Дайындаған: Туребаева Г. Б. 2023 1-дәріс. Магнит өрісі Дәріс жоспары
Бор бойынша сутегі атомының теориясы
жүктеу/скачать 1,29 Mb.
|
Лекционный комплек Ф-2
- Бұл бет үшін навигация:
- Бордың 1-ші постулаты
- 12-дәріс. Корпускулалы- толқындық екі жақтылық Дәріс жоспары
| Бор бойынша сутегі атомының теориясы.
Бор бойынша сутегі атомының теориясы 1913 жылы Нильс Бор шығарған. Бордың келесі постулаттары бар: Бордың 1-ші постулаты: атомның энергия мәндері сәйкес келетін Е1,Е2,Е3..... стационарлық күй деңгейлерін ұзақ уақытқа сақтайды. Стационарлық күйдегі атом энергия жұтпайды және шашыртпайды. Бордың 1-ші постулаты: атом энергиясы қандайда бір стационарлық При переходе атома из состояния с энергией En в состояние с энергией Em (En > Em) излучается один фотон (квант), энергия которого равна: h nm = En – Em СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары: 1. Радиациалық, ашық және түстік температура. 2. Атом құрылысы туралы көз-қарастың дамуы. 3. Сутекті тәріздес атомдар. Ұсынатын әдебиеттер 1. Савельев И.В. Жапы физика курсы, І-том, Қарағанды 2012 2. Фриш С.Э., Тиморева А. В. Физика курсы. І-том – «Мектеп»-1971 3. Абдулаев Ж. Физика курсы. – Алматы 1994 4. Волькенштейн В.С. Жалпы физика курсының есептері. – М. 1985 г. 5. Трофимова Т.И. Физика курсы., М: ”Академия” баспа орталығы , 2007. 12-дәріс. Корпускулалы- толқындық екі жақтылық Дәріс жоспары: 1. Де Броиль гипотезасы. 2. Электрондардың диффракциясы. 3. Микробөлшектердің толқындық қасиеттері және анықталмаушылық қатынасы. 4. Сәйкестік принципі. Жарық табиғаты туралы түсінігінің дамуы нәтижесінде оптикалық құбылыстарда өзіндік дуализм байқалатыны анықталды. Жарықтың осындай толқындық табиғатын (интерфернция, дифракция) дәлелдейтін қасиеттерімен қатар басқа да жарықтың корпускулалық табиғатын (фотоэффект, Комптон көрінісі) көрсететін қасиеттер бар. Шешудің дұрыс жолын 1924 жылы де Бройль тапты. 1922-1923 жж. Иоффе мен Комптонның тәжірибелері Эйнштейннің корпускулалық-толқындық сәуле шығару табиғатының екі жақтылығы туралы ойының дұрыстығын растады. Де Бройль электронның, кейін басқа да бөлшектердің табиғатының сондай екі жақтылық туралы ойын ұсынды. Бұл дегеніміз фотон қозғалысы секілді электрон қозғалысымен толқындық процесті қою керек. Электронға қандай толқынды сәйкестендіру қажет? Де Бройль фотонның қасиеттерінің арасындағы байланыс электронның корпускулалық және толқындық қасиеттері арасында да бар деп тұжырымдады. Фотон энегргияға (1) және импульсқа ие немесе (2)
Де Бройльдің ойынша электронның немесе қандай да бір басқа бөлшектің қозғалысы толқындық процеспен байланысты. Толқын ұзындығы тең: , немесе (3) ал жиілігі (4) Электронның 104В аспайтын потенциалдар айырымы U электрлік поледа жылдамдауы нәтижесінде, электрон массасы me тыныштық массасынан m0e ерекшеленбейді. Электронның жылдамдау поледа тудыратын кинетикалық энергия мынаған тең: (5) және жылдамдық (6) Микробөлшектердің бір мезгілде координаты мен импульсін дәл өлшеу мүмкіншілігі жоқ. Толқындық механикада мынадай принцип бар: электронның немесе кез-келген ұсақ бөлшектердің орнын және импульсін бір мезгілде дэл өлшеуге мүмкін емес.Сондықтан Гейзенбергтің анықталмаушылық қатынасы: Бұдан Ал импульстің мэні дэл өлшенсе, онда координаттың бір мэні болмайды. Себебі Ах—»оо. Сөйтіп ғылыми материалистік тұрғыдан қарағанда траекторияның, координаттың, жылдамдықтың белгілі бір шектері бар болғандықтан олар материяның ерекше қасиеттерін сипаттай алмайды. Гейзенбергтің анықгамаушылық теңсіздіктеріндегі Планк тұрақтысы һ өте аз шама болғаңдықтан координаттар мен анықталмаушылығы тек элементар бөлшектерде ғана анық білінеді де, ірі бөлшектерде байқалмайды. Энергияның анықталмаушылық қатынасы: Көптеген тэжірибелердің нәтижелері XX ғасырдың бас кезінде жаңа теорияның, яғни кванттық механиканың дамуына экеліп соқты. Бұл теорияда ұсақ бөлшектердің қозғалу зандары мен өзара эсерлесуі олардың толқындық қасиетіне байланысты болатындығы анықталады. Оның негізгі 1900 ж. ащылған Планктың кванттық болжамы болып есептелінеді. Австрия физигі Шрейденгер (1887-1961 жж) көптеген еңбектері кванттық механика теориясын дамытты. Егер де бір атом ішіндегі бөлшектердің қозғалысын зерттесек, онда осы қозғалысқа байланысты. Толқындық қозғалысты қарастыруымыз керек. Ол қозғалыс толқындық функциясымен, яғни у функциясымен сипатталады. Ықтималдық шамасы: dw = Ψ 2 dV | Ψ 2 | ықгималдықтың тығыздығын сипаттайды. Сонымен кеңістіктің белгілі бір нүктесіндегі бөлшектің шын мэніндегі болуы толқындық функцияның нормалану шартына сэйкес 1-ге тең болады Кванттық механиканың негізгі теқдеуі болып толқындық функцияға арналған Шрейденгердің 1926 ж. ашқан ұсақ бөлшектер күйін сипатгайтын теңдеуі жатады. Бұл теңдеу бұрыннан белгілі қатынастардан қорытылып шығарылмай, тек көптеген тәжірибелердің нэтижелерінен табылады. жүктеу/скачать 1,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|