Онлайн тақталар: Padlet – топтық өзара әрекеттесуге және әртүрлі мазмұнды орналастыруға арналған виртуалды интерактивті тақта. Команда, бөлім, сыныптың бірлескен жұмысы үшін қызмет көрсету. Оның көмегімен сіз орналастырылған ақпаратқа түсініктеме бере аласыз, нақты уақыт режимінде аудиторияға сұрақ қоюға болады. Сілтеме: https://ru.padlet.com/.
Popplet – топтың бірлескен жұмысына арналған виртуалды тақта (қабырға). Қызмет онлайн-тақтаны мазмұнды құруға және ұжымдық толтыруға арналған. Бұл қызмет қабырғаға мультимедиялық жазбаларды (мәтін, графика, видео, фото) енгізуге мүмкіндік береді. Суреттер, графиктер және басқа элементтерді компьютерден немесе интернеттен жүктеуге болады. Жазбаларды бөлісуге немесе оларды веб-сайттар мен блогтардың беттеріне орналастыруға болады. Дайын жұмысты компьютерде графикалық файл немесе PDF құжат форматында сақтауға болады. Қызметпен жұмыс істеу ақпаратты түсінуді және есте сақтауды жеңілдетеді. Сілтеме: http://popplet.com/.
FlockDraw – виртуалды тақтамен бірге сурет салу және жұмыс істеу құралы. Бөлмеде шексіз адамдардың қатысуы және сызбаларды нақты уақыт режимінде жаңарту мүмкіндігі бар. Тақтаға мәтін қоюға, түстер мен пішіндерді өзгертуге болады. Сілтеме: http://flockdraw.com/.
Заманауи білім беру процесі цифрлық технологияларды кеңінен енгізуді көздейді. Бұл барлық білім беру мазмұнын өзгертуді қажет етті. Инновацияларды енгізу білім алушыларының құзыреттілігін дамыту, негізгі білім мен қазіргі қоғамдағы құзыретті мінез-құлықты меңгеру мәселелерін шешуі керек және әлеуметтік тұрақтылық құндылықтарын қалыптастыруға ықпал етті.
Шетелдік тәжірибені пайдалану қабылданатын шешімдердің сапасын және инвестициялардың тиімділігін арттырады. Сапалы қашықтықтан оқытуды құру оқытушыға да, білім алушыларға да ыңғайлы және үнемді жұмыс құралдарын меңгеруге мүмкіндік береді. Компьютерлік программалар, егер олар білім алушылардың қатысуымен және мүдделеріне сай жасалса, оларды күнделікті жұмыстан босатады және оқу әрекетін талдаудың қуатты құралдарын қамтамасыз етеді.
Цифрлық контент – бұл цифрлық деректер түрінде бар кез келген мазмұн. Цифрлық контент, сонымен қатар цифрлық медиа ретінде белгілі, белгілі пішімдерде цифрлық немесе аналогтық жадта сақталады. Цифрлық контенттің нысандары цифрлық түрде таратылатын, ағынмен жіберілетін немесе компьютерлік файлдарда қамтылған ақпаратты қамтиды. Цифрлық контент танымал медиа түрлерін қамтиды, ал кең мағынада цифрлық ақпараттың кез келген түрі (мысалы, цифрлық түрде жаңартылған ауа райы болжамдары, GPS карталары және т.б.) цифрлық мазмұн ретінде қарастырылады.
Цифрлық контент цифрлық мазмұнды, соның ішінде онлайн курстарды, бейнелерді, цифрлық кітапханаларды және мәтіндерді, ойындарды және қолданбаларды жасауды, таратуды және алуды білдіреді. Білім беру саласында мұндай мазмұн оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді статикалық жаңғырту өрісінен шығып, интерактивті білім беру, бағдарламалық қамтамасыз ету және онлайн оқыту өнімдері саласына көшуде.
Осылайша, білім беру процесінде цифрлық мазмұнды пайдалану қазіргі қоғамды сипаттайтын көрнекі бетбұрыс қиындықтарына жауап болып табылады және қазіргі заманғы білім берудегі негізгі тенденциялардың бірі болып табылатын оқу кеңістігін даралау 21 ғасыр мәселесін шешуге мүмкіндік береді.
