Дәстүрлі бағалау жүйесін оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың заманауи тәсілдерімен салыстыру Эссе

Батыс педагогикасында соңғы 10-15 жылда оқушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың дәстүрлі жүйесін түбегейлі қайта қарастыру процесі жүріп жатыр. Бұл мәселеге жаңа көзқарастардың ішінде бағалаудың келесі түрлерін бөліп көрсетуге болады:

-оқытудың соңғы нәтижелеріне негізделген;

-оқыту стандарттарына негізделген;

-құзыреттілік концепциясына құрылған;

-орындаушылық шеберлік деңгейіне негізделген.

Аталған тәсілдердің негізгі айырмашылығы бағалау жүйесінің не оқу әрекетінің өніміне, не бағалау процесіне бағдарлануында, олардың барлығы бір білім беру тізбегінің органикалық буындары болып табылатын «стандарт – құзыреттілік – орындаушылық дағдылар – нәтиже». Бұл тәсілдерді жасанды түрде ажырату және оларды шашыраңқы қарау дәстүрлі жүйедегідей «жамандықтармен» күнә жасайды: бағалау процесінің дискреттілігі, бағаланатын сапалардың бөлшектенуі және жартылай болуы, бағалаудың қатаңдығы мен сандық бағдары, оны субъект-объектінің өзара әрекеттесуі ретінде түсіну. , жүзеге асырылатын жағдайлардың жасандылығы және т.б.

Бағалаудың түпкі мақсаты үздіксіз өзін-өзі тәрбиелеу үдерісі мен нәтижесі үшін студенттің толық жауапкершілігін нығайту және ұзақ мерзімді перспективада қол жеткізу болады. Бұл келесі проекциялық жүйе бойынша бағалаудың дәстүрлі философиясының жалпы векторын түбегейлі өзгертуді талап етеді:

- дискреттілік – үздіксіздік;

- фрагментация - консистенциясы;

- ерекшелік - көптік;

- сан – сапа;

- қаттылық - икемділік;

- жасандылық – табиғилық;

- бағалау - өзін-өзі бағалау.

Әр проекцияның мазмұнын бөлек ашып көрейік.

Дискреттілік – үздіксіздік. Дәстүрлі бағалау жүйесінде оқыту дискретті процесс ретінде қарастырылады: ол қорытынды бағалау кезеңінде аяқталады және бекітіледі. Жаңа тәсілдің негізгі идеясы – оқыту үздіксіз процесс ретінде танылады және соңғы нәтижені өлшеу ретінде бағалаудың дәстүрлі түсінігінен нәтижеге қарай қозғалыс процесін бағалауға көшу ұсынылады. Сонда оқушының қатеге құқығы айқын болады, ол түзетілген кезде оқудағы прогресс (кейде қатесіз білімнен де маңыздырақ) болып саналады.

Фрагментация – консистенциясы. Дәстүрлі бағалау, әдетте, пәндік білім мен дағдыларды меңгеру деңгейін анықтауға бағытталған: ол жеке пән аясында белгілі бір тақырыппен байланыстырылған сияқты. Бұл білім негізінен үзінді және жоғары мамандандырылған. Сәйкесінше, бағалаудың дәстүрлі құралы негізінен оқулықтардағы сөздік есептерді шешудің «жасанды» әдістерін көрсетеді (мысалы, математика курсындағы алгебралық өрнектерді бірдей түрлендіру әдістері). Бағалаудың жаңа тәсілі жүйелік пәнаралық білім мен жалпылама дағдылардың қалыптасуын өлшеуді қамтиды. Бағалау «кітаптық» білімді емес, өмірлік білімді өлшеуге бағытталған көп өлшемді және пәнаралық сипатқа ие болады. Оның құралдар жинағы білім мен дағдының практикалық және қолданбалы бағыттылығының талаптары, оларды нақты өмірлік жағдайларда қолдану қажеттілігі негізінде әзірленген.

Бірлік – көптік. Дәстүрлі бағалау жүйесінің құралдар жинағы негізінен шектеулі: бұл тәуелсіз немесе бақылау жұмысы (АҚШ-та және кейбір басқа елдерде, әдетте, тестілеумен шектеледі), олар дәл сол схема бойынша - негіздемемен құрастырылады. шешімнің барысы немесе берілген жиынтықтан жауап таңдау арқылы. ... Сонымен қатар, тәжірибе көрсеткендей, дәстүрлі бағалау интеллекттің белгілі бір түрін өлшеуге бағытталған: мысалы, логикалық-математикалық – математиканы оқыту кезінде, лингвистикалық – тілді оқытуда және т.б. Бағалау негізінен жеке болып табылады және топтық оқу жетістіктерін есепке алмайды. Жаңа көзқарас бағалау процедуралары мен әдістерінің көптігін болжайды: құралдар мен құралдардың өзгермелілігі, бағалау тапсырмаларын құрастырудың әртүрлі әдістері, интеллекттің әртүрлі нысандарын өлшеу, соның ішінде жеке, топтық және топтық оқыту нәтижелерімен бірге және т.б.

