-кесте Миды зерттеуге катысты 6miM беру

2 -Т А Р А У
ныгайтады. Осыган байланысты кептеген штаттар мектепке дейiн бiлiм беру баг- 
дарламаларын iске асыруда. Мига жYргiзiлген зерттеулер ерте жастан бiлiм берудщ 
артыкшылыгын дэлелдеп отыр.
Екiншiден, б ш м беру мен окыту багдарламаларын жасаган кезде зейiн, жад сияк- 
ты кYPделi танымдык процестердi назардан тыс калдырмау керек (5-тарау). Нейрогы- 
лым зертгеулерi зеиннщ б£р e3i жеке-дара юке асатын процесс емес, керюшше, онын 
кептеген компоненттерден туратынын керсетш отыр (мысалы, казiрri жагдайдын ез- 
геретiнiн ескерту, eзгерiс себебiн аньщтау). Жад декларативтiк жэне процедуралык 
деп ешге бeлiнедi. Мундагы негiзгi ой - мугал1мдер кандай да б£р бiлiм беру тэсш нщ
«окушылардын назарын аударатынына» немесе «олардын есте сактауына кемекте- 
сеш тне» кулай сенбеуi керек. Керюшше, бершген тапсырма зейiннiн кандай турше 
немесе кандай жадка арналганын накты айыра бiлу керек.
Yшiншi мэселе оку кезiнде окушылар тап болатын киындыктарга байланысты. 
Мига жасалган зерттеулер кандай да бiр кем ш ш кп жою Yшiн окушынын кай аспект 
бойынша киналып жYргенiн аныктап, содан к е и н гана оларга катысты ю-шаралар 
кабылдау керектiгiн айтуда. Айталык, математика сандар мен белгiлердi туину, де- 
ректердi тузету, сандарды жазу сиякты кептеген мэселелердi камтиды. Окуга келетш 
болсак, ол орфографиялык, фонологиялык, семантикалык жэне синтаксистж процес- 
тердi камтиды. Баланын жаксы оки алмауы онын кандай мэселемен бетпе-бет келш 
отырганын айгактамайды. Дурыс багалау гана баланын неден киналатынын аныктау- 
га кемектесе алады. Осыдан кейiн гана аныкталган мэселенi тузету шаралары iске 
асырылуга тию. Окуга арналган жалпы багдарламаны окудын барлык тYрiне колдану 
(мысалы, сезд^ сeздiн магынасын аныктау) ауырып жаткан адамга кез келген анти­
биотик бере салумен бiрдей - бул мэселенi накты шеше алмайды. Сондыктан оку 
жоспарларына кeнiл бeлiнуi кажет аспектiлердi алдымен енгiзген жен. Мысалы, Yл- 
герiмi темен балаларга арналган танымдык iс-шараларда окуга арналган жаттыгулар 
да болуы керек (Katzir & Pare-Blagoev, 2006).
Сонгы мэселе окыту теорияларынын кYрделiлiгiне байланысты. Мига жасалган 
зерттеулер, окытудын карапайым Yлгiлерiне караганда, онын сан кырлы теориялары 
жагдайды накты сипаттап беретiнiн керсетш отыр. Мидын тYрлi бeлiктерi тYрлi кыз- 
метгердi катарынан аткара бередр ягни мидын кандай да б£р кызметке жауапты бeлiгi 
закымданган кезде сол кызмет мулдем жойылып кетпейдi (мидын он жак немесе сол 
жак бeлiгiмен ойлау деп белудщ аса сенiмдiлiк тугызбайтынынын тагы б£р себебi). 
Бiрте-бiрте окыту процесiне катысты теориялар да кYPделенiп кетп. Классикалык 
жэне операнттык (3-тарау) теориялар элеуметпк танымдык теориямен, акпаратты ен- 
деу теориясымен жэне конструктивистiк теориямен салыстырганда элдекайда карапа­
йым (4-8-тараулар). С о н ы аталган теориялар мидын болмысын нактырак сипаттайды. 
Демек, муFалiмдер мектепте б ш м беру процесш н кYPделi екенiн мойындап, баланын 
бiлiм алуын жетiлдiруге кемектесетш салаларды жэне тэсiлдердi зергтеуi керек.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: