Covid 19 кейінгі неврологиялық өзгерістер
жүктеу/скачать 18,53 Kb.
|
21 билет 41-42
|
Covid 19 кейінгі неврологиялық өзгерістер Қалпына келтіруден бірнеше ай өткен соң, көптеген пациенттер неврологиялық бұзылулар мен психикалық бұзылуларды анықтайды. Себебі, коронавирустық инфекция орталық жүйке жүйесіне ұзақ мерзімді әсер етуі мүмкін. Негізгі шағымдардың ішінде: есте сақтау проблемалары, ойдың айқындылығы; назар аудару және сақтау қиын; астения (шаршаудың жоғарылауы), созылмалы шаршау, ол қатты шаршайды; бас аурулары; ұйқы проблемалары; терморегуляцияның бұзылуы; жүрек-тамыр жүйесінің проблемалары (қысымның жоғарылауы, жүректің қатып қалуы); тамақтанудың бұзылуы, іш қатудың диареямен ауысуы; тәбеттің, иістің жоғалуы, аузындағы ерекше дәм; бұлшықет қаттылығы (аяқтар, қолдар таңылған сияқты) және т. б. Жоғарыда көрсетілген көріністердің себептері нейродегенеративті аурулар немесе мидың қан тамырлары аурулары, десметаболикалық энцефалопатия (гипоксикалық, гипогликемиялық және т.б.) және қазіргі кездегі жаңа мәселе — "ковидтік энцефалопатия". Covid-19-дан кейінгі неврологиялық асқынулар үш негізгі топқа бөлінді: Орталық жүйке жүйесінің белгілері-бас ауруы және бас айналу, ми қан айналымының бұзылуы, энцефалопатия, энцефалит. Перифериялық жүйке жүйесінің белгілері-аносмия (иіс жоғалуы), Гийен-Барре синдромы (сезімталдықтың бұзылуы), басқа да вегетативті бұзылулар. Қаңқа бұлшықеттерінің зақымдануы. Неврологиялық бұзылулардың себебін дұрыс анықтау өте маңызды, ол үшін нейрофизиологиялық диагноз қажет! Когнитивті бұзылулар әрдайым мидың бастапқы ауруы нәтижесінде дамымайтындықтан, неврологиялық жағдайды бағалаудан басқа, жалпы физикалық тексеру қажет, өйткені бұзылыс орталық жүйке жүйесінің зақымдалуымен ғана емес, сонымен қатар инфекция аясында ми қан айналымы бұзылыстарының декомпенсациясымен де байланысты болуы мүмкін. Сондықтан емдеу және қалпына келтіру схемасы мүлдем басқаша болады! Сонымен қатар, бұзылуларға мидың бастапқы аурулары да, әртүрлі соматоневрологиялық және психикалық бұзылулар да кіруі мүмкін. Тағы да дәл неврологиялық диагностика-медициналық көмектің түрін анықтаудың дұрыстығының КЕПІЛІ. Бас ауруы, миалгия, бас айналу және шаршау-бұл long COVID-тің Ерекше емес белгісі Аносмия және дисгевзия covid-19 пациенттерінде өте жиі кездеседі, тіпті катаральды белгілер болмаса да, кенеттен пайда болуы мүмкін ]. Пациенттердің 10% - ында Дисгевзия және аносмия басқа симптомдар жоғалғаннан кейін 6 ай және одан да көп уақыт бойы сақталуы мүмкін [4]. Энцефалопатия-бұл COVID-19 кезінде пайда болатын тағы бір синдром. Егде жастағы пациенттерде психикалық жағдайдың өзгеру қаупі жоғары, егер: анамнездегі когнитивті бұзылулар, қауіп факторлары( гипертония, суб - немесе декомпенсация сатысындағы қант диабеті), қатар жүретін аурулар [18][19]. Алдыңғы неврологиялық зақымдануы бар пациенттер covid-19 бастапқы симптомы ретінде энцефалопатияның жоғары қаупіне ие. Коронавирустық инфекцияның өткір кезеңінде энцефалит, геморрагиялық инсульт, некротикалық энцефалопатия және Гийен – Барре синдромы сияқты демиелинизация синдромдарының оқшауланған жағдайлары сипатталған. Ерте дифференциалды диагноз дұрыс емдеу стратегиясын қамтамасыз ету үшін қажет, өйткені бұл белгілер өкпенің зақымдануына байланысты ауыр гипоксиямен ауыратын COVID-19 пациенттерінде де пайда болуы мүмкін. Жарияланды, кем дегенде, екі жағдай коронавирусного энцефалиті [20][21]. Тамырлы қауіп факторлары бар егде жастағы пациенттер қатар жүретін аурулары жоқ жастарға қарағанда covid-19 инфекциясы аясында цереброваскулярлық асқынулардың даму қаупі жоғары. Covid-19 