Саны – сапа. Дәстүрлі сандық бағалау әрқашан оқушылардың шынайы шығармашылығын көрсете бермейді. Оның үстіне кей жағдайда шығармашылық қасиеттер деңгейінен (мысалы, тапқырлық пен тапқырлық) емес, еңбексүйгіштік пен тәртіп дәрежесінің бұрмаланған көрінісін береді. Студенттің коммуникативті дағдылары, ұжымда жұмыс істеу қабілеті, пәнге деген көзқарасы, пәнді игеруге жұмсалған күш-жігер деңгейі, психикалық әрекеттің жеке стилі сияқты маңызды сипаттамалар және әлдеқайда жиі назардан тыс қалады. Бұл ретте оқушымен бақылау, әңгімелесу, сұхбаттасу, оның оқу-танымдық іс-әрекетін талдау барысында алынған сапалы бағалау ақпаратына, әдетте, елеусіз мән беріледі және ол қорытынды нәтижеге ерекше әсер етпейді. баға. Сапалық компонент бағалауды айтарлықтай байытады, оқушының оқу-танымдық іс-әрекетіндегі «көрінбейтін» сәттерді көрсетеді, оның қабілеттерін жан-жақты қарастырады. Баланың көзіндегі жарқырауды, оны қызықтыратын мәселені шешуге эмоционалдық қатынасын, жақсырақ білуге, көбірек білуге ​​деген тілектері мен ұмтылыстарының шынайылығын сандық түрде өлшеуге бола ма?

Пәндік бағалаудың сандық және сапалық құрамдас бөліктерінің интеграциясы оқушының оқу процесінің объектісі ретіндегі бір сәттік білімінен оның үздіксіз өзін-өзі тәрбиелеу процесінің субъектісі ретіндегі перспективалық әлеуетіне баса назар аударуға көмектеседі.

Қаттылық – икемділік. Дәстүрлі жүйе директивалық нормалармен (стандарттар, бағалау құралдары, уақыт факторы және т.б.) қатаң түрде анықталады. Әрине, мұның көптеген жағымды жақтары бар: атап айтқанда, олар бағалауды бір жүйеге келтіруге және оны объективті етуге көмектеседі. Сонымен қатар, бағалаудың қаталдығы бірқатар келеңсіз құбылыстарды тудырады. Осылайша, студенттер арасында «тәуелді» менталитет қалыптасады: бағаланатын нәрсе - үйрету керек; бәрін тез жасайтын адам жеңеді (кейде сапа есебінен). Шығармашылық фактор әрқашан алдын ала белгіленген қызмет шеңберін орнатумен қайшы келетіні ескерілмейді. Жаңа көзқарас, ең алдымен, студенттің білетіні мен қабілетінің барлығын бағалауды көздейді және ол белгіленген бағдарлама мен стандарттар шеңберінен шығуға кеңінен ынталандырылады. Уақыт факторы енді басты критерийлердің бірі емес, әсіресе шығармашылық жұмыстар мен жобаларды орындау кезінде. Ол білім берудің тиімділік факторына орын береді. Сондықтан икемді бағалау жүйесіне көшу білім берудегі көптеген дәстүрлі ұйымдастырушылық аспектілерді қайта қарауды талап етеді (график, оқу топтарын қалыптастыру құрылымы, аралық және қорытынды жұмыстарды бағалау жүйесі және т.б.).

Жасандылық – табиғилық. Бағалаудың дәстүрлі түрлерінің көпшілігінің процедурасы жасанды және сонымен қатар тыңдаушылар үшін айқын стресстік сипатқа ие. Әдетте, ол орнымен, уақытымен қатаң реттеледі және мұғалімнің немесе комиссияның қатты қадағалауымен жүзеге асырылады. Тәжірибе көрсеткендей, мұндай жағдайда студенттердің көпшілігі (шамадан тыс толқу, уақыт пен жағдайдың шектелуі және т.б. салдарынан) тіпті өздерінің нақты меңгерген білімі мен дағдыларын көрсете алмайды. Шынайы бағалау оқушы үшін стрессті жеңілдететін және стрессті жеңілдететін ортада жүргізілуі керек. Сондықтан жаңа көзқараспен бағалау-әңгімелесу, бағалау-әңгімелесу, бағалау-диалог т.б дәстүрлі емес түрлері үлкен орын алады. Студенттің оқу-танымдық іс-әрекетінің сандық және сапалық сипаттамасында оның қалыпты жағдайдағы оқу жұмысын бақылау нәтижелерін (топтағы тапсырма немесе жоба бойынша бірлескен жұмыс, сыныптастарымен сұрақты талқылау, түсініктемелер) қосу өте маңызды. және фронтальды талқылау кезінде қоятын сұрақтары және т.б.). Осы тұрғыдан алғанда, бұл тақырып бойынша бейресми жазбалар немесе студент күнделіктері өте мазмұнды және пайдалы болуы мүмкін.

Бағалау – өзін-өзі бағалау. Дәстүрлі бағалауда бақылаудың барлық жіптері толығымен мұғалімнің қолында: ол оқушы біліміндегі кемшіліктер мен олқылықтарды көрсетеді. Өзіндік және бақылау жұмыстарын орындау кезінде көп жағдайда оқытушы мен студенттің өзара әрекеті толығымен алынып тасталады. Жаңа тәсіл арқылы оқушылардың бір-бірін бағалауы ынталандырылады, олардың өзін-өзі бағалауға құқығы танылады және олардың өзін-өзі бақылау элементі және оқу процесі мен нәтижесіне жауапкершілігі артады. Мұғалімнің судья және бақылаушы қызметтері кеңесші мен көмекші іс-әрекетіне айналады, оның оқушылармен қарым-қатынасы бағалау процесінде үзілмейді, жаңа білімді меңгерудегі ынтымақтастықтың заңды жалғасына айналады. Студент өз бетінше және саналы түрде өз олқылықтарын анықтайды және оларды жоюға жұмыс істейді, кеңес пен қажетті көмек үшін мұғалімге жүгінеді.