Дәрістер кешені пән: iszs 4200
жүктеу/скачать 2,68 Mb.
|
дәріс
- Бұл бет үшін навигация:
- ДӘРІС 10. ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕР МЕН ЖЕЛІЛЕРДІ БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН ПРИБОРЛАР.
- Дәрістің мақсаты
| Ұсынылатын әдебиеттер:
Негізгі әдебиет: [7] [8] Қосымша әдебиет: [5] [6] Бақылау сұрақтары 1. Неліктен электр энергиясын беру (тасымалдау) қажет? 2. Электр энергиясын беру және тарату жүйесіне қандай элементтер кіреді? 3. "Электр беру" және "электр желісі" ұғымдарының жалпы мәні неде және олар несімен ерекшеленеді? 4. ЭЭ беру және тарату жүйесі қандай талаптарды қанағаттандыруы тиіс? 5. Трансформаторлардың рөлі қандай? 6. Айнымалы электр желілерінің жіктелуі қандай? 7. ЭЭ тарату және тарату жүйелерінің барлық объектілерінде автоматты құрылғылар не үшін қажет? 8. ЭЭ тарату жүйесін қандай желілер құрайды? 9. Тарату желілері қандай сипаттамаларға сәйкес жіктеледі? ДӘРІС 10. ИНЖЕНЕРЛІК ЖҮЙЕЛЕР МЕН ЖЕЛІЛЕРДІ БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН ПРИБОРЛАР. Жарықтандыру қондырғыларын пайдалану. Жарықтандыруды бақылау. Кабельдік желінің оқшаулау кедергісін өлшеу. Жұмысшылардың есту органдарын жеке қорғау құралдары. Дәрістің мақсаты: Инженерлік жүйелер мен желілерді бақылауға арналған приборлармен және олардың жұмыс істеу принциптерімен таныстыру. Табиғи және жасанды жарық қондырғыларына мұқият және үнемі күтім жасау жарықтандырудың ұтымды жағдайларын жасау үшін, атап айтқанда, қосымша энергия шығындарынсыз жарықтандырудың қажетті мөлшерін қамтамасыз ету үшін маңызды. Люминесцентті лампалар мен DRL лампалары бар қондырғыларда қосу схемаларының жарамдылығын (көзге көрінетін жыпылықтайтын шамдар болмауы керек), сондай-ақ, мысалы, дроссельдердің айтарлықтай шуымен жұмыс істеуге болатын іске қосу құрылғыларын бақылау қажет. Өндірістік жарықтандыруды бағалау кезінде жылына кемінде бір рет шамдарды кезекті тазалағаннан және жанып кеткен шамдарды ауыстырғаннан кейін бақылау нүктелеріндегі жарық деңгейін тексеру қажет. Қазіргі уақытта жарықтандыруды өлшеуге арналған негізгі құрылғы фотоэлектрлік эффект құбылысына негізделген объективті люксметр болып табылады. Люксметрлер (Ю-116, Ю-117) табиғи және жасанды жарықтандыру нәтижесінде пайда болатын жарықтандыруды бақылау және өлшеу үшін қолданылады. О сы типтегі люксметрлердің жұмыс принципі электр құрылғысы бар жабық тізбекке қосылған фотоэлементтердің бетіне жарық түскен кезде пайда болатын фотоэлектрлік эффект құбылысына негізделген. Құрылғының жебесінің ауытқу шамасы тәуелді болатын тізбекте пайда болатын ток мөлшері фотокеллдің жұмыс бетіндегі жарыққа пропорционалды. Құрылғының шкаласы Жарық бірліктерінде — люкстерде аяқталады. Ю-116 люксметрі-селен фотокеллінің 2 жарық шашатын саптамамен және Z айна миллиамперметрімен үйлесуі (10.1-сурет). а - жалпы көрініс; б-принциптік схема. Сурет 10.1-Люксметр Ю-11б Алынған нақты Жарық қор коэффициентіне көбейтілген нормаланған жарықтан үлкен немесе оған тең болуы керек. Егер бұл қатынас сақталмаса, жарықтандыру қондырғысы одан әрі пайдалануға жарамсыз және қайта құруды немесе күрделі жөндеуді қажет етеді. Өлшеу шегін ұлғайту үшін люксметр 4 өлшеу шектерін ауыстырып қосқышпен (өлшеуіш корпусының алдыңғы жағында) және 5 жарық сүзгісімен (фотоэлементте) жабдықталған. Құрылғының екі шкаласы бар, олардың