ДӘрігерлердің біліктілігін жетілдіру факультеті жанындағы колледждің стоматология кафедрасы «Ортодонтия және стоматологиялық ортопедиялық негіз»

Техникалық және орта кәсіби білім беру факультеті

«Ортодонтия және стоматологиялық ортопедиялық негіз»

«_______» _____________

№ «_______» хаттама
«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі _______________________

1. Е.Г.Гаврилов. «Ортопедическая стоматология»

2. В.Н.Копейкин «Ортопедическая стоматология»

3. Иванов С.Ю. и др. «Гигиена полости рта при стоматологической имплантации»

4. Лукиных Л.М. «Болезни полости рта»

5. Жулев Е.Н., Щербаков А.С. «Болевые синдромы в практике стоматолога»

6. Лукиных Л.М. Шестипалова Л.В. «Пульпит»

7. Казарина Л.Н. «Заболевания слизистой оболочки полости рта и губ у детей»

8. Трошин В.Д. «Болевые пародонта: клиника, диагностика, профилактика»

9. Дурново В.Д. «Специфические воспалительные заболевания челюстно-лицевых области»

1 Гажва С.И. «Хирургические методы лечения заболеваний пародонта»

2. Гаврилов Е.И. «Деформация зубных рядов»

3. Луцская И.К. «Руководство по стоматологии»

4. В.Н.Копейкин «Ошибки в ортопедической стоматологии»
8. Ұйымдастыру кезеңі------------------------------------------------------------------5 мин(6%)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

(тест, есептер, жазбаша жауап сұрақтары және т.б.)

1. Доғалы протез дайындаудың клиникалық сатыларын білу.

2. Кламмердің элеенттері және конструкциясы.

3. Доғалы протездің қаңқасын құю әдісі.

10. Жаңа сабақты түсіндіру.-----------------------------------------------------------40 мин(44%)

Доғалы протез дің клинико-лабораториялық кезеңдері.

Клиникалық кезең:

1) Науқасты тексеру, диагноз қою, рационалды конструкция таңдау, жоғарғы және төменгі жақтардан толық анатомиялық қалып алу, мед. құжатты толтыру. Көрсеткіштер: кеннеди бойынша тіс қатарларының кластары 4-9 тістен жоқ, бекітілген тістесу, шайнау тиімддділігінің 25 % және одан да төмендеу.

2) Орталық окклюзияны анықтау және бекіту. Диагностикалық мусінде параллелометрия жүргізіп , доғалы протез қаңқасының суретін мүсінге сызу.

3) Доғалы протездің қаңқасын ауыз қуысында орнатып тексеру.

4) Доғалы протездің балауызды конструкцииииясының тексерілуі.

5) Дайын протезді тапсыру.

Дайын протезді отырғызудан бұрын оның базис қалыңдығына және шетіне , бетіне , өңдеу және тегістеп , жылтырату сапасына, кламмер орнына көңіл аударып қарау керек.Тістер аралығын жылтырату сапасының алатын орны ерекше .полимеризация режимінің немесе протез негізінде полимердің және мономердің салмақтық мөлшері арасында ғы қатынастың бұзылуында саңылау пайда болады.Жылтыратқанда жылтырату қоспасы толып, протез таза емес түрге ие болады. Саңылаулар онша улкен емес аймақты қамтыуы мүмкін, онда оларды тез қататын пластмассамен қаптастырып жеңіл түзетуге болады.

Егер олар протездің букіл бетінде шашылып жатса , онда оны қайта жасау қажет.Жоғарғы жақтың альвеолярлық төмпешігін орап жататын протездің шетінде кетіктер, өткір шығыңқы жерлердің болуы жиі кездеседі, оларды протезді отырғызғанға деиін алып тастау керек..Протез шетіне дөңгеленген пішін беру керек.

Кламмерлер де тексеруден өткізіледі.Олардың ұштарына ерекше көңіл аудару қажет. Өткір дөңгеленбеген кламмер ұштары қауіпті болып есептелінеді, өйткені протезді ауызға кіргізіп , шығарғанда еріннің шыпышты қабатының жарақаттануы мүмкін.Қарау барысының соңында тістердің түсіне , олардың өлшеміне және қойылуына тағы көңіл аударады.Мұнан кеиін протезді ауыз қуысына кіргізуге кіріседі, алдын-ала спиртке батырылған мақта тампонымен сүртеді.Протез қанша уақытта жасалынса да , ол еш уақытта бірден орнына еркін қондырыла алмайды. Ең алдымен табиғи тістерде кідіріп қалады. Протезді қондыруға кедергі жасайтын аймақтарды көшірме қағазының көмегімен, протез бен табиғи тістер арсына қойып оңай табуға болады.Пластмассаның артығын біртіндеп бірнеше рет фрез немесе шар тәріздес бастың көмегімен алып тастаиды.Протезді дәәрігер ғана емес, науқастың өзі көп қиналмай ауыз қуысына кіргізіп , шеше алуы керек. Протезді дәрігер ғана емес, науқастың өзі көп қиналмай ауыз қуысына кіргізіп , шеше алуы керек.Протезді қондырғыға кедергі болатын пластмассаның артығын алып тастау барысында протездің табиғи тістерге дәл келуін бұзатын қателіктер болуыда мүмкін.

Пайда болған саңылауға тамақ қалдығы түседі. Ол ыдырап , ауыз қуысының тазаллығын төмендетеді. Бір иықты кламмерлер үшін тірек болып табылатын тістер жанындағы саңылаулар әсіресе қауіпті болып таббылады. Бұл кемшіліктерді жою үшін тез қатаятын пластмассаларды қолданған жөн, оның протезді сынған жеріне , протез шетіне қабаттастырады.Пластмассалы қамыр тәрізді протезді қондыру алдында алдын ала және қатқаннан кеиін де ауыз қуысын ас содасымен шаю керек. Ауыз қуысын шаю мономердің шырышты қабатты тітіркендіру әсерін басуға көмектеседі.Протез базисі шырышты қабатқа орнығуы керек. Протездің орныққандығын жақсы жарық түсіріп , айнаның көмегімен тексеру қажет. Протез шетттінің өтпелі қатпар бойымен, вестибулярлық және тіл беттері жағынан, сонымен қатар қандай таңдайға орныққандығын қарайды. Қатты таңдайдың шырышты қабаты мен протез арасындағы саңылаудың болмауы оның толық орныққандығын білддіреді.

