Дəрі Кіріспе. Биотехнологиялық процесстер жайында түсінік. Биотехнологияның даму сатылары. Халық шаруашылығының əр түрлі саласындағы биотехнологияның ролі

деп  атайды.  Бұл  əмбебап  ферментативті  процестің  біреуіне  жатады,  себебі 

спирттік  жəне  сүтқышқылының  ашуының  демалуы  жəне  биохимиялық  процестерден 

басталады. Гликолиз процесінен шығатын пируват микроағзалардың алмасуына өте маңызды 

аралық  өнім  болып  саналады.  Сүт  қышқылының  ашуында  лактатдегидрогеназа 

ферменттердің  қатысуымен  пируваттан  сүт  қышқылын  түзеді,  ал  спирттік  ашуда  фермент 

қатысуымен  пируватдекарбоксилаза  –  ацетальдегид,  одан  алькольдегидрогеназа  ферменті 

этил спиртіне əкеледі. 

Аэробты  жағдайда  пируват  үшкарбонқышқылды  циклы  бастапқы  заты  болып 

саналады,  онда  тотығу  процесі  СО

2 

мен  Н

О  дейін  өтеді.  Декарбоксирлеу  тотығының  

басында  пировиноград  қышқылы  сірке  қышқылына  айналады.  Сірке  қышқылының 

коферменті КоА щавель қышқылымен байланысады да лимон қышқылы түзіледі, ол цис-ако- 

никотин  қышқылы  мен  изо-лимон  қышқылы  щавельянтарь  қышқылына  айналады. 

Щавельянтарь    қышқылы    декарбоксирленгенде    α-кетоглутарь    қышқылына   айналады. 

15 

 

Дегидратациямен  декарбоксирлеу  реакциясына  соңғы  өнім  Кребс  циклінен  щавельсірке 

қышқылын түзеді. 

Триоздың тотығуының нəтижесінде клеткада келесі құбылыстар өтеді: 

1)

 

Бөлінген  энергияның  бір  бөлігі  АТФ-ң  макроэнергетикалық  байланысына 

бөлінеді. 

2)

 

Дегидрогеназаның сутегісі тотығу процесінде қолданылуы мүмкін. 

3)

 

Циклдың  аралық  өнімдері  клетка  заттарының  синтезінде  қолданылады. 

Пируваттан  аланин  түзіліп,  α-кетоглутарь  қышқылынан  –  глутамин  қышқылы,  ал  сірке 

қышқылы май қышқылдары жəне стероидтар синтезіне қатысады. 

Зат  алмасу  прцесінде  микроағзалардың  клеткаларында  заттар  бөлінеді,  олар 

энергетикалық  зат алмасу жəне биосинтез өнімдеріне бөлінеді. Бірінші  өнімдері  сірке жəне 

сүт  қышқылы,  этил  спирті  жатады.  Осы  заттардың  түзілуі  микробиологиялық  процестеріне 

жатады  –  оны 

ашу 

деп  атайды.  Биосинтез  нəтижесінде  ферменттер,  токсиндер, 

антибиотиктер,  аминқышқылдары,  витаминдер,  пуриндік  немесе  пиримидиндік  негізіндегі 

заттар түзеді. 

 

жүктеу/скачать 1,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: