрикаттар;
  
• 
  отындар;
  
• 
  ыдыс және ьвдыстық материалдар;
  
• 
  қосалқы бөлшекгер;
  
• 
  басқадай материалдар ;
  
• 
  өндеуге берілген материалдар;
  
• 
  қүрылыс материалдары.
  

2. 
   Орташа өзіндік қунын есвптеу әдісі
   

2. 
   ФИФО әдісі
   

Орташа өзіндік қүнын есептеу әдісі бойынша кәсіп-орынға кіріске алынған әрбір материалдық қорлардың бағасы олардың кіріске алынғандағы шоты бойынша бағасын анықтау мүмкін болмаған жағдайда жүргізіледі. Материалдық қорлар тобының (түрінің) орташа өзіндік қүны үйымдағы материалдардың есепті айдың басындағы қалған қалдығының қүнымен ай бойы кіріске алынған материалдар қүнының жиынтығын (қосындысын) мате-риалдардың ай басындағы сандарының қалдығымен ай бойы кіріске алынған тиісті материалдардың сандарының қосындысына бөлу арқылы анықталады.

Бірінші кіріс етілгендер, соның ішінде: айдың басын-дағы кәсіпорынның қоймасындағы материалдардың қал-дық саны 50 дана сомасы 5000 теңге, бірінші топтамада кіріске алынғаны 100 дана сомасы 11000 теңге, екінші топтамада кіріске алынғаны 80 дана сомасы 9600 теңге, үшінші топтамада кіріске алынған материалдардың тек қана 20 данасы сомасы 2600 теңге шығыс етіледі. Барлығы 250 (50+100+80+20) дана, сомасы 28200 (5000+11000+ +9600+2600) теңгенің материалдары.

1. 
   Қорлар қалай жіктеледі?
   
2. 
   Шикізат материалдар дегеніміз не?
   
3. 
   Қорлар есебі қай шотта жүргізіледі?
   
4. 
   Материалдардың қоймадағы есебі қалай жүргізіледі?
   
5. 
   Материалдардың бухгалтериядағы есебі қалай жүргізіледі?
   

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.
   

1. Материалдарды кірістеу. Материалдардың қозғалысы. Алдын-ала төленген материалдарды кірістеу.

2. Төленбеген счеттар бойынша түскен материалдар.

3. Материалдарды жөнелту: материалдарды өндіріске босату, материалдарды жалпы өндіріс шығындарына жіберу.

4. Материалдардың ішкі қозғалысы. Тауарлы - материалдық қорлар қозғалысы бойынша құжаттар.
Стандартты есептемелер жалпы кез келген ұйымда және қандай да болмасын кез келген бухгалтерлік есептің бөлімдерінде қолданылады. Олар берілген шоттың, субконто түрлерінің, валюталардың бухгалтерлік қорытындыларын береді. Стандарттық есептемелерге «Қалдық-айналымдық ведомость», «Шахматка», «Шот талдауы», «Шот карточкасы» және т.б. есептемелер жатады.

Стандартты есептемелер - бухгалтерлік қорытындыларды әр кезеңде және бөлшектелінген проводкалар шоттары, аралық шоттар, валюталар, аналитика объект дәрежесіндегі талдау жүргізу үшін бухгалтерлік есепті енгізу барысында өте кең көлемде қолданылады.

Қажет стандартты есептемелерді программаның басты менюіндегі «Отчеты» пунктін таңдау арқылы қол жеткізуге болады.

Қалдық-айналымдық ведомость

Есептеме әр шот үшін кезеңнің басындағы және соңындағы қалдықтар туралы және таңдалған кезеңнің дебеті және кредиті бойынша айналымдар туралы ақпараттарды қамтиды.

Есептеме шоттар арасындағы нақты кезеңіндегі айналымдарды (бір шоттың дебетін басқа шоттың кредитінен) қамтиды.

Бұл есептеме - нақты таңдалған кезеңдегі шот аралық айналымдардың кесте түріндегі мәліметтер көрінісін береді.

Есептеме аналитикалық есеп бойынша жіргізілетін шоттар үшін аналитикалық есептің (субконто) нақты объектілерінің қалдықтары мен айналымдарын бөлу туралы ақпараттарды қамтиды.

Есептеме әр ай үшін шот айналымын және қалдықтарын шығару үшін қолданылады.

Есептеме (бастапқы қалдық, басқа шоттармен айналым және соңғы қалдық), уақыты (кезеңі) бойынша бөлшектелген немесе проводкалар (операциялар) бойынша шоттағы қозғалыстар туралы.

Есептеме таңдалған кезең ішіндегі шоттың басқа шоттармен айналымы туралы және кезеңнің бастапқы және соңғы қалдықтары туралы ақпараттарды қамтиды.

