Д. С. Адаева, А. Т. Унышева, С. Е. Султанбекова, Г. В. Осиненко
жүктеу/скачать 6,18 Mb. Pdf көрінісі
|
2 Ландшафтық дизайн тұжырымдамасының негізгі ережелері
| Глоссарий
1. Саяжол (фр. allée, aller етістігінен — «идти») — жол, жаяу немесе жҥру (әдетте саябақта, бақта, кейде одан тыс), ағаштардың екі жағынан отырғызылған, кейде бҧталармен ҥйлескен. 2. Абаттандыру – (аумақтың инженерлік дайындығы және қауіпсіздігін қамтамасыз ету, жолдарды орналастыру, сумен жабдықтау, кәріз, энергиямен жабдықтау коммуникациялық желілері мен қҧрылыстарын дамыту, жабынды орнату, жарықтандыру, шағын сәулет нысандары мен монументтік ӛнер объектілерін орналастыру, кӛгалдандыруды жобалау, шу деңгейін тӛмендету, микроклиматты жақсарту, әуе бассейнін, ашық су айдындарын және топырақты ластанудан қорғау жӛніндегі) және қызмет кӛрсету (аумақты тазарту, жинау, санитарлық тазалау және кӛгалдандыру жӛніндегі) осы немесе басқа да аумақты, қҧрылыс және мақсаты бойынша қалыпты пайдалану, халықтың салауатты, қолайлы және мәдени ӛмір сҥру жағдайларын жасау ҥшін жарамды; 3. Бульвар – серуендеуге арналған ӛзен, теңіз жағалауының бойында (әдетте, ортасында) кӛше (бастапқыда — бҧрынғы қалалық валдардың орнында) бойындағы аллея немесе жасыл желектер жолағы. 4. Тік жоспарлау – бҧл қҧрылыс жҧмыстарын жҥргізу ҥшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында жер бедерін ӛзгерту және жер асты және нӛсер суларын бҧру жӛніндегі инженерлік іс-шаралар кешені. 5. Ағаштарды кесу – «Рҧқсаттар және хабарламалар туралы» 2014 жылғы 16 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңына (бҧдан әрі – рҧқсаттар туралы Заң) 2-қосымшаның 159-тармағына сәйкес уәкілетті органның рҧқсаты бойынша жҥзеге асырылатын ағаштарды кесу (қайта отырғызу) жӛніндегі жҧмыс); 6. Бас жоспар – барлық нысандарды бейнелеумен жабдықталған учаскенің егжей-тегжейлі графикалық бейнесі. Онда ӛсімдіктер туралы барлық қажетті мәліметтер бар: тҥрлері, саны, отырғызу жоспары. Функционалдық аймақтардың орналасу орындары, шағын сәулет нысандары, аумақты абаттандыру жоспары белгіленді. Ағаштардың сәндік тобы – бҧл ағаш ӛсімдіктерінің бір немесе бірнеше тҥрлерінің ҥйлесімі 7. Дендрологиялық жоспар – қҧрылыс аймағын ескере отырып, кӛгалдардың, алаңдардың, жолдардың, су айдындарының ашық учаскелерімен ҥйлескен ағаш-бҧта ӛсімдіктерінің қолданыстағы және отырғызуға жобаланатын жасыл желектердің сандық және тҥрлік қҧрамы кӛрсетілген жасыл желектерді орналастыру жоспары; 111 8. Дренаждық жҥйе – бҧл инфильтрленген және жер асты суларын жинауға және жоюға арналған инженерлік-техникалық қҧрылыс. 9. Жасыл желектер – азаматтық заңнамаға сәйкес жылжымайтын мҥлік болып табылатын және бірыңғай қалалық жасыл қорды қҧрайтын табиғи және жасанды отырғызылған ағаш-бҧта және шӛп ӛсімдіктері; 10. Жасыл алқап – тҥрлік қҧрамына қарамастан кемінде 0,125 га аумақта кемінде 50 дана ағаштары бар кӛгалдандырылған аумақ; 11. Жалпы пайдаланудағы жерлер – алаңдар, кӛшелер, тротуарлар, ӛтпе жолдар, жолдар, жағалаулар, саябақтар, скверлер, қалалық ормандар, бульварлар, су қоймалары, жағажайлар, зираттар және халықтың мҧқтажын қанағаттандыруға арналған объектілер (жалпы пайдаланудағы Инженерлік жҥйелер) алып жатқан және соларға арналған жерлер.); 12. Жасыл желектерді тҥгендеу (ағашты қайта есептеу) – сандық және сапалық сипаттамаларын егжей-тегжейлі сипаттай отырып, кӛгалдандыру нысандарын есепке алу жӛніндегі іс-шаралар кешені, сондай-ақ жоспарлы негізде кӛгалдандырудың әрбір элементінің графикалық бейнеленуі; 13. Жеке тҧрғын ҥй – жеке (отбасылық) тҧруға арналған, усадьба учаскесінде орналасқан және шаруашылық және басқа да қҧрылыстармен