біреуі 150 люкске, екіншісі 500-ге бөлінген. Құрылғыда көрсеткіні нөлдік позицияға орнатуға арналған түзеткіш бар. Жарық сүзгісі-жұтқыш металл жақтаудан тұрады, оған екі сүт әйнегі олардың арасына жұқа металл тормен салынған. Сүзгінің әлсіреу коэффициенті - 100. Жарық сүзгісі бар Ю-116 люксметрмен өлшенетін жарықтандыру деңгейлерінің диапазоны-50000 лк дейін. Люксметрдің шкаланың жұмыс бөлігіндегі негізгі қателігі 10%-дан аспайды, жарық сүзгісін пайдалану кезінде-өлшенетін шаманың 15%-ы. Құрылғы қыздыру шамдарымен жасалған жарықтандыруды өлшеу үшін аяқталды. Сондықтан әр түрлі жарық көздерімен жасалған жарықтандыруды өлшеу кезінде люксметр көрсеткіштерін түзету коэффициентіне көбейту керек. Жасанды жарықтандыруды өлшеу кезінде сүзгі әдетте қолданылмайды, ал қосқыш тұтқасы алдымен 500 люкс шегінде болады. Өлшенетін жарық мөлшері бөлу бағасына көбейтілген шкала бойынша есептелген бөлу санына тең. Көздің орналасқан жеріне байланысты акустикалық есептеу жүргізіледі: көзді ашық кеңістікте немесе бөлмеде орналастырған кезде. Шудың таралу және акустикалық есептеу заңдылықтарынан шудан қорғау шаралары қолданылады: (1) көздің дыбыстық қуатын азайту; (2) дыбысты сіңіру; (3) дыбысты оқшаулау; (4) Шу көзін ұтымды орналастыру. Көздің дыбыстық қуатын азайту. Көздің шуын азайту шаралары шудың сипатына байланысты. Механикалық шу машиналарды жасау дәлдігін арттыру арқылы механикалық энергияның акустикалық энергияға ауысуын азайту; берілетін жүктемелер мен айналатын бөліктердің жиілігін азайту; соққы беру процестерін соққысыз процестерге ауыстыру; айналмалы бөліктердің теңгерімін жақсарту; айналмалы қозғалыс механизмдерінде ауыстыру; дыбыссыз материалдарды пайдалану; үйкелетін беттерді майлауды жетілдіру; сына белдікті және тісті-тісті бөлшектерді қолдану арқылы азаяды.тісті берілістердің орнына белдік берілістер. Газ ағыны энергиясының аэродинамикалық энергияға ауысуынан аэродинамикалық шу. Аэродинамикалық шуды азайтуға: денелердің ағу жылдамдығын азайту; денелердің аэродинамикалық сипаттамаларын жетілдіру; машиналардың (турбиналық желдеткіштердің) аэродинамикалық сипаттамаларын жақсарту; шу спектрін жоғары жиілікті ультра дыбыс аймағына айналдыру арқылы қол жеткізіледі. Гидродинамикалық шу сұйықтық энергиясын акустикалық шуға ауыстыру кезінде: сорғылардың гидродинамикалық сипаттамаларын жақсарту; сұйықтық ағынының турбуленттілігін азайту; сорғылар жұмысының оңтайлы режимдерін пайдалану; гидрожүйенің ұтымды конструкциясының гидравликалық соққыларын болдырмау; құбырлардың кенеттен жабылуына жол бермеу есебінен төмендейді. Электромагниттік өріс энергиясының акустикалық өріске ауысуы кезіндегі электромагниттік Шу. Қорғаныс әдістері: электр машиналарының дизайнында қозғалтқыш зәкірінің кесілген ойықтарын пайдалану; трансформаторларда пакеттерді тығыз сығымдауды қолдану; ауыспалы магнит өрістерінің ферромагниттік массаларына әсерін ескеру. Звукопоглощение негізделген көшу энергиясын колеблющихся бөлшектер ауаның жылуын есебінен шығындарды үйкелісті кеудесдегі материал. Материалдың дыбыс сіңіру қасиеттерінің сипаттамасы дыбыс сіңіру коэффициенті болып табылады. Бөлмедегі шуды азайту үшін дыбыс сіңіруді пайдалану бөлмені акустикалық өңдеу деп аталады. Акустикалық өңдеу әр түрлі әдістермен жүзеге асырылады: үй-жайлардың ішкі беттерін дыбыс сіңіретін материалдармен қаптау; дыбыс сіңіретін материалдан жасалған дыбыс жұтқыштарды төбе жабындарына ілу. Дыбысты сіңіру әдісінің ең үлкен әсері төмен бөлмелерде (6-4 м дейін) жоғары шу жиілігінде қамтамасыз етіледі. Бір көлемді дыбыс сіңіргіштер қаптаманы орнату қиын бөлмелерде қолданылады. Дыбыс сіңіргіштер-бұл дыбыс сіңіретін материалдан жасалған әртүрлі пішіндегі геометриялық денелер. Дыбыс оқшаулау - бұл дыбыс өткізбейтін кедергілерге (қабырғалар, бөлімдер, экрандар және т.