Жоғарғы протездің дистальды шетінің таңдайға өтуі бір қалыпты болу үшін сәл жұқартады. Шырышты қабаттың жылжымалы қыртыстарын босатады. Бұлай жасалмаған жағдайда сөйлеу, күлу кезінде шырышты қабаттың протез шетімен зақымдануы мүмкін.Егер доғалы протездің қаңқасын тексеру барысында доға мен кламмердің жатуы дұрыс болса, онда олардың орны протез дайындау техникасының дөрекі бұзыуйнда ғана өзгерруі мүмкін.

Протез тексерудің келесі сатысы кламмерді тексеру болып табылады. Кламмер , әсіресе ұстап тұратындары протезді өңдеу кезінде иіліп кетуі мүмкін. Оларды түзету кезінде артық июдің қажеті жоқ, өйткені ол протез орнықтыруын қиындатады және тіс эмаліне қысым түсіреді. Сосын протездің төзімділігі тексеріледі.Тепе -теңдік жағдайында оның себептерін анықтау керек. Тепе-теңдік әр түрлі жағдайда дамиды.Гипсті мүсіннің бөліктерінің дұрыс емес жабысуы , жұмысшы үлгісінің майысуы немесе иілуі жылтырату кезіндегі ұқыпсыздық болып табылады.

Протез тұрақсыздығының себептері анықталған жағдайда шешім шығару керек. Соңына дейін жеткізілмеген әзірлікті аяқтау қаааажет. Егер ол нәтиже бермесе , протез негізін өзгерту керек немесе жаңа протез дайындығын бастау қажет.

Әзірліктің келесі сатысы окклюзиялық өз ара қатынасты тексеру болып табылады. Басында тістердің тістесуін орталық окклюзияда тексереді. Байқалған кемшіліктерді жояды. Жеке тістерде тістесу биіктігінің жоғарылауын көшірме қағаздың көмегімен тексереді. Тістесуді көтеретін төмпешіктерді тегістейді.Тістесу биіктігінің аса тым жоғарылау жағдайында тістер қатарының төмпешіктерін егеу тиімсіз болып табылады. Протездің біреуін барлық тістерді алу, сосын негізге балауыз белдігін қою және қайтадан тістесу биіктігін анықтау дұрысырақ юолып табылады.Тістесу биіктігінің төмендеуінде протездің біреуінің тустеріне балауыз жолағын қабаттастыру арқылы қайтадан анықтау жүргізіледі сосын тістерді бүйір окклюзияны тексергенде көптеген жанасуларды бұзбай тежейтін сәттерді жою қажет. Бүиір қимылдағы окклюзияны түзете отырып , тістесу биіктігін ұстап тұратын төмпешіктерді тегістеудің қажеті жоқ. Төменгі жақта бұл ұртты , ал жоғарғы жақта таңдай төмпешіктерді, оларды егеу тістесу биіктігінің төмендеуіне әкеп соқтырады, ал егер ол табиғи тістермен ұсталып тұрған жағдайда, жасанды тістер арасында окклюзиялық қалпында саңылау пайда болады. Ол протездің функционалдық қасиетін төмендетеді. Төменгі жақтың алға жылжуында тежеу сәттері терең тістесу нәтижесінде оның алдыңғы бөлігінде пайда болуы мүмкін.

Бұл жағдайда алдыңғы тістерді қысқарту керек. олардың өлшемі және пішіні өзгертеді, ол барлық жағдайда дұрыс болып табылады. Дегенмен құрылғыны тексеру кезінде күрек тістің жабылуы дұрыс болғанда, онда дайын болған протезде алдыңғы тістер қатынасының өзгеруі күдік туғызады.Сондықтан төменгі тістер қатарының жоғарғы алдыңғы тістермен тежелуі тістерді орналастыру кезінде жіберілген және протез құрылғысын тексеруде көзге көрінбейтін қателіктер барлығында байқалуы мүмкін.Протез әзірленгеннен кеиін науқасты протез қоюға үйретедді және қолдану жөнінде кеңес береді.Протезге күтім қажет, оларға ағынды су астында тіс щеткасымен тамаққа деиін және тамақтан кеиін тазалау қажет. Алғашқы кездері протезді тамақтан тазалау үшін ғана шығару керек, үйренуге байланысты оны түнде шешіп қоюға болады.Ауырсынудың байқалуы мүмкін. Уақыт өткен сайын кламмерлердің әлсіреуі мүмкін, сондықтан жылына 1-2 рет протезді түзету үшін дәрігерге қаралу керек, 3-4 жылдан кеиін протезді ауыстыру қажет.

Науқастың дәрігер қабылдауына қайта келуі келесі күнге тағайындалады.Сұраудан кеиін науқастың жағдайын анықтауға мүмкіндік береді, ауыз қуысын мұқият тексеру керек. Окклюзияны қайтадан бақылау және оның кемшіліктерін түзету қажет.Сонан кеиін протез алаңын; тістер, қызыл иек шетін, өтпелі қыртысты , қатты таңдайдың шырышты қабатын, өтпелі қыртыс бойындағы шырышты қабаттың сіңірлерін түгелдей қарап шыққан жөн. Жоғарғы жақта, әсіресе альвеолярлық төмпешіктер тұсындағы өтпелі қатпар және «А» сызығын мұхият қарау керек.Төменгі жақта осы сияқты тексерулер тіл түбінен бастап оның үзбесіне деиінгі тіл асты кеңістігінде жүргізіледі.

Науқастың құсқысы келіп,лоқсуы жұмсақ және сирек жағдайда қатты таңдайдддддың шырышты қабатының тіттттіркенуімен тығыз байланысты болады.Протез шекарасын қысқарту барлық жағдайда жақсы нәтиже береді.Осы рефлексті болдырмау үшін арнайы жаттығулар болады.

Сөз сөйлеудің бұзылуы көп жағдайда жоғарғы жақтың, сирек жағдайында төменгі жақтың тістер қатарының ақауында кездеседі. Ол протезді қойғаннан кеиінгі алғашқы күндері біліне бастаиды.Кейбір жағдайда алдыңғы тістер тұсындағы ақауды ауыстырғанда байқалады.

Протезді қолданатын науқастың сөйлеуін түзету барысындағы жұмыста науқас анамнезін ескерту қажет. Науқастардың бір бөлігінде сөйлеудің бұзылуы ортопедтің көзқарасы тұрғысынан алғанда өте жақсы пішіндегі доғаны құрайтын , тіпті табиғи тістердің өзінде де орын алуы мумкін.