Есептеме берілген шоттың барлық проводкаларын немесе осы шот бойынша аналитикалық есептің объектілерінің нақты мәндері бойынша (материал, ұйым-жеткізуші аты) қамтиды.

Есептеме көрсетілген кезеңге берілген шоттың басқа шоттармен айналымы туралы корреспонденциялардың қорытынды сомаларын, сонымен бірге аналитикалық есептің объектісінің бөлігі ретінде шот бойынша кезең басындаңы және соңындағы қалдықтарды қамтиды.

Салық инспекциясына, бюджеттен тыс фондтарға және статистика органдарына арналған бухгалтерлік және салықтық есептемелерді құру үшін типтік конфигурацияда регламенттелген есептеме тізімі бар.

Регламенттелген есептемелермен жұмыс жасау үшін арнайы «Регламенттелген есептемелер» атты режимі жұмыс жасайды.

Олардың көмегімен берілген кезеңге белгілі өлшемелерді (критерияларды) қанағаттандыратын операция тізімдерін шығаруға болады, олар: дебет және кредит шоттарының нөмірлері бойынша, операцияны сипаттаудағы кейбір жолдардың болуы, берілген жұмыс орны бойынша және т.б. Мысалы, осы есептің көмегімен беріген кезеңге кассадан қашан және кімге ақша берілгендігі туралы есепті жорамалдауға болады. Бұл үшін 1251, 1010 іріктеу шартын қойып алу керек.

Кезең басы мен соңындағы қалдығын, берілген кезең бойынша шоттардың дебеттік және кредиттік айналымдарын Сальдо-айналымдық ведомосттен білуге болады. Сальдо-айналымдық ведомость арқылы бухгалтерлік есептегі шоттардың дұрыс қолданылуын реттеп отыруға болады.

Мысалы, конфигурациядағы барлық шоттар активті, пассивті, активті-пассивті болып бөлінетіндіктен және шоттар жоспарында әрбір шотқа сәйкес нышандар тұрғандықтан, егер шот Активті болып танылып кредитті қалдығы болса, онда сальдо-айналымдық ведомостте ол қалдық минус белгісі түрінде көрсетіледі. Таңдалған кезеңдегі шоттар арасындағы айналым Шахматкадан және Келістіріуші проводкалардан көрініс табады. Бұл екі құжат көрініс формаларымен ерекшеленеді.

Әрбір шот үшін қорытынды сомаларын, есепті кезеңдегі берілген шоттың басқа басқа шоттармен корреспонденцияларын кіргізетін Шот талдауын (Анализ счета) алуға болады, бұл шот бойынша кезең басы мен соңындағы қалдықты, яғни шот талдау өзімен бірге осы шотқа қатысты Бас кітапты көрсетеді. Мысалы бұл есептің көмегімен есептік шоттың қозғалысын болжауға болады.

Уақыт бойынша шотты талдауда айналымды немесе шот бойынша айналымды бүкіл кезеңге емес, кезеңнің әр күніне алуға болады. Бұл талдау көбіне компьютерге салынып қойған бухгалтерлік жазбалар бойынша деректерді тексеру үшін қолданады.

Шот айналымдары бастапқы және соңғы қалдық пен шот айналымдарын басқа шоттармен әр айға немесе кварталға қарастыруға мүмкіндік береді.

Журнал-ордер мен шоттар ведомостісі уақыт бойынша нмесе жекелеген проводкалар бойынша толық қанды ақпарат алуға мүмкіндік береді.

Шот бойынша операция карточкасы шот бойынша операциялар туралы максималды толық көрінісін алу керек болғанда қолданылады. Ол берілген шоттың барлық операцияларын проводкалардың реквизиттерін, әрбір операциялардың шот бойынша кезең бойынша алғашқы және соңғы қалдықтарын, шот бойынша айналымдарын хронологиялық кезектілікте көрсетеді. Сонымен, 1010 шоты үшін шот карточкасы Кассалық кітапты алуға, ал 1030 шоты үшін банк жазбаларының түсіндірмелерін алуға және т.б. мүмкіндік береді.

Шот бойынша қалдық-айналымдық ведомостісі тек қана аналитикалық есеп жүретін шоттарда қолданылады. Онда айналымдарды бөлу мен аналитикалық есептің нақты объектілері бойынша шот қалдықтары көрінеді. Сонымен, 1300 «Қорлар» шоты үшін бұл ведомость материалдардың нақты түрлерінің қозғалыстары бойынша, ал 681 «Қызметкерлермен есеп айырысу» шоты - әрбір қызметкермен есеп айырысу мәліметерін және т.б. деректерді алуға мүмкіндік береді.

