Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

6 -Т А Р А У
лзмнщ айтпаган акпаратын камтиды. Мугалзм окушылардын Черчилль мен Екiншi 
дуниежузшк согыс жайлы бутан дейiн есыгенше сенiмдi. Такырыптык мазмун сон- 
дай-ак сабакта кептеп колданылатын сурак-жауап форматында да болуы мумкш. Оку- 
шылар мугалзмдердщ оларга кай кезде де сурак коюы мумкш екенiн бшедт
Пайымдауларды окушылардын калай кодтайтыны да аса манызды. МуFалiмдер 
белгiлi бiр пайымдауларды окушыларFа жеткззу аркылы ездерзнщ пайымдаудын ду- 
рыстыFына сенетiндерiн бiлдiредi. Айталык, Гравитас ханым «Екзншз дуниежузшк 
соFыс кезiнде Черчилль ¥лыбританиянын премьер министрi болды» (Churchill was 
the prime minister of Great Britain during World War II) сейлемш колдану аркылы атал- 
ган пайымдаудьщ дурыстыгына сенетiнiн керсетш отыр. Окушылар пайымдауды 
¥М Ж-дагы осыган катысты акпаратпен байланыстырады.
Сейлеушшердщ процест жещлдетуз адамдардыц жана пайымдауларды ¥М Ж - 
дагы акпаратпен байланыстыра отырып, 
цолдагы аппарат пен жаца ацпараттыц
байланысын
(given-new contract - колданыстагы/бершен /есш-жаца акпарат байла- 
нысы) жанама болса да туануш е кемектеседi (Clark & Haviland, 1977). Крлда бар ак- 
паратты аныктау женiл, ал жана акпарат тындаушы Yшiн белгiсiз болуы керек. Колда 
бар акпарат пен жана акпарат байланысын нэтижелзк енiм ретiнде кабылдаган жен. 
Акпаратты жадта сактау кезiнде тындаушылар оны алдымен аныктайды, ¥М Ж iздеп 
табады жэне жана акпаратпен байланыстырады (ягни оны желiдегi кажетп «слотта» 
сактайды). Колдагы акпарат пен жана акпарат байланысы пайдалануды арттыра алуы 
Yшiн колдагы акпарат тындаушылар аныктай аларлыктай накты болуы ти с . Колда- 
ныстагы акпарат тындаушынын жадында болмаса немесе оны колдангалы кеп уакыт 
етш кетсе, жана акпаратты кабылдау киынга тYседi.
Оку мен жазуга ерекше кещл белiнетiндiктен, тiлдi тYсiну назардан тыс калып жат- 
канымен, ол акпаратты ендеу мен сауаттылык Yшiн басты компонент болып саналады. 
МуFалiмдер окушылардын тындап тYсiнуi мен сейлеу дагдыларыныц ете темендЫн 
айтып шагымданады, ал сейлеу дагдысы - нагыз кешбасшыларга кажет дагды. Ковидщ 
(1989) 
Аса ти1мд1 адамдардыц жет1 дагдысы («Seven Habits o f Highly Effective People»)
деп аталатын ецбепндеп 5-дагдыда «алдымен баскаларды тYсiнуге, сосын езiндi тусш- 
дiруге тырыс» 
(Seekfirst to understand, then to be understood)
деп жазылган. Бул алдымен 
тындап, сосын тана сейлеу кажетппн бiлдiредi. Тындай б т у - жогары жетюттктщ бел- 
rid. Баскаларды жаксы тындайтын окушынын нашар окуы сирек кездеседi. Универси- 
теттерде тындап тусзну мен окып тYсiну арасын белмеу керек (Miller, 1988).
¥М Ы ТУ
Жадтан бш м нщ жогалуы немесе бiлiмдi еске тYсiре алмау 
умыту
деп аталатынын 
айтканбыз. Акпарат жадтан жогала ма немесе жадта болса да, езгерш кеткендiктен 
еске тYсiру мумкш емес пе немесе еске туару белгiлерi дурыс емес пе, элде оны еске 
тусзруге баска акпарат кедерп келтiрiп жатыр ма - зерттеушшер осы мэселелер тещ- 
репнде элз де бзр келшмге келе алмай отыр. Эббингауздын кезшен берз умыту экспе- 
риментпк тургыдан зерттелш келдз (1-тарау). Интерференция (жана немесе бурынгы 
материалдардын эсершен еске сактаудын киындауы) мен ешуден туратын умытуды 
акпараттык ендеу мэселесше кешпес бурын, интерференция жайлы тарихи енбектер- 
ге токтала кетудз жен кердзк.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: