Дәріс тезисі Қазақстан тарихы пәнінен дәрістер кешені «Қазақстан тарихын» оқытудағы кредиттік технология бойынша Қазақстанның ежелгі дәуірден қазіргі күнге дейінгі тарихы бойынша материалдарды меңгеру және қабылдауды қамтамасыз ету үшін
дәріс тезисі
Тарихикезеңдер |
Адам эволюциясы |
Тас өңдеу техникасы |
Қоғамдық қатынастар түрі |
Тұрақтар |
Кезең сипатта -масы |
|
|
| |||||
|
| |||||||||||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
| |||||||
|
дошелль, немесе олдувай дәуірі |
Homo habilis (шебер адам) абсолютті кезеңі – 1 млн. – 700 мың жыл; |
Тас өңдеу (ұсақтас өндірісі, чопперлер –тұрпайы кескіш құралдар |
Алғашқы қауым |
|
Адам терімшілікпен және аң аулаумен айналыс-қан |
|
|
|
| ||||
|
Шелль және ашелль |
Homo erectus (бойы түзелген адам) питекантроп және синантроп абсолютті кезеңі – 1 млн. жыл; |
Нуклеустер, жаңқалар, үшкір заттар |
|
Жамбыл облысында Бөріқазған, Тәңірқазған, Орталық Қазақстанда Құдайкөл, Жезқазған түбінде Жаман-Айбат, Карағанды облысында Обалысай |
Адам отты игерді |
|
|
|
| ||||
|
Кейінгі ашелль және мустье |
Неандертал адам |
Леваллуа (үшкір заттар мен қырғыштар |
Аңшылық қауым |
Оңтүстік Қазақстан облысындағы Арыстанды сайында Қарасу өз. оң жағалауын дағы тұрақ; Қарағанды облысының солтүстігіндегі Батпақ сайындағы тұрақ; Маңғышлақ түбегіндегі тұрақ т.б. |
Адам от шығаруды, қарапайым тұрақ салуды үйренді. Алғашқы
діни салттар туындады, адамдар өлгендерін жерлей бастады, тотемизм пайда болды. Жыныс және жас бойынша бөліну басталды. |
|
|
|
| ||||
|
Ориньяк, солютре, мадлен дәуір-лері |
Homo sapiens (саналы адам) кроманьон-дық |
Қашау техникасы, ою-өрнек салу, сүйекті өңдеу (кескіш құралдар |
Рулық қауым, аналық |
Шығыс Қазақстан -дағы Үңгіртас, Қанай, Свинчатка тұрақтары, Оңтүстік Қазақстан- дағы Ащысай тұрағы т.б. |
Адам барлық Климаттық Аймақтарды игеріп, балық аулаумен айланыса бастады, өнердің ертедегі түрлері пайда бола бастады, жан-жануарлардың тасқа қашалып салынған суреттері, қашалған заттар, мүсіндер пайда болды. Адмның жаны, о дүние туралы ұғымдар қалыптаса бастады, салттық рәсімдер туындады. |
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
|
| |||||||||
ІІІ. Палеолит дәуірін мезолит алмастырды. Климаттың жылынуы жануарлар әлемінің өзгеруін туындатты. Жетілдірілген еңбек құралдары мен аң аулау құралдарын пайдалану қажеттілігі туындады. Осы кезеңде садақ пен жебе ойлап табылды. Микролиттер – үшбұрыш, ромб, трапеция түріндегі ұсақ жұқа бөлшектер қолданыла бастады. Микролиттер жебелердің ұшы мен салмалы қаруларды жасауда пайдаланылды.
Неолит – тас дәуірінің кемеліне жеткен кезеңі. Тасты өңдеудің жаңа тәсілдері пайда болды: тегістеу, тесу, кесу. Тастан жасалған балта, диірмен, келі-келсаптар т.б. еңбек құралдары жасала бастады. Адам шаруашылықтың екі түрін – мал шаруашылығы мен егіншілікті меңгерді, яғни өндіріс шаруашылығына көшті. Тау-кен ісі мен тоқыма өнерінің бастапқы түрлері пайда болды. Бұл кезеңде отқа күйдіріліп жасалған алғашқы қыш ыдыс-аяқ пайда болды. Әлеуметтік салада тайпалар мен тайпалық одақтар пайда бола бастады. Тайпалар туысқандық байланыста тұрған шаруашылық түрлері бірдей бірнеше рулық қауымнан тұрды.
Тас ғасыры адамзат тарихындағы ең маңызды кезеңдердің бірі болып табылады, ол адамның, оның шаруашылығы, рухани және материалдық мәдениетінің қалыптасуы мен дамуында зор рөл атқарды.
Әдебиеттер:
История Казахстана с древнейших времен до наших дней: В пяти томах. Т.1. Алматы, 1996.
История Казахстана с древнейших времен до наших дней. (Очерк). Алматы, 1993.
Кан Г.В. История Казахстана. Алматы, 1995.
Кадырбаев С.Г. История Казахстана: Первобытный мир и древность. Алматы, 1998.
Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан: Летопись трех тысячелетий. Алма-Ата, 1992.
Абылхожин Ж.Б., Бурханов К.Н., Кадырбаев А.Ш., Султанов Т.И. Страна в сердце Евразии. Сюжеты по истории Казахстана. Алматы, 1998.
Маргулан А.Х., Акишев К.А., Кадырбаев М.К., Оразбаев А.М. Древняя культура Центрального Казахстана. Алма-Ата, 1966.
Поиски и раскопки в Казахстане. Алма-Ата, 1972.
Агапов П., Кадырбаев М. Сокровища древнего Казахстана. Алма-Ата, 1979.
Формозов А.А. Энеолитические стоянки Кустанайской области и их связь с ландшафтом. БКИЧП. 1950. П. 15.
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
Достарыңызбен бөлісу:
