Classical Greek philosophy Көне пәлсапа
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Діни сенімі [ өңдеу ]
- Қ ызы қ жа ғ дайла р
Тума идея[өңдеу]
Декарт координатасы, х және у осін табуға пайдаланылады. Декарт тума идеялар теориясын ұсынады: таным және дедукция арқылы алынатын білімдермен қатар, ешбір дәлелді қажет етпейтін ерекше, туа біткен идеялар болады. Ол ақиқаттар (аксиомалар) о бастан айқын және шын, олар Құдай ақылы мен адам ақылында әрдайым болған және болатын, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отыратын білімдер. Ол білімдер екі түрде: Ұғымдар; Пікірлер түрінде беріледі. Туа біткен ұғымдарға жататындар: «Құдай» (бар); «сан» (бар); «ерік»; «тән»; «жан»; «құрылым», т.б. Туа біткен пікірлер: «бүтін өз бөлшектерінен үлкен»; «жоқтан ештеңе пайда болмайды»; «бір мезгілде болу және болмау мүмкін емес», т.б. Декарт практикалық танымды жақтады. Декарт бойынша таным мақсаттары мынадай болуы тиіс:
адамның қоршаған дүние туралы білімдерін кеңейту және тереңдету; ол білімдерді адам мүддесі үшін табиғатты барынша пайдалануға қолдану; адамды жетілдіруге және түпкі мақсат - адамның табиғатқа үстемдігіне пайдалану. Діни сенімі[өңдеу]Декарттың діни сенімі туралы талас-тартыс қазірге дейін жалғасуда. Ол өзін адал католик мүриті деп есептеп, өз толғаныстары христиандық сенімді қорғау үшін деп жазады. Бірақ заманда Декарт қоғам жағынан пантеист, атеист деп айыпталған. Онымен бір дәуірде жасаған әйгілі ғалым, философ Блез Паскаль былай деп жазады: "Мен Декартты кешіре алмаймын. Ол өз философиясының барлық саласында Құдайдан жалтарумен болды. Ол Құдай Тағала түртпесе дүние қозғалмайтын болған соң Құдай туралы айтқаны болмаса, басқа мәселеде ол Құдайды дүние өзгерісіне қатыстырмады."[3][4] Декарттың ғұмырбаянын жазған StephenGaukroger былай дейді: "Ол католик ретінде терең діни сенімі болды, соны қайтыс болғанға дейін берік ұстанды. Ол ақиқатқа бар қажыр-қайратымен құштарлана ұмтылды."[5] Декарт қайтыс болған соң Швеция ханшайымы Кристина католикті қабылдап тақтан бас тартты, -- Швеция заңдары бойынша патша міндетті түрде протестант болуға міндетті болатын. Кристина ханышайым араласқан бірден бір католик Декарт болатын және Декарт оған отбасы оқытушысы болған еді.[6]
Декарт тірі кезінде немістердің розенкреузер ордені (Rosenkreuzer) қоғамына қатысым жоқ деген болатын. Бірақ кейінгі көптеген деректер Декарттың Розенкреузермен өте байланысы бар екені анықталды. Оның мойындамауышіркеуден қорыққандықтан болуы мүмкін. Декарт өзінің Геометрия және алгебра Интеграциясы туралы зерттеулерін Бекман деген ғалыммен бөлісіп: "егер сіз менің зерттеулерім мен ойларымды қолдансаңыз, оны өзіңіздікі деп тани беріңіз" деп ағынан жарылған көрінеді. Бұл Декарттың кішпейліділікпен айта салғаны болса керек. Бірақ, Бекман деген кісі Декарттың бұл зерттеулерін шындап өзінікі етіп меншіктей бастағанда Декарт қатты ашуланыпты, оны "топас және ғылыми сауаты жоқ" деп айыптаған көрінеді. Ғылыми эксперт-бағалау (peer-review - маманның бағалауы) түзімі Декарттан басталған екен. Ол "Бірінші философиялық толғаныстар" жарияланудан бұрын қолжазбаны сол заманның әйгілі философтарына, теологтарына оқып баға беруіне жіберіп беріпті. Олардан алты тойтарыс тапсырып алған соң, бұл тойтарыстарға өз жауабын жазып, аталған кітапта соның бәрін түгел қамтып жариялапты. Сөйтіп бұл тарихтағы философтар мен теологиятеологтардыңэкспертінен өткен, өз заманындағы ғұламалар тіке бағалаған ұлы шығарма болды. Рене Декарт(1596-1650) Декарт далеко не сразу нашел свое место в жизни. Дворянин по происхождению, окончив коллеж в Ла-Флеше, он с головой окунается в светскую жизнь Парижа, затем бросает все ради занятий наукой. Декарт неторопливо продумывает контуры своего будущего учения -аналитического метода познания мира. Он накапливает жизненный опыт, несколько лет проводит в путешествиях. Декарт стремился и в философии и в любой другой науке найти математические законы, свести каждый вопрос или каждую задачу к математической. Он хотел создать такой универсальный математический метод, который позволил бы всякому овладевшему им решить любую задачу. В 1637 г. в Лейдене выходит 4 тома его «Философских опытов». Последний том назывался «Геометрия». Декарт отводил математике особое место в своей системе, он считал ее принципы установления истины образцом для других наук. Главное достижение Декарта-построение аналитической геометрии (термин предложил И. Ньютон, см. Геометрия), в которой геометрические задачи переводились на язык алгебры при помощи метода координат. Нужно отметить, что у Декарта в точном виде еще не было того, что сегодня называется декартовой системой координат. Декарт начал с того, что перевел на алгебраический язык задачи на построение циркулем и линейкой (см. Геометрические построения), затем обнаружил, что любимые древними конические сечения-это то же самое, что кривые второго порядка, т.е. с алгебраической точки зрения следующий по сложности за прямыми (кривыми первого порядка) класс кривых. При переходе на алгебраический язык многие трудные геометрические задачи становятся почти тривиальными. Немалой заслугой Декарта было введение удобных обозначений, сохранившихся до наших дней: латинских букв х, у, z—для неизвестных; а, Ь, с-для коэффициентов, х2, у5, а7 -для степеней. Он сформулировал основную теорему алгебры: «число корней алгебраического уравнения равно его степени», доказательство которой было получено лишь в конце XVIII в. К.Ф. Гауссом. Интересы Декарта не ограничиваются математикой, а включают механику, оптику, биологию. В 1649 г. Декарт после долгих колебаний переезжает в Швецию. Это решение оказалось для его здоровья роковым. Через полгода Декарт умер от пневмонии. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|