(зертханалық тәжірибе, мамандық дағдыларын меңгеру, ауруларды курация

лау, ситуациялық есептерді құру мен шешу және т.б. нақты осы тақырыпқа

қатынасты сипаттау).

1. Доғалы протездің клиникалық және зертханалық кезеңддерін тексеру және анамнез жинау. Доғалы протезде металдармен жұмыс жасау және тіс сауытының бұзылуын қалпына келтіру.

12. Жаңа тақырыпты бекіту. -------------------------------------------------------14 мин (7%)

1. Қолданатын құрал жабдықтар.

2. Қолданаиын кламмерлердің түрлері.

3. клиникалық және зертханалық кезеңдерін білу .

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.

14. Үйге тапсырма беру. ---------------------------------------------------5 мин(3%)

1. Доғалы протезді дайындаудың ілгіш жүйесімен бекіту.

1. Е.Г.Гаврилов. «Ортопедическая стоматология»

2. В.Н.Копейкин «Ортопедическая стоматология»

3. Иванов С.Ю. и др. «Гигиена полости рта при стоматологической имплантации»

4. Лукиных Л.М. «Болезни полости рта»

5. Жулев Е.Н., Щербаков А.С. «Болевые синдромы в практике стоматолога»

6. Лукиных Л.М. Шестипалова Л.В. «Пульпит»

7. Казарина Л.Н. «Заболевания слизистой оболочки полости рта и губ у детей»

8. Трошин В.Д. «Болевые пародонта: клиника, диагностика, профилактика»

9. Дурново В.Д. «Специфические воспалительные заболевания челюстно-лицевых области»

1 Гажва С.И. «Хирургические методы лечения заболеваний пародонта»

2. Гаврилов Е.И. «Деформация зубных рядов»

3. Луцская И.К. «Руководство по стоматологии»

4. В.Н.Копейкин «Ошибки в ортопедической стоматологии»

8. Ұйымдастыру кезеңі------------------------------------------------------------------5 мин(6%)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

(тест, есептер, жазбаша жауап сұрақтары және т.б.)

1. Беттің анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері.

2. Ортопедиялық стоматология клиникасында науқасты тексеру.

3. Ортопедиялық стоматологияның емдеу әдістері.
10. Жаңа сабақты түсіндіру.-----------------------------------------------------------40 мин(44%)

Функциональді окклюзия бұзылыстарымен байланысты СТЖБ ауруларын емдеудің консервативті әдістері.

1. Тістерді таңдамалы түрде қырып-тегістеу.

А) ауызды қуысына тікелей;

Б) жақ мүсіндеріне окклюзиялық байланыс анамезінен кейін.

2. Ортопедиялық әдістер:

А) уақытша және тұрақты алмалы – салмалы және алынбайтын протездер.

3. Ортодонттық әдістер;

А) _____ (каппа) және тістеуші пластинкалар (беттің төменгі бөлігінің

окклюзиялық биіктігінің төмендеуі кезінде

Б) қызметтік және механикалық әсерлі құралдар

4. Физиотерапия;

А) микротолқындар

Б) йод, медоза, ронидаза, новокаин электрофорездері

В) қиылыстырылған курстық ем

5. Шайнау бұлшықеттері мен буынның массажы (екі жақты), миогимнастика.

6. Медикаментозды ем.

А) Буын аймағына камфорлық немесе сары сынап майымен, вирапинмен,

випратокспен, випракутанмен, медициналық өтпен, ронидазамен компресс жасау;

Б) Наркотикалық анальгетиктер-индометацин, бутадион, реопирин, амидопирин,

бруфен.

В) Кіші транквилизаторлар (бұлшықеттерді босаңсыту, қорқыныш, үрейді түсіру

Г) П.М. Егров бойынща үшкіл жүйкенің самай асты__________(гребянь) дағы

Қозғалтқыш бұтақтарының блокадасы.

Д) Витамин А-ның ретинол-ацетат майлы ертіндісін буын ішіне енгізу.

Окклюзия коррекцияның ең маңызды әдісі ортодонттық болып табылады. Ересек адамдарда жеке тістердің аномалиялық жағдайларын, тіс доғаларының таралуын, тістер доғаларының фронтальді аймақтарының протрузиясы мен ретрузиясын қалыпқа келтіруі мүмкін. Қарсы көрсеткіштер: буындағы жедел қабыну құбылыстары, көптеген карместер, бүйіртістердің болмауы. Жақтар дамуының аномалиялары ортодонттық емге келмейді. Механикалық және функциональді әсерлі құралдар қолданылады.

Попов – Годон феноменнің горизантальді формасын қалпына келтіру үшін ығысқан тістерге вестибулярлы жағынан ортодонттық винтпен бекітілген ортодонттық сақиналарды қолдануға болады. Попов – Годен феноменінің вертикальді формасын жиі тістерді қысқарту жолымен қалпына келтіреді.

Терең күрек тістік _____ (перекритие) тіс қатарының алдыңғы аймақтарының қысқаруы кездеріне алғашқыда жоғарғы тістер қатарын секторлық ______(распил) және буындасы бар алмалы-салмаы пластинкамен, кейіннен – төменгі тістер қатарын Энгель аппараты немесе алмалы салмалы аппарат көмегімен ұзарту жүргізеді. Алмалы-салмалы отодонттық аппаратқа жетіспеген тістерді қосу олардың функциональді тиімділігін жоғарлатады. Энгель доғасын пружина, стационалды немесе сырғанақ сияқты қолданады. Төменгі жақтың мезиальді ығысуына арналған еңкіш беткейі бар пластинкаларды қолдану мерзімі 3-6 ай. Шайнау бұлшықеттері мен СТЖБ қызметкерлерінің тұрақты өзгеріуі кезінде төменгі жақтың кері ығысуы болмайды, бұл болып жатқан қайта құруды бағалауға мүмкіндік беретін физилолгиялық сынама болып табылады.

Ю.А. Петросов СТЖБ дисфункциясын, артриттер мен артроздарды емдеу үшін алынбайтын ауыз ішілік шинаны қолданады. Бұл СТЖБ шығулары кезінде ғана ақталған болып есептеледі. Окклюзиялық биіктіктің төмендеуі кезінде- капп және тістеуші пластинкалардықолдану жоғарғы және төменгі буын өзектерінің таралуы кезінде көрсеткі болып табылады. Оларды қолдану мерзімі 3-6 ай. ______ каппты пластмассадан және металдан дайындайды. Тістердің сауыттық бөлігінің төмен болуы кезінде тістеуші пластинкаларды қолдану көрсеткіш болып табылады, олар тістер мен альвеолярлық өсінділерді жауып тұрады.

СТЖБ ауруларын емдеудің ортопедиялық әдістері.

Премолярларға, молярларға және иттістерге тірелетін көпір тәрізді протездерді дайындау кезінде _______тістерге окклюзиялық _______(накладно) бар уақытша пластмассалық көпір тәрізді протездер, алмалы-салмалы протездерді қолдану қажет. СТЖБ аурулары кезінде сауыттар мен көпір тәрізді потездерді дайындау ерекшіліктерін оралық қана емес, сондай-ақ бүйірлік және алдыңғы окклюзиялардың көптеген байланыстарын қалпына келтіруді есепке ала отырып окклюзиялық беткейді мүсіндеу жатады. Окклюзиялық коррекция-шайнау типін қайта құрастыру және мәжбүр окклюзияны қалпына келтіруге арналған біріншілік қырып-тексерудіпротездер дайындау алдында дәрігір жүргізеді. СТЖБ ауруларымен және тістердің жайылған қажалуы бар науқастарды емдеу кезінде окклюзиялық биіктіктің төмендеуінің бар-жоқтығына және орталық окклюзияның ойығындағы буын бастарының жағдайына көңіл аудару қажет. Екіншілік толық адентия кезінде буындық симптомдар байқалады: протездердегі окклюзиялық биіктіктің төмендеуі немесе жоғарылуы кезінде, бір окклюзиядан екіншісіне ауысар кездегі жасанды тістердің тістердің біркелкі динамикалық байланыстарының бұзылуы кезінде; пластмассалық тістердің қажалуы кезінде; протездердің тұрақтануының жетіспеушілігі кезінде.

11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы.--------------------------121 мин(67%)

(зертханалық тәжірибе, мамандық дағдыларын меңгеру, ауруларды курация

лау, ситуациялық есептерді құру мен шешу және т.б. нақты осы тақырыпқа

қатынасты сипаттау).

1. Ортопедиялық және ортодонтиялық стоматология клиникасында науқасты тексеру әдістерін дұрыс жүргізу. Тіс жақ жүйесінің анатомиясын , тістерді немесе тіс қатарларын төменгі, жоғарғы жақ анатомииииясын білу. Тістесудің түрлерін білу.
12. Жаңа тақырыпты бекіту. -------------------------------------------------------14 мин (7%)

1. Орталық окклюзияны анықтау.

2. Ауыз қуысында қисық орналасқан тістерді ортодонтиялық аппараттарымен бекіту.

3. Ортодонтиялық аппараттардың түрлері.

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.

14. Үйге тапсырма беру. ---------------------------------------------------5 мин.(3%)

1. Ортодонтиялық және ортодонтиялық стоматологияда тістерді анықтау әдістері.

1. Е.Г.Гаврилов. «Ортопедическая стоматология»

2. В.Н.Копейкин «Ортопедическая стоматология»

3. Иванов С.Ю. и др. «Гигиена полости рта при стоматологической имплантации»

4. Лукиных Л.М. «Болезни полости рта»

5. Жулев Е.Н., Щербаков А.С. «Болевые синдромы в практике стоматолога»

6. Лукиных Л.М. Шестипалова Л.В. «Пульпит»

7. Казарина Л.Н. «Заболевания слизистой оболочки полости рта и губ у детей»

8. Трошин В.Д. «Болевые пародонта: клиника, диагностика, профилактика»

9. Дурново В.Д. «Специфические воспалительные заболевания челюстно-лицевых области».

1 Гажва С.И. «Хирургические методы лечения заболеваний пародонта»

2. Гаврилов Е.И. «Деформация зубных рядов»

3. Луцская И.К. «Руководство по стоматологии»

4. В.Н.Копейкин «Ошибки в ортопедической стоматологии»

8. Ұйымдастыру кезеңі------------------------------------------------------------------5 мин(3%)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

(тест, есептер, жазбаша жауап сұрақтары және т.б.)

1. Тіс протездерінің кезеңдерін білу.

2. Ортодонтиялық аппараттарды дайындау.

3. Ортодонтиялық және ортодонтиялық аппараттардың лазерлік технологиясы.

10. Жаңа сабақты түсіндіру.----------------------------------------------------------- 27 мин(15%)

Цифрлік рентгенография. Бұл арнайы датчикті қолдану арқылы іске асады, рентгендік пленканы ауыстырады. Радиатциялық сәуле арқылы датчик бекітіп және компьютерге информатция береді, оны цифрлік түрде сақтап, экранда көріністі көрсетеді. Біз онда тістердің жағдайын, сапасын керек болған жағдайда теріп, принтерде шығара аламыз.Датчиктің радиовизиографиялық сезімталдығы рентген пленкасына қарағанда жоғары.

Дентальді ауыз ішілік рентенография. Ол үшін «SIEMENS» аппараты қолданады. Келесі параметрлер бағаланады.

• 
  тістің анатомиялық құрлысы (сауыт, пульпарлы камера, түбір, түбір, өзектері, каналдар пломбалауға мінездеме);
  
• 
  альвеоланың компакты пластинка
  
• 
  периодонтальды саңылаудың жағдайы
  
• 
  периапикалды сүйек құрлысы (остлопороз, деструкция, остелосклероз, сорылу, гиперцементоз);
  
• 
  зақымдалған тістегі альволаралық өсіндінің жағдайы (орналасуы, сүйек құрлысының ерекшілігі, парадонт қалтаы);
  

Панаромды рентгенография жақтың барлық тістері мен альвеолярлы өсіндісін және денесінің суретін, ал жоғарғы жақта мұрын қуысы мен жоғарғы жақ қуыстарын жартылай түскен суретін көруге мүмкіндік береді. Бұл әдіс басқа тістерден аө уақыт ішінде аз радиоциялық дозамен барлық тістердің және қоршаған тіндердің жағдайын, сүйектің құрамын, жақтағы т.ж. немесе т.ж. емес жасырын ақауларын анықтауға болатынымен ерекшеленеді. Ол 1,5-2 есе үлкейтеді. Панорамдық рентгенографияның 2 әдісі бар:

1. 
   Бүйірлік – бұл кезде барлық тіс топтары, түбір өзектері, периапикалды тін, альвеолярлы айдаршық көрінеді.
   
