Деңгей Химиялық технологияның негізгі үдерістері мен заңдылықтары
Азотты тыңайтқыштарды өндіру орындары
жүктеу/скачать 1,38 Mb.
|
ҚЗХЖ толықтырылғын
| 40. Азотты тыңайтқыштарды өндіру орындары.
Азотты тыңайтқыштар — құрамында өсімдікке қорек болатын азоты бар органикалық (көң, шымтезек тағы басқалар) және минералдық заттар. Азоттың табиғи қосылысы — натрий селитрасы (NaNO3) тек Чилиде ғана кездеседі. Азотты тыңайтқыштардың көп тараған түрі: аммиак селитрасы, аммоний сульфаты, мочевина (карбамид), азотты сұйық тыңайтқыштар. Аммоний сульфаты — (NH4)2SO4 дүние жүзінде ең көп мөлшерде шығарылатын тыңайтқыш. Аммоний нитратының [(NH4)NO3] құрамында өсімдікке сіңімді азоттың мөлшері басқа азотты тыңайтқыштарға қарағанда көбірек келеді. Сұйық аммиак және онымен қанықтырылған аммоний тұздарының ерітінділері де құрамында азоты көп тыңайтқыштар болып табылады. Ал жоғары концентрлі азотты тыңайтқыштарға карбамид (мочевина) жатады. Карбамидті жануарлар жеміне де қосып пайдаланады. Ол көмір қышқыл газы мен аммиактың үлкен қысымда әрекеттесуі нәтижесінде алынады: CO2+2NH3= CO(NH2)2 + H2O. Азот топыраққа күрделі минералдық тыңайтқыштар түрінде де көптеп беріледі. Фосфор қышқылын аммиакпен әрекеттестіру арқылы аммофос алынады. Оның қышқылын бейтараптандыру дәрежесіне байланысты моноаммонийфосфат (NH4H2PO4) немесе диаммонийфосфат [(NH4)2HPO4]өндіріледі. Нитрофоска — құрамында қоректік азот, фосфор және калий бар күрделі тыңайтқыш. Оны өндірісте аммоний гидрофосфатының [(NH4)2HPO4] аммоний нитратының (NH4NO3) және калий хлоридінің (немесе сульфатының) қоспасын балқыту арқылы алады. Қазақстанда азотты тыңайтқыштар Ақтаудағы “Каскор” Акционерлік Қоғамында (аммиак селитрасы, натрофоска), Степногорск кен-химия комбинатында (нитрофоска), Тараз минералды тыңайтқыштар зауытында (аммофос) өндіріледі. ААҚ «Akron» 1-ші орында, РФ шығаратын аммиак, сондай-ақ тобына кіреді ірі өндірушілердің фосфорлы тыңайтқыштар. Қорытындысы бойынша 2001 ж. үлесі кәсіпорынның жалпы өндірісте азотты тыңайтқыштар көлемі 10,5% — ға, фосфорлы тыңайтқыштар — 7% — ға, аммиак — 9,5%. Жалпы көлемі минералдық тыңайтқыштар өндірісінің 2001 жылы құрады 3.4 млн т, 9% — ға артық, 2000 ж. Новомосковская акционерлік компаниясы «Азот» ірі өндіруші болып табылады аммиак және азот тыңайтқыштар, сондай-ақ жетекші саласы бойынша кәсіпорындардың саны және түрлері бойынша өндірілетін өнім. Кәсіпорынмен шығарылатын минералды тыңайтқыштар, аммиак, органикалық пластмасса және каучук, хлор, каустикалық сода, хлорлы кальций, концентратталған және ерекше таза азот қышқылы, аргон, метанол және т. б. Үлесі кәсіпорынның жалпы өндірісте азот тыңайтқыштар құрайды 10,2% — ға өсті. Өнімдерді шығару Березниковском комбинатында «Азот» басталып, 1932 ж. Кәсіпорын 1 млн т азот тыңайтқыштар, сондай-ақ бірқатар басқа да химиялық өнімдер түрлерінің. Компания өнімі ретінде жүзеге асырылады Ресей мен шетелде, ол сұранысқа ие Ұлыбритания, Франция, Чехия, Польша, Түркия және Латын америкасы. Кемерово «Азот» ірі өндірушісі болып табылады минералды тыңайтқыштар. Өндірістік қуаты компания мүмкіндік береді шығаруға 500 мың т,аммиак селитрасы 480 мың тонна карбамид және 600 мың тонна аммоний сульфаты. 2001 жылы кәсіпорын шығарды теңгенің өнімі 5,4 млрд. руб., бұл 296 млн. руб. артық, 2000 ж. Жылдық жоспар бойынша өндіретін өнімніңорындалды 105,9%. ЖАҚ «Куйбышевазот» (Самара обл.) Қызметінің негізгі түрлері ЖАҚ «Куйбышевазот» болып табылады өндіру, аммиак, минералды тыңайтқыштар , капролактама. Компания үштігіне кіреді ірі өнім минералды тыңайтқыштар ішкі нарыққа. жүктеу/скачать 1,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|