Дидактикалық материал Қосымша №1 а деңгейі
жүктеу/скачать 0,74 Mb.
|
3.Биология ЕМН 11 сынып Координация және реттелу Температураны көмірқышқыл газын глюкозаны бақылау мысалындағы кері байланыс принципі Дидактикалық материал
| Теріс кері байланыс
• жүйенің тұрақтылығын жақсартады. • Бастапқы күйді қалпына келтіреді. Оң кері байланыс • жүйенің тұрақсыздығына әкеледі. • жүйенің жауабын күшейтеді. Қосымша №2 Материал №1 Материал №2 Материал №3 Тыныс алудың ерікті реттелуін сопақша мида орналасқан тыныс алу орталығы жүзеге асырады (11.36-сурет). Тыныс алу орталығының вентральды бөлігі тыныс алуды ынталандыруға жауап береді; оны тыныс алу орталығы (инспиратор орталығы) деп аталады. Дорсальді бөлігі және бүйір бөлігі тыныс алуды тежейді және дем шығаруды ынталандырады; оларды ұжымдық түрде дем шығару орталығы (экспирациялық орталық) деп атайды. Тыныс алу орталығы диафрагмамен, диафрагматикалық және кеуде жүйкелерімен байланысады. Бронхтар мен альвеолалар, бас сүйек жүйкелерінің бір тармағы болып табылатын – кезбе жүйкесі арқылы тітіркенеді.Тыныс алу жиілігін реттейтін негізгі фактор - қандағы СО2 концентрациясы. СО2 деңгейі жоғарылағанда, каротидтер мен аорта денелерінің хеморецепторлары жүйке импульстарын тыныс алу орталығына жібереді. Осылардан диафрагмалық және кеуделік жүйкелер арқылы импульстар диафрагма мен қабырғааралық бұлшықеттерге енеді, бұл олардың жиырылуына әкеледі. Осылайша, тыныс автоматты түрде жүзеге асады. Тыныс алғанда альвеолалар кеңейіп, оларда және бронхиалды тармақтарда орналасқан рецепторлар экспирациялық орталыққа импульстар жібереді, олар тыныс алуды автоматты түрде тежейді. Тыныс алу бұлшықеттері босаңсып, дем шығару басталады. Дем шығарғаннан кейін альвеолалар енді созылмайды, ал созылу рецепторлары енді тітіркенуге ұшырамайды. Сондықтан экспирациялық орталық өшіріліп, тыныс алу қайтадан басталуы мүмкін. Бұл цикл бүкіл өмір бойы үздіксіз және ырғақты түрде қайталанады. жүктеу/скачать 0,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|