Е. Абдувалитов, А. Бектаев
жүктеу/скачать 1,41 Mb. Pdf көрінісі
|
adabiyot 6 qozoq
| Автобиографиялыі ±ґгiме
мен ескiше жыл басы ?еп есеп?еле?iн «нау?ыз кїнi» киiз їй?е ?уыппын. Јазаі ?аласыныґ еґ суыі жаІын жайлай?ын бiз?iґ ел?е??iґ бi?сыпы?асы ХХ Іасы??ыґ бас кезiн?е ?е іыс айла?ын киiз їй?е µ?кiзе?i екен. Ол кїнi же? сiлкiнбеген, кїн ?їгiл ай ?а ?ѕ?ылмаІан, ес?е іала?лыі б??ан ?а б?лмаІан, еґ аяІы іалжа сїйегiне и??е? ?е ?аласа алмаІан. менсiз ?е їбi?лi-шїбi?лi бi? іа?а їй?е ?аІы бi? бала ?уа салІан ?а, басіа балала?ыныґ а?ына ѕйіас?ы?а а? бе?iлген. ??ине, ?л кїннен менiґ есiм?е іалІан еш н±?се ж?і… – Јайса? б?лушы еґ, жыламай?ын е?iґ, – ?еп шешем ±? кез?е ай?ып ??ы?а?ын… ?ке-шеше?ен кїн?е ес?и?iн кµп жаісы ?iлек?е??iґ µзгесi келмесе ?е, «?іу ?іисыґ?а?» ?еген?е?i екi жыл?ан кейiн келiп е?i… Жаз бi? кµл?iґ басын?а, іыс айла?ын ±? аІаш?ыґ і?йнауын?а µ?кiзе?iн бес-ал?ы ауыл «балала?- ?ыґ ?iлiн сын?ы?у їшiн» м?л?а жал?ап?ы. м?л?а ±? їй?е же?iлеп ?іы?а?ы. ОіуІа бала бе?ген їйле? кезек?есiп, бi? же?i м?л?аныґ ?амаІын ?а кµ?е?е?i, балала? ?іи?ын мек?еп ?е б?ла?ы. Бi? же?i µ?кеннен кейiн м?л?а басіа їйге ауыса?ы. Жиы?ма шаі?ы баланыґ еґ кiшiсi ал?ы жаса? мен е?iм, маІан ??ын б?саІа?ан ?и?i. Кей їй?е і?зы-лаіпен е?ек?есе ??ы?амын. Екi жыл ?іы?ып, екi бѕзаулы сиы? алып, м?л?а елiне іай?а? кез?е ?е, бiз ?л ?іу?ан еш н±?се аґІа?мап е?iк. Белгiлi 16-жылІы іа?а жѕмысіа iлiккен наІашым менi ша?уасына бас-кµз е?iп іал?ы?уІа сѕ?ап ±ке??i... Ол ел 124 ОбаІан µзенiнiґ жаІасын?а ??ы?а?ы ?а, іысы-жазы балыі аулап, аз?ап егiн сала?ы екен. мен бѕл елге егiн жинау їс?iн?е келiп е?iм. Егiннен кейiн балыі аулап ке??iм. Балыі аулау науіаны іыс ???асын?а саябы?ла?ы. Кµ?шi ауыл?а екi сынып?ыі ??ысша мек?еп ба? екен. менi бi?iншi сыныпіа кi?гiз?i. Єзамай мек?еп белгiлi ?іы?ушы Беке? Ґ?е?iлеу?вке кµш?i. Он?ай жаісы ?іы?ушыны мен кейiн ?е си?ек кез?ес?i??iм. Ол їлкен маІына?а аІа??ушы б?ла?ын ?iлегi ба? а?ам е?i. Кей?е сабаі бi?кеннен кейiн ?іуІа, бiлiмге шаіы?а- ?ын ±ґгiмеле??i ай?а?ы. Кµбiнесе µзi ау?а?Іан К?ыл?в мысал?а?ын ?іып бе?е?i. Абай, ыбы?ай шыІа?мала?ын ?іи?ы. не ?їсiнгенiмiз?i сѕ?ай?ы. Бi?аі ?йын балала?ы ѕІын?ы?Іан?ы ?а ѕмы?а бе?е?i. Беке??iґ µз ай?іан?а?ы- нан ес?е іалІан бi? ауыз сµз: – Јан?ай iске кi?iссеґ ?е ?аза і?лмен кi?iс!– ?еген?i кµбi?ек ай?ушы е?i. Таі?аІа ба?ып есеп шыІа?Іаннан кейiн, б?лмаса жазуІа ??ы?а??а бiз ылІи і?лымыз?ы жуып ±?е??ен?iк. Оныґ ай?а?ыны бѕл Іана емес?iгiн мен кейiнi?ек аґІа??ым. Ј?л?ыґ ?аза б?луы, шынын?а ?а кµп н±?сенi аґІа??пай ма? Беке? Ґ?е?iлеу?в – 1883–1949 жыл?а?ы µмi? сї?ген, Пушкин, Ле?м?н??в, К?ыл?в шыІа?мала?ын Абай?ан кейiн іазаішаІа ау?а?Іан, іазаі балала?ына ??ыс ?iлiн їй?е?у м±селеле?iмен шѕІыл?анІан пе?аг?г – жазушы. Беке? менiґ іиссаІа іѕма?лыІым?ы бiлгеннен кейiн, менi ±?ебие?ке ?а??а бас?а?ы… Бѕ?ын бi?е? жыл м?л?а ал?