Цифрлық білім беру мазмұны (ЦБК) – оқытушы мен білім алушылардың оқу іс-әрекетін табысты жүзеге асыру үшін қажетті электрондық материалдардың жиынтығы: лекциялар, тапсырмалар, карталар, диаграммалар, бақылау жұмыстары, дәптер, күнделіктер және т.б.
«Төңкерілген» білім беру ресурстарының түсінігі мен ерекшеліктері. Білім беру ақпаратын шағын бөліктерге бөлу қажеттілігі әлеуметтік желілердің, қысқа аудио және бейне материалдары бар сервистердің, визуалды форматта ең қысқаша ақпаратты ұсынатын мақалалардың кең таралуына байланысты, бұл клиптік ойлаудың тәсілі ретінде жақсы ассимиляцияға және есте сақтауға ықпал етеді [85, 86]. Микрооқыту тұрғысынан «төңкерілген» оқыту ресурстары оқытудың сызықтық стратегиясын сызықтық емеске өзгертуді білдіреді және білім беру ақпаратының құрылымдық құрамы мен мазмұнын қайта қарау қажеттілігін тудырады. Бұл жерде мәселелер мен міндеттерді зерделеуге және оқу материалын «инверсияға» негізделген көзқарасты ескеру ұтымды. Дәстүрлі көзқараста оқу материалы келесі реттілікпен беріледі: теориялық материал, сұрақтар мен тапсырмалар, бақылау тапсырмалары. Төңкерілген ресурстар сұрақтар мен тапсырмалардан бастап мазмұнды ұсынуды және материалдың қысқаша мазмұны ретінде дәстүрлі форматта тақырыпқа өтуді ұсынады.
Түсіндіру үшін біз білім алушыларды қашықтық режимінде қосымша пәндік оқытуды жүзеге асыруға арналған «инверттелген» білім беру ресурсы түсінігін енгіземіз. «Төңкерілген» білім беру ресурсы – мазмұны иерархиялық ағаш немесе сұрақтардың семантикалық желісі түрінде берілген, әрқайсысы қысқаша көрнекі теориялық ақпаратпен және индуктивті іске асыратын түсіндірме практикалық мысалдармен қамтамасыз етілген күрделі – дедуктивтік байланыстар (конкретизация – жалпылау) цифрлық оқыту құралы.
Мұндай құралдарды жасаудың негізгі идеясы «инверттелген» оқыту ресурстары жаңа оқу материалын меңгеру кезінде когнитивтік процестердің сызықты емес инверсиясын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Жүйелік –белсенділік тәсіліне негізделген дәстүрлі дидактикада оқу сабақтарын құрастыру кезінде келесі кезеңдерді ажырататыны белгілі: негізгі білімді өзекті ету, жаңа мазмұнды баяндау және алғашқы бекіту, практикалық дағдыларды (іс-әрекет әдістерін) қалыптастыру, бақылау және өзін-өзі бақылау, жүйелеу және жалпылау, оқу тәжірибесінің дидактикалық және эмоционалды көрінісі. «Төңкерілген» оқыту ресурстары, бір жағынан, белгілі бір білім алушының жеке ерекшеліктеріне (қазіргі дайындық деңгейі, білімдегі олқылықтар, нақты қызығушылықтар мен қиындықтар) сәйкес оқу әрекетін жүзеге асырудың сызықты емес тәсілін жүзеге асырады. Екінші жағынан, олар игерілген білім мен іс-әрекет әдістерін бастапқы жүйелеуге және кешенді интерприализациялауға жағдай жасайды, бастапқы кезеңде қалыптастырушы өзін-өзі бақылау механизмдерін жүзеге асыру арқылы оқу мотивациясын арттыруға бағытталған «танымдық шақыруды» қамтиды. «Төңкерілген» электрондық ресурс жүйесі оқу материалын берудің барлық дәйекті формасын сызықты емес, желілік құрылымды сұрақ-тапсырманың негізгі желісімен ауыстырудан тұрады, мұнда білім алушы келесі жолды ұстана алады: оқу сұрақтарының берілген тізбегі немесе бұрыннан таныс тақырыптарды сүзіп, өз бағытын таңдау. Бүгінгі күні әрбір білім алушы дерлік