және жасыл желектермен бірге азаматтың меншігіндегі ҥй; 14. Ӛтемдік отырғызу – уәкілетті орган дендрологиялық жоспарға сәйкес айқындаған арнайы учаскелерде кесілген ағаштардың орнына отырғызу; 15. Тҧжырымдама (лат. conceptio «тҥсіну жҥйесі»): міндеттерді шешу жолдары жҥйесі; бір-бірімен байланысты және бір-бірінен туындайтын бірдеңе кӛзқарастар кешені; қандай да бір қҧбылыстарды тҥсінудің, тҥсіндірудің белгілі бір тәсілі; негізгі кӛзқарас, оларды жарықтандыру ҥшін басқарушы идея 16. Ландшафт – шығу тегі, даму тарихы бойынша біртекті және аймақтық және азоналдық белгілері бойынша бӛлінбейтін нақты аумақ. 17. Ландшафтық талдау – бҧл сәулет ландшафтын жобалаудың нақты жағдайларына проблемалық жағдайды анықтауға мҥмкіндік беретін жоба алдындағы қызмет. 18. Ландшафтық дизайн — ландшафтық архитектура – ҥш бағыт тҥйіскен ӛнер: бір жағынан, сәулет, қҧрылыс және жобалау (инженерлік аспект), екінші жағынан, ботаника және ӛсімдік шаруашылығы (биологиялық аспект) және ҥшінші жағынан, ландшафтық дизайнда тарихтан (әсіресе мәдениет тарихынан) және философиядан мәліметтер пайдаланылады. Бҧдан басқа, ландшафтық дизайн аумақтарды кӛгалдандыру және абаттандыру бойынша іс-әрекеттер деп аталады. 19. Ландшафты дизайнер – бҧл ландшафтты жобалау бойынша маман: бақтар, саябақтар, ҥй жанындағы учаскелер 112 20. Ландшафтық стиль – бҧл кӛркемдік тәсілдердің жиынтығы, тҧрақты және біркелкі формалар жҥйесі. 21. Ландшафты фон – ландшафты дизайндағы басты фон – кӛгал, кӛгал жабу 22. Жасыл желектерді орман патологиялық тексеру – зиянкестердің (жәндіктердің) болуына арнайы тексеру, ауру белгілері мен ошақтарының болуын, діңдердің, тамыр жҥйесі мен ҧшар басының саңырауқҧлақ ауруларымен (паразиттермен) зақымдану белгілерін анықтау. Егер екпелер 50 (елу) %-дан артық аурулармен зақымданса, онда олар міндетті тҥрде кесуге жатады; 23. Шағын сәулет нысандары – декоративтік сипаттағы және практикалық пайдаланылатын нысандар (мҥсіндер, субҧрқақтар, барельефтер, гҥл қҧмыралары, павильондар, кҥркелер, орындықтар, урналар, балалардың ойындары мен ересек тҧрғындардың демалуына арналған жабдықтар мен конструкциялар); 24. Миксбордер – бҧл ерте кӛктемнен кеш кҥзге дейін ҥздіксіз гҥлденуді қамтамасыз ететін кӛп қабатты және кӛп қабатты отырғызылған ӛсімдіктерден жасалған ӛзіндік кҥрделі гҥлзары. 25. Кӛгалдандыру нысандары – бҧл скверлер, бақтар, желекжолдар, саябақтар, ӛндірістік және тҧрғын ҥй қҧрылысы, қоғамдық-әкімшілік орталықтарындағы, сондай-ақ кӛшелер мен магистральдардағы, қала маңы аймағындағы немесе емдеу-сауықтыру ауданындағы кӛгалдандырылған учаскелер. 26. Кӛгалдандырылған аумақтар – табиғи текті ӛсімдіктер, жасанды қҧрылған бақ-саябақ кешендері мен нысандары, бульварлар, скверлер, гҥлзарлар, гҥлзарлар орналасқан жер учаскесі; 27. Жасарту – қаңқалы және жартылай бҧтақты бҧтақтарды қатты қысқарту, ӛскіндерді сирету және реттеу, жасарту ҥшін жарамды ересек ағаштарда кемінде 3,5 метр биіктіктегі діңдерін кесу, шыңдары мен бҧтақтарының кебуі салдарынан ӛзінің сәндік сапасын жоғалтқан сау діңдерімен және діңдерімен бірге жасарту ҥшін жарамды ересек ағаштарды кесу; 28. Ҧйым-абаттандыру саласында маманданған жеке немесе заңды тҧлға; 29. Парк партері немесе тек партер (фр. Parterre – жерде) – ландшафтық сәулеттің элементі, жердің жазық учаскесінде орналасқан бақ немесе саябақ кешенінің ашық бӛлігі. 30. Ӛтемдік отырғызу жоспары – сандық бӛлігін, тҧқымдық қҧрамын, кӛлемін, отырғызудың кҥнтізбелік мерзімдерін қамтитын ағашы кесілген, санитарлық кесілген ағаштарды отырғызу жоспары, сондай-ақ жоспарлы негізде байланыстыра отырып, отырғызуды орналастырудың графикалық схемасы. |