Диссертация Ғылыми кеңесші п.ғ. д., профессор Кеңесбаев С. М

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстандық білім беру жүйесінің мамандарын дайындаудың көп деңгейлі жүйесіне өту жағдайында бастауыш сынып мұғалімдерінің білім мазмұнын қайта қарастыру, оны арнайы білім жүйесінің талаптарына және білім алушылардың білім алу қажеттіліктеріне сәйкестендіру мәселесі бүгінгі күні аса өзекті болып отыр. Қазақстанның білім беру жүйесінің жаңғыртылуы инклюзивті білім беру мекемелерінде білім беру үдерісін жүзеге асыруға қабілетті бастауыш сынып мұғалімдерініңбілім сапасын жоғарылату міндеті күн тәртібінде қойылып тұр. Қазіргі заманғы педагог мамандарды даярлау бағыттарының ішінде компьютерлік-ақпараттық, телекоммуникациялық технологияларды кәсіби іс-әрекетінде қолдана білуге дайындығын қалыптастыру бағытына ерекше ден қойылып келеді.

1. 
   «Инклюзивті білім беруде болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің АКТ қолдану даярлығы» ерекше білім беруге қажеттіліктері бар балалардың мүмкіндіктерін ескере отырып, ақпараттық-коммуникациялық білім беру ортасына ерте кіріктіру арқылы инклюзивті жағдайда оқытуды, тәрбиелеуді, дамытуды жүзеге асыруының оңтайлы және тиімді етіп пайдалану алу даярлығы мен қабілеттілігі анықтамасының негізі жасалды.
   
2. 
   Теориялық талдау және педагогикалық, психологиялық еңбектердің қарастырылуы нәтижесінде, бізге инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану даярлығының бірқатар психологиялық және педагогикалық ерекшеліктерін айқындауға мүмкіндік берді.
   
3. 
   Жоғарыда қарастырылған инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып мұғалімдерді ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға даярлаудың қазіргі жәйі мен психологиялық педагогикалық ерекшеліктері инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып мұғалімдерді ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдануға даярлау моделін құрастыруға мүмкіндік берді. Модельде: мотивациялық (бастауыш сынып мұғалімі тұлғасының кәсіби маңызды қасиеттерінің қалыптасуы); когнитивтік (ақпараттық-коммуникациялық технологияларының құралдарымен кәсіби мәселелерді шешуге қажет білімдер мен дағдысы көлемі және сапасы); еріктік (кәсіби мәселелерді ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың көмегімен шешудің тәжірибесі, өнімі, жігерлілік танытуы). Модельдің сараптамалық блогы дайындық құрылымының мақсатты бағыттылығын айқындайды. Мазмұндық блок болашақ бастауыш сынып мұғалімінің осы бағыттағы дайындық технологиясын аша түседі. Диагностикалық блок модельдің мақсатқа жетуінің бағалау критерийлерінен құрылған – инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып
   

• 
  арнайы курс бойынша оқыту сапасының пәннің мазмұнына және таңдалған материалды ұсынудың таңдалған әдісіне тәуелділігі;
  
• 
  оқытудың теориялық бөлігінің арнайы мектептердегі педагогикалық тәжірибемен үйлесуі;
  
• 
  оқушыларды кәсіби іс-әрекетінде АКТ-ны пайдалануға үздіксіз тарту үдерісі;
  
• 
  АКТ-ны пайдалануға оқытудың мазмұндық бөлігін нақты мамандықтың ерекшелігіне бейімдеу.
  

4. 
   Студенттердің АКТ-мен жұмыс істеуге дайындығының мазмұнын талдау бізге 3 негізгі блокты бөліп қарастыруға мүмкіндік берді: І блок – базалық. Ол АКТ-мен жұмыс істеу бойынша бастауыш білімдерді қарастырады (мәліметтер базаларымен, Ғаламтор желісінің ақпараттық ресурстарымен, мәтіндік және кескіндік редакторлармен, бағдарламалардың арнайы ерекшеліктерімен және т.б. жұмыс істей білу). ІІ блок – кәсіби-әдістемелік. АТК-мен жұмыс істеу дағдылары қажет боулы мүмкін болашақ кәсіби қызметтің инклюзивті саласын түсіну. ІІІ блок – ғылыми-зерттеушілік. Бұл – әдеттегі және әдеттен тыс жағдайларды шешудің шығармашылық тәсілі.
   
5. 
   Жұмыста ақпараттық-коммуникациялық құралдармен жұмыс істеу бойынша теориялық білімдер мен тәжірибелік дағдыларды игерудің кезеңдік сызбасы ұсынылған.
   

6. 
   Инклюзивті білім беру жағдайында болашақ мұғалімдердің ақпараттық- коммуникациялық технологияларды қолданудың даярлық арнайы үлгісі оң қабылданды. Оны енгізудің мақсаты құзыреттіліктің мотивациялық, танымдық және еріктік компоненттерін, сондай-ақ инклюзивті білім беру жағдайында АКТ-ны пайдалануға деген оң көзқарасты қалыптастыру болып табылады.
   
7. 
   Эксперименттің анықтаушы кезеңі 2014 жылы өткізілді. Оның аясында төмендегі нәтижелер алынды:
   

8. 
   Педагогикалық тәжірибеге 120 адам – «5В010200-Бастауышта оқыту педагогикасы мен әдістемесі» мамандығының біліктілігі бойынша бакалаврда оқып жатқан студенттер қатысты.
   

9. 
   Тәжірибе нәтижелері бақылау тобының студенттеріне қарағанда, эксперименттік топтағы қатысушылардың АКТ құзыреттілігі әлдеқайда жоғары екендігін көрсетті. Эксперименттік топта басым көпшілігінің инклюзивті білім беру жағдайында бастауыш сыныптарында АКТ мен жұмыс істеуге функционалдық дайындық деңгейі бар. 12%-ғы жуығы жүйелілік деңгей даярлығына дейін қол жеткізді, бұл инклюзивті педагогтың дамыған ақпараттық мәдениетімен шамалас. Бұл ретте бақылау тобында жартысына
   

1. 
   Қоғамды ақпараттандырудың заманауи үрдістері инклюзивті білім беру жағдайындағы бастауыш сыныптарының педагогикалық құрамын даярлау жүйесін қайта қарауды талап етеді.
   
2. 
   АКТ құзыреттілігін қалыптастыру үдерісі, педагогикалық тәжірибені қоса алғанда, бүкіл оқу іс-әрекеті барысында үздіксіз жүзеге асырылуы тиіс.
   
3. 
   АКТ құзыреттілігін қалыптастыру үдерісі теориялық білімдерді де, қалыпты және арнайы түзету мектептерінде тәжірибелік дағдыларды да қамту.
   
4. 
   Зерттеу барысында дайындалған «Бастауыш білім беруде АКТ-ны қолдану» атты инклюзивті білім беру жағдайында болашақ бастауыш сынып мұғалімдерін АКТ құзыреттілігін дамытуды көздейтін арнайы курс енгізу.