2. 
   Ауызішілік – арроксимальды т.ж. алдын алу үшін.
   

Ортопантомографиялық рентгенография. Үлкендердің және балалардың да барлық екі жақта да тістердің қатты тіндерінің жағдайын жан жақты зерттеуге мүмкіндік береді жіне клиникалық қосымша тек пломба астындағы немесе жасанды сауыт астындағы 2-лік тіс жегінің ақауларын анықтауға, әсіресе премолярдағы 1-к өзгерістерді, фиссурлардағы өзгерістерді, оның тереңдңгңн тіс қуысының қарым қатынасын анықтауға мүмкіндік береді. Жас балалардың ортопантомограммасындағы ұрықтардың даму сатысы, орналасу ерекшіліктері көрінеді. Ортопантомограмманың созылмалы одонтогенді инфекция ошақтарын үлкендердің 3% мұрын қуысының симптомсыз зақымдалуларын анықтауға, самай төменгі жақ буыны жағдайын бағалаға мүмкіндік береді.

Ортопантомограмма парадонттағы процессінің түрін, таралуын руорбуил мен қабыну ерекшіліктерінің қарым қатынасын анықтауға мүмкіндік береді. Ортопаотомограмманың басқа әдістерімен ерекшілігі тері бетінің сәулелену дозағы денталды рентгенограммадан бірнеше есе төмен. Жетіспеушілігі 38,8% жағдайна аймақтық көрінісі нашарлау. Жақ бет аймағы тіндерін қабаттап зерттеуге көмектеседі.

Рентгенофункционалдық зерттеу әдісінежатады. Самай-төменгі жақ буыны төмпешігінің қозғалысын қызмет үстінде жазып алуға болады. Электрорентгенография бет қаңқасы сүйегінің құрлысын және жақ бет аймағы жұмсақ тіндерінің оның контрасты суретін береді. Бұл әдіс жаңа әдіс Рентген суреті жартылай өткізілетін пластмассада кейін жазу қағазына ауыстырылып белгілейді. Бұл процесс жарық бөлмеде жасалынады және 2 минут уақыт алады тері асты майлы қабат бұлшықет, жұмсақ тіндер мен сүйекті ажыратып анықтауға мүмкіндік береді. Жоғарғы және төменгі жақ суреті кортикалды пластинка қалыңдығымен түсіріледі. Электрорентгенография диагностикада сүйектің майда сынықтарын, кәдімгі рентген суретте көрінбейтін мұрын сүзегінің зақымдалуын, секвестрлерді, бөгеде заттарды, кейбір ісіктерді анықтауға мүмкіндік береді.

Томография.

Жақ бет аймағы тіндерін қабаттап зерттеуге арналған әдіс. Мұның көмегімен тек жеке қабаттың суретінің қабатын ғана емес объектің толық аймағын 2 см қалыңдықтағы және одан көп суретін көруге болады.

Сиалография.

Үлкен сілекей бездерін рентгенконтрасты немесе радиоизатолды зерттеу. Кері көрсеткіші болып ауыз қуысының кілегей қабықтың жедел қабынулары және сілекей безшығару түтігінің қабынулары, сонымен бірге йодқа жоғарғы сезімталдық. Түтікке инъекциялық инемен 10 мм, йодомепол жайлап жібереді, суда еритін контрасты препараттар (50-60% шпак, урографин адам температурасына сәйкес етіп жылы болады. Содан кейін тік және бүйір пролкуияда түіреміз. Рентгенография арқылы жүктегі сілекей тосын анықтайды. Сиалография әдісі бездердің паренхимасы мен түтікшелерінің жағдайын анықтауға көмектеседі.

Гнатодинаметрия.

Тістің және парадонт тінінің артық күшке төзімділігін зерттейді. Бұл әдіс салмағын анықтайды.

Электромастикациография.

Шайнау тиімділігі оның қызметі кезіндегі клинико-физиологиялық зерттеу әдісі. Мастикациограмма төменгі жақтағы шайнау қимылдарын тағам қабылдау кезінде, сөйлеуде, соруда, демалуда, жұтуға көрсетеді. Мастикациограф кимограф пен датчиктен-арнайы пластмасса футларындағы резиналы баллоннан тұрады. Ол шайнау қимылдарын кимограф лентасында жасау арқылы бағалады.

Электорминография.

ЭМГ шаунау бұлшықетінің электрактивтілігін анықтайды. Соның ішінде жиырылу күшін сагиталды, трансверзалды, орталық окклюзияда, сонымен қатар, шайнау кезінде белсенділігін анықтайды.

Контрастық рентгенография.

Мұрын қуысы ауруларын (максила графия) бет және мойын лимфа түйінендері, тамырлары, лимфааденография ауруларын ажыратуға, кисталардың мөлшерін және таралымын (кистография) анықтауға мүмкіндік береді.

Жалпы селиютика

Атрофия – сему. Қоректік заттардың жетіспеуі салдарнан сүйек көлемінің кішіреуі. Ол физиологиялық және патологиялық болады.

Гиперостоз – периостальды сүйек сүзілуінен сүйек көмегінің, массасының ұлғаюы.

Десртукция – сүйектің басқа патологиялық тінмен алмасып бұзылуы. Деструкцияның ошақты және диффуздф түрі болады. Ошақты деструкцияда бір немесе бірнеше сүйек құрлысынан айырылған түрлі формалы және мөлшері ошақ болады.

Деформатция – сүйек пішінінің бұзылуы. Деформатцияның бұрыш, доға және S тәрізді түрі болады.

Остеомез – сүйектің патологиялық түрімен алмасуынсыз толық сорылуы. Сорылып кеткен сүйектің орнына дәнекер тін болып табылады. Остеолиз терең нейтрафикалық процесс.

Остеосклероз – сүйек бөлігінің өлуі. Остеосклероз – сүйек тінінде түзілу процесінің басым болуынан сүйектің қатаюы. Сүйек сынғанда секвестратция кезінде пайда болады.

Остеосклероз – сүйек пластинкасының оның санының жоғарлауынан, аралық кеңістіктің төменгі сүйектің тығыздануы. Белгілері майда тесік, жуан трабекулярлы қуысы толық жоқ болғанға дейін. Ошақты және диффузды түоге бөлінеді.

Рентгенограмма анализі.

Рентгенограмманы жарықта оқиды:

1. 
   Рентгенограмманы сапасын бағалау.
   