бар 221 пациентті қамтитын ретроспективті зерттеуде 11 – де (5%) ишемиялық инсульт диагнозы қойылды; 1 – де (0,5%) - мидың веноздық синусының тромбозы және 1-де (0,5%) - миға қан кету. Инсульттің қауіп факторлары: егде жас (орташа жасы 71,6 жас), covid-19 ауыр түрі, гипертония, қант диабеті немесе цереброваскулярлық аурулардың тарихы немесе айқын қабыну және прокоагулянттық реакция (сәйкесінше C-реактивті ақуыз және D-димердің жоғарылауы Мигрен “Сақина” ауруы – интенсивті пульсациялық сипаттағы бастың бір жақты ауырсынуның қайталама ұстамасымен көрінетін тұқым қуалаушылық ауру. Оның шоғырлануы жиі орбиталды, маңдай, самай аймағында және лоқсу, құсу, дыбыс пен жарықтан қорқу мезімдермен қатарласып жүреді. Қайталанба түрдегі бастың бір жақты пульсациялық ұзақтығы 4-72 сағатқа созылатын ұстамалы түрдегі ауыруы. Оның аталуы грек сөзі “гемикрания” – бастың жартысының ауыруын білдіреді. Климатпен, тұрғылықты жеріне байланысты емес кең таралған ауру. Әйелдер еркектерге қарағанда жиі 4/1 қатынасында ауырады. “Сақина” ұстамасы жас өспірімдік жасында пайда болып, уақыт өте ( ерлерде – 45 жастан кейін, әйелдерде – менопаузадан кейін) тоқтайды. Қарапайым сақина ауруы – аурусыз сақина ауруы атымен белгілі. Классикалық сақина ауруы – аурасы жоқ сақина ауруы. Көпшілік жағдайда аура – көру қызметінің бұзылуын шақыратын белгілерді білдіреді. Аурамен байланысты белгілерге тағы – есту және өзге сезімдердің, қозғалыстық және психологиялық бұзылыстар жатқызылады. Аура сатысы әдетте 4-60 минутқа созылады. Классикалық сақина ауруынан науқастардың 15% шалдыққан. Сақина ауруының туындауына әсер ететін факторлар: Күйзеліс Жүйке және физикалық жүктеме Тағамдық факторлар (сыр, жаңғақ, шоколад) Алкоголь (сыра мен қызыл шарап) Гормондық себептер (етеккір, контрацепция заттарын қолдану) Ұйқы (жеткіліксіздігі немесе көп ұйықтау). Клиникалық көрінісі: Бас ауруының алғашқы белгілері қысқа мерзімді жарық, соқыр дақ түрінде не гемианопсия (көру алаңының кішірею) ұстама түріндегі көру қызметіне бұзылыстарынан басталады. Бастың ауруы негізінен бірнеше минутқа созылатын көру аурасы аяқталып не оның көріну интенсивтілігі төмендегенде пайда болады. Ұстаманың басқа белгілері сирек, кейде бірі арнынан бірі ілесіп жүреді: гемианапсиядан кейін бет немесе аяөқ-қолдарының солқылдап ауырсынуы. Сақиналы аураға пазитивті белгілердің негативтімен ауысуы тән. Сақина ауруына тән диспепсиялық бұзылыстар бастың ауыруы дәрежесіне байланысты жүреді. Құсу ауырсынуды басып , кейде ұстаманы да тоқтатуы мүмкін. Ұстама кезінде бастың жабындыларының ауырсынуы болуы мүмкін. Сақина ауруының диагностикалау критерийлері Ұзақтығы 4-72 сағатқа созылатын бастың ауырсынуы Ауру сезімі аталған белгілердің кем дегенде 2 ие: бір жақты шоғырлану, екі жақтың ауысуы, пульсациялығы, ауырсынудың орташа не жоғары интенсивтілігі, физикалық жүктеме кезінде күшейеді. Аталған белгілердің кем дегенде біреуі тән болады: құсу, фонофобия; Емі Ұстама кезінде науқасқа төсек қалпы тағайындалып, қатты жарық пен дыбыс көздерінен алшақ орналастыру керек. Ұстаманы емдеу алғашқы белгілер басталған сәтте аспириннен (500-1000мл ішке) немесе метамизолдан бастаймыз. Суматриптан – 100 мл ішке ( күніне 3 рет), кофеинмен бірге парацетамол қолданылады. Қосымша құсуға қарсы препарат церукал (5-20 мг ішке), не мотилиум (5-20 мг ішке), не липольфен (25-50 мг ішке) қолданады, олар сіңіруді жақсартып, анальгетирктердің әсерін күшейтеді. Анальгетиктер әсері байқалмаса кетопрофен, ксефокам және т.б. Қабынуға қарсы препараттар тағайындалады. жүктеу/скачать 18,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|