Субконто бойынша шотты талдау қалдық-айналым ведомостісіне қарағанда толығырақ мәліметтер береді. Бұл құжат аналитикалық есептің (субконто) әрбір объектісінің таңдалған шоты бойынша осы объектінің басқа барлық синтетикалық шоттарымен корреспонденцияларының қорытынды сомалары, және де субконто бойынша кезең басы мен соңындағы қалдықтар (натуралдық және құндық көріністе) көрінеді. Осылай, «Субконто бойынша от талдау» құжаты «Шот талдауы» құжатының аналитикалық есебінің (субконто) нақты объектілері бойынша түсіндірмесі болып табылады.

Субконто талдауы бірнеше синтетикалық шоттарымен байланысы бар субконто түрлерімен қолданылады. Қалдық-айналымдық ведомость айналымдар және субконто қорытындылары туралы толық ақпарат бермейді. Мысалы, контрагент сатып алушы немесе жеткізуші орнында да болуы мүмкін, яғни бұл ұйымға байланысы бар операциялар 1210, 3310 шотында есептеледі, сондықтан қалдық-айналымдық ведомость субконто қиысында бұл шоттардың біреуі де бұл ұйыммен есеп айырысуларын көрсетпейді.

Субконто арасындағы айналымдар субконталардың арасындағы бір түрімен басқа бірнеше түрлері арасындағы айналымдарды талдауды алуға көмектеседі. Бұл құжат, мысалы, әрбір тұтынушының түрлі түрдегі тауарлардың қаншасын сатып алғандығы туралы мәліметтерді біліп отыруға мүмкіндік береді.

Субконто бойынша операциялар карточкасы шот бойынша операциялар туралы максималды толық көрінісін алу керек болғанда қолданылады. Ол берілген шоттың барлық операцияларын проводкалардың реквизиттерін, әрбір операциялардың шот бойынша кезең бойынша алғашқы және соңғы қалдықтарын, шот бойынша айналымдарын хронологиялық кезектілікте көрсетеді. Деректер құндық және натуралдық көрсеткіштер түрінде көрсетіледі.

 Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. 
   Субконто, меню, мұрағат, айды жабу, кезеңді жабу, типтік операция режимі, журнал, проводкаларды тексеру анықтамалығын т.б. қалай түсініктеме бересіз?
   
2. 
   Мини –жүйелер, шағын және әр жақты (әмбебап) жүйелер дегеніміз не, оларға қандай программалар жатады, мысал келтіріңіз.
   
3. 
   Ірі кәсіпорындарға бағытталған кешендік жүйелер дегеніміз не, оларға қандай программалар жатады, мысал келтіріңіз.
   

 Негізгі әдебиеттер тізімі:

1. 
   Чистов Д. В. Основы компьютерной бухгалтерии. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в 1С: Бухгалтерии№ Москва 2002 ж.
   
2. 
   Умнов Э.А., Чистов Д. В. Бухгалтерский учет на персональной ЭВМ. Учебный практикум по ведению бухгалтерского учета в «1С: Бухгалтерии». Москва 2004 ж.
   
3. 
   Фигурнов В., Давыдова В., Нуралиева С., Постнова С. 1С: Бухгалтерия – проф для WINDOWS .
   
4. 
   Ковбасюк М.Р., Соколовская З.Н., Беспалов В.И. «Анализ финансовой деятельности предприятия с использованием ПЭВМ. М: Финансы и статистика» 1997 ж.
   
5. 
   В. В. Радостовец «Сквозной пример» по бухгалтерскому и налоговому учету с заполнением форм бухгалтерской и налоговой отчетности, Алматы 1998 ж.
   
6. 
   Подольский В. И., Дик В. В. Бухгалтерский учет на персональных ЭВМ. М., 1996 ж.
   
7. 
   Васючков Е. Ф., Гамодская Л. Е. Практическое пособие «Бухгалтерский учет с 1С: Бухгалтерией 7.7», Алматы, Раритет 2002 ж.
   
8. 
   Васючков Е. Ф. Индивидуальный предприниматель+1С7.7. - Алматы : 2006.
   
9. 
   Сұлтанбекова, А. О. Бизнестегі қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар - Алматы : Экономика, 2009 ж.
   
10. 
    Таттибаев, К. М. 1С Предприятие 7.7 Казахстанская стандартная версия: учеб. пособие / К. М. Таттибаев. - Алматы : 2005г.
    

1. 
   Журнал «Бухгалтер плюс компьютер», 2009-2010 ж.ж.
   
2. 
   Васючков Е. Ф., Сапа Т. И. «1С: Предприятие 7.7., 8.0 Бухгалтерский учет для Казахстана» Самаоучитель, Алматы 2007 ж.
   
3. 
   Руководство пользователя по «1С: Предприятия» версия 7.7 Москва 2001 г. Фирма 1С.
   
4. 
   Таттибаев К. М. «1С: Бухгалтерия с МСФО для Казахстана», Алматы 2009 ж.