2. 
   Суреттің түрін анықтау, ауызішілік, аузсыртылық, палоромоздық.
   
3. 
   Түсірілген аймақты анықтау ауызішілік рентгенограмманы зерттеуге маңызды.
   
4. 
   Түсірілген аймақты денталды оқу, норма және патологияны ажырату, аурудың рентген белгілерін анықтау, әр тістің жағдайын бағалай отырып, анықтайды.
   

түзу немесе патологиялық өзгерістері түзу емес, желінген (изъеденные)

Б) тіс қуысының және түбір өзегінің контурф: қалыпты-анық, түзу немесе

патологиялық өзгеріс тіс қуысының көлеңкесі қалыпты, патологиялық

өзгеріс периодонт кеңістігі.

5. 
   Түсірілген сүйек құрлысы аймағының түрін анқтау.
   
6. 
   Рентгенологиялық мәліметтерді клиникалық және қосымша зерттеу әдістерінің нәтижесінде салыстыру.
   
7. 
   Қортындылау.
   

Пародонт қабынуы кезінде қабыну процестерінің рентген белгілері жақсы көрінісі . Оның белсенді жүруі деструкция ошақтарымен, сүйек қалталарының түзілуіне әкеледі. Деструкция аймағының контуры бұл жағдайда желінген сүйек тіндерінің бұзылған және сақталған шаралары жоқ болады. Қабыну көріністері төмендеген кезде остеопорез аймақтары жойыла бастайды.

Бірақ та альвеолярлық қабырға биліктерінің бұзылғаны ешқандай қалпына келмейді. Көп жағдайда клиникалық тексеруде қабыну биіктігінің бұзылғаны және сақталған шекаралары жоқ болады. Қабыну көріністері төмендеген кезде остеопорез аймақтары жойыла бастайды. Бірақ альвеолярлық қабырға биіктігінің бұзылғаны ешқандай қалпына келмейді. Рентгенограммада деструктивті процесс ұяшық түбіне таралады.пародонт қабыныуының басты белгісі альвеоляаралық қабырға биіктігінің остеопоразы, лоардың кортиклды пластинкасын талшықтануы кезекті жағалаумен табылады. Осымен қатар биігі болады, альвеолярлық өсінді биіктігі кішкене төмендейді. Жеңіл дәрежелі парадонт қабынуына альвеолярлық қабырға биіктігінің түбірдің 1/3 не төмендейді. Орта дәрежесіне ½ төмендейді.

Ремиссия рентген суретте 2 вариантта көрініс береді. 1-ші вариантта өзгеріс ұзақ уақыт қалыпты тұрады 2-ші вариантта остеопороз периодонталды кеңістік кеңеюі рентгенді суретте қалпына келіп қабырғаның контуры анық болады. Парадонтозда жақтың сүйек тінінде склероздық дистрофиялық процесс болады. Кортикалды қабат сақталған. Алвеолярлы өсінді биіктігі анық формалы болады және оның деңгейі процестің ауырлығына байланысты. Жеңіл пародонтозда ол 1/3 ке, орта дәрежелі ½ , ауыр1/2 дене жоғары болады. Альвеолярлық қабырға биіктігінің төмендеу жасқа байланысты. Альвеолярлы өсінді плпстмассаның бұзылуынсыз ортофияланады.

СТЖБ ауруларының пайда болу себептеріне бұлшықет – буын аппаратының керілуіне алып келетін функциональды кезеңдерін жатқызуға болады: есінек, айқайлау, күлу, ән салу, үлкен бөлшектерді тістесу кезінде ауызды өте кең ашу және т.б.

Этологиялық факторлар: бір кезеңді макрожарақат, бас қаңқасы компрессиясы, микрожарақат, протездеу қателіктері, төменгі шайнау тістерін жұлу кезінде дөрекі манипуляциялар, эпимпсиялық ұстамалар, скрипкашы, су астында жұмыс істейтіндер, мамандығы бойынша факторлар, қатты тағамдардықабылдау, жаңғақты шағу, жұқпалы аурулар, пошартриттер.

Потогенез:

1. 
   психосоматикалық аурулар
   
2. 
   окклюзия мен артикуляция бұзылыстары
   
3. 
   СТЖБ құрамында туа біткен және жүре пайда болған қалыптан ауытқулар
   

Нейромускулярлы (бұлшықет-буындық, ауырсынулық) дисфункциялық синдром.

Этиология.

• 
  психогенді факторлар (стрестер)
  
• 
  орталық және шеткі жүйке жүйелерінің әртүрлі бөлімдіріндегі қызметтік және органикалық өзгерістер
  
• 
  протез қателіктері
  
• 
  бұлшықеттік спазм, бұлшықеттік жиырылулар координоциясының бұзылуы.
  

Шайнау бұлшықеттерінің ауырсынуы төменгі жақтың атиптік қозғалыстары нәтижесінде бұлшықеттік жиырылулар координациясының бұзылуы кезінде дамыған невралгиялық артрогенді ауырсыну типтік симптомдар болып табылады.

Қандай да бір аймақтағы оң жақтық және сол жақтық буын өзектері.

(Хватова В.А., 1996, Шестапалов, 1991)

Клиника.

1. 
   Құлақ маңы – самай аймағында және құлақта бір жақты ауырсыну, бет пен бастық басқа аймақтарына иррадиация беруі, тамақтану кезінде ауырсынудың күшеюі.
   
2. 
   Төменгі жақ қозғалуы кезінде СТЖБ-да дыбыстың естілуі
   
3. 
   Ауыз ашуының шектелуі
   
4. 
   Кей кездері төменгі жақ қозғалуының тоқталуы
   
5. 
   Бет асимметриясы
   
6. 
   Ауыз қуысы кілегей қабатының парестезиясы және т.б.
   

Тістер қатарын зерттеуде: супер байланыстарды, тістердің патологиялық қажалуы, окклюзиялық беткей алаңының қырып тегістелуі, тістерді_________ сжатие және_________ (скрип) сынаманың оң болуы.

СТЖБ томограммасында – буын бастарының жағдайының асимметриясы.

Этология

• 
  окклюзиялық бұзылыстар
  
• 
  эндокринді психоэмотциялық факторлар
  
• 
  бұлшықет буындық дисфункциялар
  

Окклюзия – артикуляциялық синдорм

Этология.

