Дисперсиялық талдаудың жалпы принциптері Дисперсиялық талдау

Енді келесі формулалар бойынша есептеулер жүргізу керек:

с-разряд саны (ағылш. column-баған)

Сыни мәндерді анықтауға арналған кестелер басқа кестелерден ерекшеленеді (бағандар сыни мәнділік деңгейіне сәйкес келмейді) және басқа принцип бойынша жасалған: бағандар топтар арасындағы еркіндік дәрежесіне сәйкес, ал жолдар топтар ішіндегі еркіндік дәрежесіне сәйкес орналасқан. Осыған байланысты, сыни мәндерді бекіту үшін келесі кестені жасау ұсынылады:

F_эмп>F_кр (р=0,05)  H₁ ст.зн.

Гистограмманы талдау кезінде бірінші кезеңде педагогтың жұмысына қанағаттанудың төмен екенін көруге болады, 5-10 жыл аралығында ол ең жоғары мәнге ие және келесі 5 жылда біршама төмендейді.

Талдаудың бұл түрі екі факторлардың жеке және бір мезгілде әсер етуін нәтижелі белгіге бағалауға мүмкіндік береді. Алдыңғы бөлімде үйдің қонысқа қалай әсер етеді жұмыс өтілі қанағаттануы педагог кәсібінің. Бірақ жұмыс өтілі ғана емес, басқа да факторлар әсер етуі мүмкін. Мысалы, жынысы. Осы болжамды тексеру үшін іріктеме кеңейтілді, оған тиісті өтілі бар 15 әйел-мұғалім қосымша енгізілді. Деректер кестеде берілген.

	Алғашқы 5 жыл	5 – 10 жыл	10 – 15 жыл
Ерлер – мұғалім	5	8	6
	3	9	5
	6	10	9
	4	9	7
	7	6	8
	8	7
Әйел – мұғалім	5	10	9
	8	9	8
	4	7	8
	3	7	10
	7	9	7
	8		9

Екі факторлы дисперсиялық талдауды пайдалану кезінде үш гипотеза жиынтығы ұсынылады.

1. Нₒ: гендерлік фактордың әсерінен туындаған нәтижелі белгі көрсеткіштерінің айырмашылығы көрсеткіштер арасындағы кездейсоқ айырмашылықтардан анық аспайды.

Н₁ : жұмыс өтілінің факторының іс-әрекетіне байланысты нәтижелі белгі көрсеткіштерінің айырмашылығы көрсеткіштер арасындағы кездейсоқ айырмашылықтардан анық асып түседі.

Н₁: гендерлік фактордың әсері, жұмыс өтілінің әр түрлі градацияларында және керісінше нәтижелі белгіге әр түрлі.

Бұл ретте, мысалы, МА мәні а разрядындағы (5 жылға дейінгі жұмыс өтілі бар ер адамдар) нәтижелік көрсеткіштер үшін орташа арифметикалық мәнді білдіреді. А МA + B+C - үш разряд үшін бірден орташа арифметикалық: А, В және С (барлық ерлер).

1. Барлық көрсеткіштер үшін орташа арифметикалық мән және барлық мәндердің және жалпы орта арифметикалық мәндердің квадраттарының жалпы сомасы.

SS_{вг стаж} =

df_стаж = жұмыс тәжірибе факторына қатысты дисперстік разрядтардың саны стажа – 1

df_пол = жыныс факторына қатысты дисперстік разрядтардың саны - 1

df_мг = (тәжірибе факторы разрядтарының саны – 1)*( жыныс факторы разрядтарының саны 1)

df_случ = N – 1 - df_стаж - df_пол

Біздің жағдайда бұл келесідей болады.

1. М_общ = 7,21 SS_общ = 125,56

М_A+D = = 5,67 M_A+B+C = = 6,88

M_B+E = = 8,27 M_D+E+F = = 7,53

M_C+F = = 7,82

SS_{вг стаж} = 12* (5,67-7,21) ²+11*(8,27-7,21) ²+11*(7,82-7,21) ² = 45,07
SS_{вг пол} = 17*(6,88-7,21)²+17*(7,53-7,21)² = 3,56
М_А = (5+…+8)/6 = 5,5 М_D = (5+…+8)/6 = 5,83

М_В = (8+…+7)/6 = 8,17 М_Е = (10+…+9)/5 = 8,4

М_С = (6+…+8)/5 = 7 М_F = (9+…+9)/5 = 8,5
SS_мг=6*(5,5-7,21)²+6*(8,17-7,21)²+5*(7-7,21)²+6*(5,83-7,21)²+5*(8,4-7,21)²+6*(8,5-7,21)²=3,06
SS_случ = 125,56 - 45,07 - 3,56 - 3,06 = 73,87
2. df_стаж = 3 – 1 = 2 df_пол = 2 – 1 = 1

df_мг = (3 – 1) * (2 – 1) = 2 df_случ = 34 – 1 – 2 – 1 – 2 = 28

MS_мг = 3,06 / 2 = 1,53 MS_случ = 73,87 / 28 = 2,68

F_мг = 1,53 / 2,68 = 0,58

Осылайша, біз 2-ші гипотеза жиынтығынан Н1 қабылдаймыз. Біз жоғары статистикалық мәнділік деңгейінде мұғалім мамандығына қанағаттанушылықтың еңбек өтіліне тәуелділігін белгіледік. Сонымен қатар, мұғалімнің мамандығына қанағаттану жынысына тәуелділігі анықталмаған. Нәтижелік көрсеткіштің еңбек өтілі мен жынысы факторларының бірлескен ықпалына тәуелділігі де анықталмаған.