ын кµ?ген балаІа бi?iншi сынып?ыґ сабаІы µ?е жеґiл б?лып е?i. Оныґ їс?iне аз?аІан маі?аншаі ?а б?луым ке?ек, менi µзiне жаіы- ны?аі ѕс?ай?ын ?іы?ушыма е?кiн?iк жасап, айналасы бi? ай?ан кейiн былай ?егенiм ±лi есiм?е: – мен бi?iншi сынып?ы бi?i??iм… Екiншiнiґ кi?ап- ?а?ын ?іып жї?мiн, – ?е?iм. 125 – Јалай бi?i??iґ? – ?еп ೠ굴iл ?іы?ушым ?аґ?анып ?а, абы?жып ?а іал?ы. – Оіы?ып кµ?iґiз… Буква?ь ?а бi??i, есеп ?е бi??i,– ?е?iм. Оіы?ушыныґ µз п?че?кiне елiк?ей-елiк?ей кµ?кем жазу?ы ?а ?їзеп алІанмын. Буква?ь?ы іисса?ай заула- ?ып, ±л?енеше ?е? сы?ы?ып шыііанмын… Осы жайла- ?ым?ы кµ?е?е ай??ым… Оіы?ушым азІана жыми?ы ?а: – Јалай ?іи?ыныґ?ы сен емес, мен бiлуiм ке?ек емес пе?...– ?еп мен іыза?Іанша е?±уi? кi?i?iс жаса?ы ?а, – Жаісы ?іи?ыныґ ?ас, маі?аншаі?ыІыґ ?а ба?… Осы екеуiнiґ бi?iн мыі?ап ѕс?а ?а, бi?еуiн ?ас?а,– ?е?i. мен їн?ей алмай, жї?еґкi?еп іал?ым… ?л?ене шым- шым е?iп, µн б?йым?ы кїй?i?iп ба?а жа?ы?. С?л шым- шым же?iне же?кенше ?іы?ушым їнсiз, елеусiз, а? жаІына іа?ай іы?ын?ай бе??i. – Ай?паішы, а?Іы кїнi инспек??? келе?i, – ?е?i ?іы?ушым, аз?ан кейiн маІан іа?ай еґсе?iле бѕ?ылып: – Жаісы балала?ыґ?ы кµ?се? ?ей?i. Есеп?еп ±зi?лен. Таі?аІа сенi ?е шыІа?амын,– ?е?i. мен селк е?iп, ?ез се?гiп ке??iм Инспек??? келген?е бiз ±зi? е?iк… Ґ?е жа?ам?ы ф??- ма?а киiнген, халыі аІа??у жѕмысын?а екен?iгi ба?лыі бейнесiнен аґіып ?ѕ?Іан, сѕлу мѕ???ы, ш?іша саіал?ы инспек??? балала?мен жѕмсаі аман?ас?ы. Инспек??? менi ?аі?аІа шаіы??ы. Кµбей?у е?ежесiнен бi?е? сѕ?аі бе??i ?е, іа?а?ынан екi ?ї?лi есеп шыІа???ы. Онысыныґ б±?i ?е бѕ?ын ?алай кез?ескен есеп?е? е?i, мен мї?i?- генiм ж?і… Келе? жаз?а Беке? Ґ?е?iлеу?в µз а?ынан µ?iнiш жа- зып, менi П?есн?г??ьк?вская сел?сын?аІы бас?ауыш мек?ебiне ?їсi??i. О?ысша?ан екi алып, есеп?ен бес алып ?їс?iм… 126 мен П?есн?г??ьк?в ж?Іа?ы бас?ауыш мек?ебiн жиы?ма бi?iншi жылы бi?i??iм… Ол мек?еп?i мен ±лi кїнге ?ейiн їлкен алІыспен еске алам. О?ыс ?iлi, ??ыс ±?ебие?iн ѕІын?ы?уІа аса бi? ѕіып?ылыІы ба? е?i. Суффикске екi жыл б?йы ?iлiм келмей і?йІан?а, с?л ?µкi? ?iл?i е?iксiз икемге кел?i?ген, ?ї?iне ?iлiм келмесе ?е, маІынасын ?е?еґ ѕІын?ы?уІа жанын салІан ?іы?ушыла?ым?ы алІыспен еске алам. Їй?ене алмаІан µзiм кiн±лi, ?л мек?еп е?iк ?iгу, есiк- ?е?езе жасау, кi?пiш?ен їй салу µне?ле?iне ?е їй?е?iп е?i... 1. И.А.К?ыл?в мысал?а?ын іазаішаІа ау?а?Іан іан?ай аіын- жазушыла??ы бiлесiґ?е?? 2. Жазушыныґ сїйiк?i ѕс?азы Б.Ґ?е?iлеу?в ?у?алы сенiґ пiкi?iґ іан?ай? Оныґ шын м±нiн?е жаісы ѕс?аз екен?iгiн не?ен кµ?уге б?ла?ы? 3. Жазушы нелiк?ен µзiн ?іы?іан ѕс?аз?а?ын, ?іыІан мек- ?ебiн е?екше iл?ипа?пен, з?? алІыс сезiммен ес?е саі?а?ы ?еп ?йлайсыґ?а?? Бе?iлген ±ґгiме?е су?е??елген ХХ Іасы??ыґ бас кезiн?егi ауыл µмi?iне, бала ?іы?уІа жал?анІан м?л?аныґ ?ѕ?мыс кїйiне ?й жiбе?iп, µз сµз?е?iґмен ±ґгiмелеп бе?iґ?е?. Ола??ыґ ау?а?Іан мысал?а?ын а?аґ?а?. |