• 
  төмендеген тістесу,
  
• 
  төменгі жақтың дистальді ығысуы,
  
• 
  шайнау тістерін жоғалту,
  
• 
  төменгі жақтың латеральді ығысуы,
  
• 
  тістесу деформациясы,
  
• 
  протездеу қателігі,
  
• 
  қандай-да бір төмпешікте уақытынан бұрын байланыстың болуы және т.б.
  

Рентгенологиялық көрінісі. Томограммада буын беткейлерінде хонтурлар өзгермейді, негізінен біркелкі, тегіс, домалақ пішінде.

Кейбір науқастарды терең және төмендеген тістесу кезіндегі буын төмпешігінің артқы жиегінің_____________ (скоияниасть), жеке аймақтарының ысқылануы, жұмылған тістер қатарында артқы және жоғарғы буын өзектері тарылған болуы мүмкін. Барынша ауыз ашылғанда буын бастары буын төмпешіктерінің шығына дейін жетуі мүмкін.

11. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы.--------------------------121 мин(67%)

(зертханалық тәжірибе, мамандық дағдыларын меңгеру, ауруларды курация

лау, ситуациялық есептерді құру мен шешу және т.б. нақты осы тақырыпқа

қатынасты сипаттау).

1. Жақтың альвеолярлы өсінділерін жауып тұратын шырышты қабаттың және қатты , жұмсақ таңдайдың анатомиялық және гистологиялық ерекшеліктерін білу. Механикалық , функционалды және аралас әсер ететттін аппараттарды қолдануын үйрену.
12. Жаңа тақырыпты бекіту. -------------------------------------------------------14 мин (7%)

1. Функциональды әсер ететін аппраттардың жіктелуі.

2. Механикалық әсер ететін аппараттардың жіктелуі.

3. Лазерлік технология түрімен жақ-бет аймағын емдеу әдісі.

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.

Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау.

14. Үйге тапсырма беру. ---------------------------------------------------5 мин.(3%)

1. Тіс протездерін ортодонтиялық және лазерлік аппартаттармен протездеу.

1. Е.Г.Гаврилов. «Ортопедическая стоматология»

2. В.Н.Копейкин «Ортопедическая стоматология»

3. Иванов С.Ю. и др. «Гигиена полости рта при стоматологической имплантации»

4. Лукиных Л.М. «Болезни полости рта»

5. Жулев Е.Н., Щербаков А.С. «Болевые синдромы в практике стоматолога»

6. Лукиных Л.М. Шестипалова Л.В. «Пульпит»

7. Казарина Л.Н. «Заболевания слизистой оболочки полости рта и губ у детей»

8. Трошин В.Д. «Болевые пародонта: клиника, диагностика, профилактика»

9. Дурново В.Д. «Специфические воспалительные заболевания челюстно-лицевых области»

1 Гажва С.И. «Хирургические методы лечения заболеваний пародонта»

2. Гаврилов Е.И. «Деформация зубных рядов»

3. Луцская И.К. «Руководство по стоматологии»

4. В.Н.Копейкин «Ошибки в ортопедической стоматологии»

8. Ұйымдастыру кезеңі------------------------------------------------------------------5 мин(3%)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

(тест, есептер, жазбаша жауап сұрақтары және т.б.)

1. Эндокриндік бұзылыстар және тістердің анатомиясы.

2. Инфекциялық және аллергиялық зат алмасу ауруларының түрлері.

3.Тістер мен тіс қатарларының окклюзиясының бұзылуы.
10. Жаңа сабақты түсіндіру.----------------------------------------------------------- 27 мин(15%)

Дистопия – дұрыс қалыптасқан тістің тіс қатарынан шет шығуы. Кейде ұртқа қарай, не тілге қарай жантая шығуы. Кейбір тістер мұрынның ішіне қарай немесе гаймор қуысына, көзге қарай шығуы мүмкін. Бұндай жағдайда тістің жаруы кешігіп, сол таңай тіндері зақымданып, қабынуы мүмкін. Онда тісті суырып алып тастауы керек.

Ретенция – дұрыс қалыптасқан тістің шығуы әртүрлі кедергімен баяулап ұстап қалады. Егер тіс жартылай шықса, онда шала ретенцияя, ал тіс мүлде шыға алмай қалса, онда толық ретенция деп аталады.

Толық адентия – тұрақты тістердің ұрықтану процесінің бұзылғанынан тістер мүлде жарып шықпауы.

Дистопия пен ретенцияға сүт тістерде, тұрақты тістер де ұшырайды. Тұрақты тістердің ішінде ретенцияға ұшырайтыны ақыл тістер, әсіресе төменгі сезінгіш тістер. Ал сирек ұсталып шыға алмай қалған жағдайға ұры тіс пен жоғарғы төменгі кіші азулар тап болады.

1. 
   Зат алмасу процесінің – ішкі секретция бездерінің, витаминдердің жеткіліксіздігі, инфекциялық ауру.
   
2. 
   Романдар қызметі – бәсеңдесе тіс тіс дұрыс ұрықтанбай немесе жақ сүйектерінің кейбір бөліктері ерекше дамып тістің жарып шығуын тежелейді және қанмен жабдықталуын да өзгертеді.
   
3. 
   Сүт тістер түбірінің кеш сорылуы немесе сүт тістерді ерте суырып тастаса қатардағы тістер бос орынға қарай жылжығандықтан кейін шыққан тістер тұрақты тіске орын болмай қалады.
   

1. 
   тістің дұрыс шығуына, кедергі болатын себептің бірі ол жақ сүйектің анатомо топографиялық ерекшіліктері.
   
2. 
   Шығатын тіс маңындағы қызылиек етінің ерекшілігі.
   
3. 
   Шығып келе жатқан ақыл тістің өзіне байланысты себептері.
   

1. 
   Ақыл тістің көлденең жатуы
   
2. 
   Қисық орналасуы – медиалды дисталды, ұрттың және тілдік қисаюлар.
   

Перикоронорит – жедел және созылмалы болып 2-ге бөлінеді. Ол 2-ші азу тістің артында ауру сезімінің пайда болып бөлінеді.

