ІІ. ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖОБАЛАУДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ

5.1. Педагогикалық жобалауды ұйымдастыру мазмұны мен құрылымы

5.2. Жобалық іс-әрекетті ұйымдастыру логикасы
5.1. Педагогикалық жобалауды ұйымдастыру мазмұны мен құрылымы.

Бүгінгі білім беру жүйесінің қоғамдағы орны мен ролі, құндылықтық бағдарының өзгеруіне байланысты түрлі деңгейлерде педагогикалық жобалау нысандары ретінде жаңа білім беру нәтижелерін қалыптастыруды, білім беру үрдісін жаңартуды, тәрбиелік шараларды ұйымдастыруды алуға болады.

Жобалауды ұйымдастырушыларға көптеген жаңа бағыттардың ішінен болашақта нәтижелі өзгерістерді қамтамасыз ететін инновациялық (инвестициялық, дамытушылық, зерттеушілік) жобаларды таңдай білу, оның өзектілігі мен қажеттігін негіздей білу, жобаланатын өзгерістерді шын мәнінде тәжірибеде жүзеге асырылатынын болжау және бар мүмкіндіктерді бағалай білу керек. Сонымен қатар, оның сипаттамасын, рәсімдеуін, тиісті құжаттарын дайындау жолдары мен төмендегі алгоритмін терең меңгеру аса қажет.

Педагогикалық жобалауды білім беру ұйымының мақсатты – бағдарлы дамуын қамтамасыз ететін бағдарлама және жоба ретінде ұйымдастырудың құрылымы төмендегі жобалау компоненттерінен тұрады (сурет 7):

Сурет 7 – Жобалау құрылымы мен компонентері

Педагогикалық жобалау – инновациялық процесс. Ол өзгеріске қажеттілікті анықтаудан өзгерістерді жүзеге асыруға дейінгі нақты кезеңдерден өтеді. (сурет 8):

Сурет 8– Дамыту жобасының мазмұндық құрылымы

1. 
   Қалыптасқан жағдайға сипаттама беру, бұл –жоба алды талдау;
   
2. 
   Болашақта күтілетін нәтижеге сипаттама беру, бұл – жобаның тұжырымдамасы;
   
3. 
   Қалыптасқан жағдайдан күтілетін жағдайға өтудің стратегиясы мен тактикасы, бұл– инновациялық үрдістің моделі, ресурстары, құралдары.
   

Жүйе құрамындағы қызметтік және субъектілік компоненттердің өзара қатынастары мен жүйенің өзіндік дамыту ресурстарын мақсаттық - бағдарлы жобалар арқылы педагогикалық жүйені дамытудың күтілетін нәтижелер қамтамасыз етіледі.

Инновациялық үрдістерді жобалау білім беру жүйесіндегі жаңа бағыттарды, институционалдық өзгерістерді ендіруде теориялық және практикалық жағынан құндылық болып табылады.

Жобалау негізінде педагогикалық ұжымның төмендегі өзгерістері қамтамасыз етіледі:

1. 
   Педагогикалық ұжымның инновациялық мүмкіндігін дамытылып, нәтижелі білім беруге жағдайлар жасалады.
   
2. 
   Педагогикалық қарым – қатынастар қайта құрылып, субъектілердің мүмкіндіктерін дамыту және субъектаралық қатынастар жүзеге асырылады.
   
3. 
   Педагогикалық ұжымды дамыту бағдарламасы жасалып, әр құрылымның жаңа міндеттері нақтыланады;
   
4. 
   Педагогикалық ортаның дәстүрлі құндылықтарының тиімділерін сақтай отырып, қоғам талабына сай өзгерген жаңа сапасы қалыптастырылады;
   

Жобаның күтілетін нәтижелері алдын ала белгіленеді;

Жобаның тиімділігі мен оны жүзеге асыруға жұмсалатын ресурстар алдын ала сәйкестендіріледі;

Жобалау барысындағы тәуекел жағдайлар алдын ала ескеріледі;

Ұжымда жаңа құрылымдар жасалу мүмкіндігі қарастырылады.

Жобалауды ұйымдастыру барысында ұжымдық жұмыстардың дәстүрден тыс әдістері қажет болуы мүмкін, олар: желілік басқару дағдыларын меңгеру; шығармашылық белсенділікті қолдау; командалық бірлестіктер құру, т.б.

Мақсатты жобаларға тән белгілер:

• 
  жобаның матрицалық құрылымы;
  
• 
  жұмыс барысының уақытшалық сипаты;
  
• 
  шешуін қажет ететін проблемалардың негізінен интегративтік болуы;
  
• 
  ұжымды дамытудың синергиялық, желілік түрде ұйымдастырылуы;
  
• 
  проблемалардың негізінен стандарттық қалыптан өзгеше болуы.
  

Жобалау жаңа педагогикалық қарым қатынастарды, оқытудың жаңа мазмұны мен технологияларын, ойлау және қызмет етудегі жаңа әрекеттерді тудырады. Жобалау негізіне білім беру процесіндегі субъектілердің жаңа қарым –қатынас түрлері, білімнің жаңа мазмұны, жаңа білім беру технологиялары, т.б. алынады.Жобалау барысындағы өзгерістерге қажеттіліктің туындауы мен ендірілген жаңалықтың институализациялауға дейінгі кезеңдердің жиынтығы бір жобалық циклды қалыптастырады.

Жоба жетекшілері мен құрастырушылар жобалауды алдында төмендегі құрылым бойынша даярлық жұмыстарын жүргізулері (жобалаушы тарапынан) қажет:

Жобалау қандай ниетпен, не үшін жүзеге асырылуы тиіс?

Күтілетін нәтиже кім үшін және қаншалықты маңызды?

Қай жерде, қайда жүзеге асырылады?

Кім оны жүзеге асырады?

Жүзеге асыру жолдары қандай?

Қандай мерзімде жүзеге асырылады?

Қандай ресурстар мен қаржы қажет болады?

Егер жобалық ұсыныс белгілі бір ниетпен қаржы бөлуді қолға алған инвестор, немесе, грант беруші үшін дайындалып жатса, онда қаржының қалай жұмсалатыны мен күтілетін нәтиже нақты көрсетіледі. Сонымен қатар, жобалық ұсыныс даярлау арқылы басқарушылар мен ұйымдастырушылар қаржылық және басқа да ресурстардың мүмкіндігін дәл бағалауға, соған сәйкес ұйымды дамыту бағыттары мен жолдарын анықтай алады.