б.) байланысты оның таралу жолындағы шуды азайту. Дыбыс қоршау арқылы (10.2-сурет) қоршаудағы тесіктер арқылы, сәуле арқылы, Шу арқылы, оған түсетін дыбыстың ауыспалы қысымының әсерінен қоршаумен, сондай-ақ қоршауға механикалық әсер ету арқылы қоздырылған қоршаудың дірілінен өтеді. Соңғы жағдайда дыбыстық толқындар ауа арқылы емес, дизайн бойынша таралады. Дыбыс оқшаулау қоршау массасы мен дыбыс жиілігінің жоғарылауымен жоғарылайды. Дыбыс оқшаулауына қоршаудың қаттылығы, резонанстық құбылыстар әсер етеді. Құрылғылар мен дыбыстық оқшаулаудың негізгі түрлері: дыбыс өткізбейтін қаптамалар, кабиналар, экрандар. Дыбыс оқшаулау бөлмедегі шуды 3-50 дБ -ға азайтуға мүмкіндік береді. Құрылымның ішкі беттеріне діріл демпферлік жабындарды қолдану ішкі ысырапты арттырады және дыбыс оқшаулауының тиімділігін арттырады. 1-дыбыс өткізбейтін қаптама; 2-дыбыс өткізбейтін кабина; 3-акустикалық экран. Сурет 10.2-дыбыс оқшаулау құралдары Шуды бәсеңдеткіштер-бұл оның таралу жолындағы аэродинамикалық шуды төмендететін құрылғы. Әрекет принципі бойынша сөндіргіштер белсенді (сіңіру), реактивті және аралас болып бөлінеді (10.3-сурет). а) белсенді; б) камералық; в) резонанстық. Сурет 10.3-Сөндіргіштер Белсенді бәсеңдеткіштердің құрамында бәсеңдеткіштің ішкі бетіне бекітілетін, дыбыс жұтқыш арнасына Орнатылатын дыбыс жұтқыш пластиналар түріндегі дыбыс жұтқыш материал болады. Реактивті сөндіргіштер шуды көзге қайтарады олар тар жиілік шегінде шуды азайтады және камералық және резонанстық болып бөлінеді. Камералық сөндіргіштер дыбыс толқынын көзге қарай көрсететін Кеңейткіш камералар түрінде орындалады. Резонанстық дыбыстық өшіргіште шуды азайтуға дыбыстық толқынның белгілі бір ұзындығына есептелген резонатордағы тербелмелі процесте дыбыстық энергияның жоғалуы арқылы қол жеткізіледі.Жиіліктің кең диапазонындағы шуды азайтуға әр түрлі шуды төмендететін белсенді және реактивті құрылғылар жиынтығы қолданылатын аралас дыбыстық өшіргіштерде қол жеткізіледі Жұмыс істеушілердің есту органдарын жеке қорғау құралдары (ЖҚҚ): шуға қарсы шлемофондар, құлаққаптар, бітеуіштер, қосымша беттер, олар акустикалық тиімділіктің мынадай мәндеріне сәйкес келуі тиіс (100 – 10000 Гц дыбыс жиілігі үшін): тиісінше 15-35,5-32 және 5-25 дБ А, Б және В топтарының шуға қарсы құлаққаптарына; 14-30 дБ А және Б топтарының қосымша түймелеріне және 10-26 дБ; А және Б топтарының дулығаларына 20-45 және 10-40 дБ. Құлақтардағы шуылға қарсы кірістірулер FPP-W немесе FPA-W маркалы ультра жұқа полимерлі талшықтан, резеңкеден жасалған. Барлық осы құралдар ағзаны шудың тітіркендіргіш әсерінен тиімді қорғайды, әртүрлі функционалдық бұзылулар мен бұзылулардың пайда болуына жол бермейді. Егер олар шуылмен күресу мәселесін шеше алмаса, олар ұжымдық қорғаныс құралдарын толықтыруы керек. жүктеу/скачать 2,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|