Алғашқы ақыл тістердің үстіндегі шырышты қабық қан кернеп, қызарып, дамбығады. Егер зондпен байқап көрсе жарып шығып келе жатқан тістің саутын байқауға болады. Жабынуы қолмен басқанда, жұтынғанда және аузын ашқанда ауру сезімі болып, күшейеді. Науқастың дене қызу көтеріліп, басы ауырады, тәбеті жоқ болады. Егер тіс жартылай жарып шықса, онда оның қалған бөлігін жауып тұрған жабынды зақымданып жарақаттанады да, экссудаттың шығуы нашарлайды. Ол жақ жанындағы жұмсақ тіндерде коллотеромдыдомбығудың пайда болумен және жақ бұлшықеттерінің қорысуымен сипатталады. Жабынды ірің шығады. Оның шырышты қабыға жороғка айналады

Жедел перикоронорит 3 ке бөлінеді.

1. 
   котаральды (қызару)
   
2. 
   іріңі
   
3. 
   жоралы
   

1. 
   жеңіл
   
2. 
   орташа
   
3. 
   ауыр
   

Созылмалы перикоронорит. Көбінесе науқастарда шағым болмайды. Тісті жауып тұрған жапқыш аздап домбыққан, оның астынан біраз созылуы іріңі зат шығады. Үнемі домбығуының әсерінен жолдың тырнықтанады. Ол тістің жару процесін одан сайын тежейді. Сегізінші тістің сауыты мен дистальды бетіне жақын орналасқан сүйектің арасында патологиялық «қалта» пайда болады да, ол гронуляциялық тінмен толады. Рентген суретінде бұл қалта «жарты ай» тәрізді сүйектің ыдырауымен байқалады.

Сүйек – грануляциялық тіннің әсерінен сорылып бұзылады. Оны ретромолярлы астит (ақыл тіс артындағы сүйек қабынуы) деп аталады. Оның орнында уақыт өткеннен кейін парадонторлы киста (тіс маңындағы қалта) пайда болады.

Үшінші азу тістің кедергіленіп жоруынан жедел іріңді периостит дамиды (10-12%дейін). Ол жақ сүйегінің вестибулярлық қабығы астына қиғаш сызықтың бойымен жылжып түседі де, 7-ші, 6-шы азу тістің немесе кіші азу тістің туысында іріңді қабыну тудырады. Ол іріңді тіліп, ашпаса жылын көз пайда болады.

Стоматит – созылмалы перикоронориттің ашылуы болып есептеледі. Ол қайталанып тұратын және ауырған тіс жағындағы шырышты қабықты ауру. Үшінші азу тіс – медиалды қисая немесе полбеу орналасса, онда оның көрші тіспен жанасқан бетінде тіс жиегі пайда болады, уақыт өте ол пульпитпен, периодонтитпен асқынады.

Гиперестезия тістің қатты тканьдерінің аса сезгіштігі. Дентиннің өте сезгіштігі- тіс жегісінде сына тәрізді ақау пайда болғанда, қатты қажалғанда және қанжел ауруынан тіс түбірі жалаңаштанғанда білінеді.

Гиперцементоз – Тіс түбірінде цементтің артық түзілуі. Қабыну процестерінің әсерінен (периодонтит, қанжел ауруларында жиі кездеседі) болатын өзгерістерге цемент клеткаларының қалыптан тыс көп түзелуі.

Кіреуке гипоалазиясы. Тіс – жақ сүйектерінің жетілмеуіне байланысты болатын өзгерістердің жетілмеуіне байланысты болатын өзгерістердің бір түрі, туғаннан тіс эмалінің аздығынан, тканьнің толық өсіп жетілмеуі.

Тіс пішінінің аутқуы. Тұрақты тістер үлескен қалыпта өте жиі байқалады. Ауытқу тістің жеке өзіне, түбіріне және тіс сауытына қатысты. Тіс сауытының ауытқуына оның тым үлкендігі немесе жетілмегендігі бір-бірімен бітісіп қалуы, шайнаутын тіс бұдырының сан жағынан өзгеруі жатады. Ал тіс түбірінің қисаюы, өзара жабысып қалуы, түбір санның азайып немесе көбеюі тістің сыртқы пішінінің ауытқын көрсетеді. Тістің ауытқуы – тіс қатарларының өзгеруіне ықпал жасауы мүмкін.

Тіс орнының ауытқуы. Тістердің тіл – таңдайға немесе ерінге қарай қисая шығуы, болмаса тістердің өз өзегі бойымен тұрала өсуі, көрші тістерге қарай өз орнынан жылжи ығысуы.

Тістердің шығу мерзімдерінің ауытқуы. Тістердің мерзімінен бұрын жарып шығуы сүт тістердің де, тұрақты тістердің де арасында кездеседі. Туғанда тісі бар сәбилер де кездеседі, сондай-ақ, сүт және тұрақты тістердің кешігіп шығуы да мүмкін.

Тістердің қатты тканьдер құрлымының аутқуы. Тістердің көп қажалуы тістердің құрамынан қатты тұзды заттардың шығуына ықпал жасайды. Нәтижесінде бірте-бірте тіс сауыты толық мүжіліп кетуі мүмкін.

Тіс қтарының ауытқуы. Бұл тістің сырт формасы ұзындығының өзгеруімен сипатталады. Бұдан тіс орны ауытқып тістердің жымдасуының бұзылуы мүмкін. Тамақ шайнағанда астынғы-үстінгі тістердің бір-біріне дұрыс жанаспауы шайнау, сөйлеу қызметін нашарлатып бет пішінін бұзады.

Тістердің ауытқуы. Астынғы-үстінгі тістердің жақ тіс қатарларының өзара жымдасуының ауытқуы.

Гетчинсон тісі. Ортаңғы күрек тістердің кесетін шетінің жарты ай тәрізді кетілуі. Оған себеп-алғашқы тіс ұрықтарының, өскендерінің бұзылуы және туа пайда болған мерез аурунда байқалады.

(зертханалық тәжірибе, мамандық дағдыларын меңгеру, ауруларды курация

лау, ситуациялық есептерді құру мен шешу және т.б. нақты осы тақырыпқа

қатынасты сипаттау).

1. Аспаптармен жұмыс жасағанда клиникада және зертханада немесе рентгендік әдістермен ауыз қуысын тексеруде, ауыз ішілік бұзылыстарын анықтау қажет. Науқасты тексеру барысында самай төменгі жақ буын ауруларын емдеудің жолдарын меңгеру.
12. Жаңа тақырыпты бекіту. -------------------------------------------------------14 мин (7%)

1. Рентгендік әдістердің түрлері.

2. Самай төменгі жақ буын ауруының клиникасы.

3. Тамографиялық , рентгендік, ортопедиялық әдістер.

Оқушылардың білім деңгейін бағалау.