қосымша білім беру курстарына, үйірмелерге, шеберлік сыныптарына, репетитормен бірге сабаққа қатысатынын және емтиханға дайындалу кезінде Интернеттегі әртүрлі білім беру ресурстарының материалдарын өз бетімен пайдаланатынын ескерсек, оған кейбір материал таныс болуы мүмкін, демек, өзіндік жұмыс жағдайында білім алушы бір немесе басқа блокты өткізіп жіберуі мүмкін. Алайда, тәжірибе көрсеткендей, өткен материал әрқашан толық зерттелмейді, білім үстірт болуы мүмкін, оқу кезінде елеусіз болып көрінетін курстағы кейбір жеке элементтерді дұрыс түсінбеу пәнді одан әрі оқуда қиындықтарға әкелуі мүмкін. Бұл жерде білім алушының осы бөлімді немесе микроблокты толық зерттеп, түсінгендігіне өз бетінше көз жеткізуіне мүмкіндік беретін білімді бірінші орынға игерту деңгейін өзін-өзі бақылау блогын бөліп көрсету орынды сияқты. Басқаруды секциядан немесе микроблоктан өткенге дейін де, одан кейін де беруге болады.
Соңғы онжылдықтарда байқалған ақпараттың көшкін тәрізді өсуі адамнан кітаппен, анықтамалық және басқа әдебиеттермен, цифрлық ақпараттық көздермен, интернет желісінің бөлінген ақпараттық ресурсымен жұмыс істеу дағдыларын, ақпараттық қызметтің – АКТ құралдарын пайдалануға негізделген объектілер, құбылыстар, процестер туралы ақпаратты тіркеу, жинау, өңдеу, сақтау, беру, көрсету, тарату, тираждау, өндіру жөніндегі қызметтің біліктері мен дағдыларының кең спектрін талап етеді. Ақпараттың үлкен көлемімен тиімді жұмыс жасау жоғары деңгейдегі ойлау іскерлігін дамытуды талап етеді, оның ішінде: материалды ұғынықты үйрету, онда ең бастысын бөліп көрсету және маңызды емес ойды алып тастау; талдау, салыстыру, жіктеу, себеп-салдарлық байланыстарды орнату және т. б. білу; әңгіме, жауап, сөйлеу, дәлелдеу құра білу; қорытындыларды тұжырымдай білу; іс-қимыл жоспарын құра білу, дербес шешім қабылдау және т.б.
Жыл сайын оқу процесін ұйымдастыруда жаңа тәсілдер пайда болады, олардың көпшілігі инновациялық технологиялардың дамуымен тығыз байланысты. Оқыту үдерісін қызықты, тартымды, қолжетімді, түсінікті және тиімді ету үшін оқытушыға үнемі сабақты өткізудің жаңа әдістері мен формаларын іздестіруге, әртүрлі педагогикалық технологияларды біріктіруге тура келеді.
Қазіргі білім беру процесі ғылым мен техниканың даму тенденцияларын да, қоғамның білім беру қызметінің сапасына қойылатын талаптарын да ескереді. Сондықтан бүгінгі таңда оқытушының ерекше назары олардың оқу іс-әрекетінің жалпы білім беру қызметін қалыптастыруды, білім алушының тұлғалық қасиеттері мен жалпы мәдениетін дамытуды, білім құндылығын түсінуді, ішкі мотивациясы мен өз оқуына жауапкершілігін қамтамасыз ететін мета-пәндік нәтижелеріне аударылады [87].
Осыған байланысты сабақта ашық қарым-қатынас жағдайын қалай құруға, әр білім алушының белсенділік жолдарында бастамашылдық, дербестік, таңдаулылық танытуына мүмкіндік беруге болады деген сұрақтар туындайды.
Бұл мәселені шешудің тиімді жолдарының бірі ретінде оқу орындарында АКТ мен электронды құралдарды пайдалана отырып, оқытудың жаңа әдістерін мақсатты түрде пайдалану деп санауға болады. Бұлтты технологиялардың даму қарқынын, бұлтты оқыту орталарының шексіз мүмкіндіктерін ескере отырып, АКТ оқу үдерісін әртараптандыруға ғана емес, оқытудың жаңа әдістерін енгізуге мүмкіндік береді.
Педагогикалық технологиялар тәжірибесінде әр білім алушының оқу-тәрбие процесіне белсенді және мазмұнды қатысуын қамтамасыз ететін оқытудың белсенді әдістері барған сайын танымал болуда. Білімді тасымалдауға көбірек көңіл бөлетін дәстүрлі педагогика әдістерінен айырмашылығы, белсенді әдістер негізінен мәселелерді шешуге және топтық жұмыс дағдыларына бағытталған. «Жаңа» педагогикалық технологияның осындай әдістерінің бірі «Төңкерілген сынып» болып табылады.
«Төңкерілген сынып» (Flipped Classroom) – бұл оқытушы білім алушылардың өздігінен білім алуы үшін материал ұсынатын, ал білім беру ұйымындағы сыныпта практикалық тұрғыда өткізетін оқыту моделі. «Төңкерілген сынып» (Flipped Classroom) – бұл оқу бағдарламасында қарастырылған ұғымдарды игеруге, қолдануға және нақтылауға деген ұмтылысты тудыру арқылы білім алушылардың танымдық дамуының жоғары деңгейіне жетуге ынталандыратын оқыту моделі. Білім алушылар сабақ алдында тақырыпты зерделей бастайды, жаңа материалды меңгереді, сонымен қатар өтілген тақырыптарды еске түсіреді. Содан кейін олар бұл ұғымдарды әртүрлі белсенді сыныптық іс-әрекеттерде қолданады және талдайды. Соңында, аудиториялық сабақтан кейін білім алушыларға осы ұғымдарды түсінгендерін бағалауға, сондай-ақ алған білімдерін жаңа тәсілдермен кеңейтуге және қолдануға мүмкіндік беріледі [88].
«Төңкерілген сынып» – оқытудың инновациялық оқыту моделі. Оның дәстүрлі материалдан ерекшелігі – білім алушылар теориялық материалды сабақты бастамас бұрын АКТ (бейнелекциялар, интерактивті материалдар, презентациялар) арқылы өз бетімен оқып-үйренуінде және сабақта бос уақытын мақсатты түрде пайдалана алуында, мәселелерді шешуде, ынтымақтастықта, өзара әрекеттесуде, білім мен дағдыларды жаңа жағдайда қолдануда және білім алушылардың жаңа оқу өнімін жасауында [89].
Білім беруді цифрландыру процесінде цифрлық білім беру ресурстарының маңызы мен рөлі артуда. Бұл білім берудің аралас түрлерін енгізу қажеттілігінің артуына, сонымен қатар цифрлық контекстті ескере отырып, білім алушылардың құзыреттіліктерін қалыптастырудың тиімді үлгілерін іздеуге байланысты. Оқу орындарының ақпараттық орталары сыртқы ақпараттық кеңістіктермен және жаһандық ақпараттық ортамен алмасу арналарын кеңейтеді, бұл ақпараттық байланыстардың көптігін, білім беру ресурстарының қолжетімділігін, бейімделуін білдіреді. Қашықтықтан оқыту технологияларын, электронды оқытуды және аралас оқытуды заманауи түсінуде цифрлық ресурстар сыртқы және ішкі мотивациялардың, жеке мүмкіндіктер мен сұраныстардың, өзін-өзі ұйымдастырудың және білім беру бастамасының үйлесімі негізінде дербес оқу әрекетін ұйымдастыруда жетекші рөл атқарады. Цифрлық білім беру ресурстарына педагогикалық көзқарас оларды игеруге дайындалған білімді беру құралы ретінде қарастырудан барған сайын ерекшеленеуде. Басымдықтар оқу іс-әрекетін дербестендіруге, тәжірибеге бағытталған дағдыларды қалыптастыруға ауысуда, білім беру ресурстарын соңғы кәсіби ақпаратқа, тәжірибе мен технологияларға қолжетімділікті қамтамасыз етуге бағыттау маңыздырақ болып отыр.