Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

(қолы)

Университеттің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды

20__ж. «___»______________ №____ хаттама

1 Тақырып: In vіtro жағдайында өсірілетін өсімдік клеткалары – өсімдік биотехнологиясының объектісі

4. Іn vіtro жағдайында өсетін өсімдік клеткаларынын биологиясы. Дифференциялану және дедифференциялану процестері. Гендердің дифференциялды активтелінуі. Белок синтезін реттеу деңгейлері. Компетенция, детерминация құбылыстары. Эксплант клеткаларының дедифференциялануы және каллустын түзілуі. Каллус клеткаларының сипаттамасы.

3.Өсімдіктердің регенерациясы. In vitro жағдайындағы морфогенезді және өсімдіктердің регенерациясын реттейтін факторлар.

1. 
   Клеткаларды өсіру дегенді қалай түсінесіз?
   
2. 
   Клетканың тотипотентілігі деген не?
   
3. 
   Каллус деген не? Регенерент өсімдік қайдан шығады?
   
4. 
   Клеткалық суспензия деп нені атайды?
   
5. 
   Биотехнология деген не?
   
6. 
   Өсімдіктер клеткаларын өсіру әдістерін дамытуға өз үлестерін
   
7. 
   қосқан ғалымдар кімдер?
   
8. 
   Клекткаларды өсіру үшін қандай жағдайлар қажет?
   
9. 
   Қоректік ортаның құрамына қандай заттар кіреді?
   
10. 
    Өсімдікті залалсыздандыратын заттар
    
11. 
    Диффренциялану және дедиференциялану деген не?
    
12. 
    Клеткалар суспензиясын қалай алынады?
    
13. 
    Сұйық ортада өсетін клеткалардың қатты ортада өсетін клеткалармен салыстырғанда нендей артықшылықтары болады?
    
14. 
    Сұйық ортада клеткалар суспензиясын өсірудің тәсілері
    
15. 
    Компетенция және детерминация деген не?
    
16. 
    Гендер активтілігі қалай реттеледі?
    
17. 
    Каллус қалай пайда болады?
    
18. 
    Клеткаларды жасанды ортада өсіргенде өзгергіштіктің қандай түрлері пайда болады?
    
19. 
    Іn vіtro жағдайында өсетін клеткалар неліктен әртекті болады?
    
20. 
    Меристемалық аймақ және эмбриондық клкткалық комплекс деген не? Олар қалай пайда болады?
    
21. 
    Іn vіtro жағдайында өтетін морфогенез жолдары
    
22. 
    Эмбриоидтардың пайда болуы?
    
23. 
    Өсімдіктер биотехнологиясының теориялық мәселелерін шешу үшін Іn vіtro жағдайында өсеретін клеткалар неліктен қолданыла алады?
    
24. 
    Жасанды ортада өсірілетін клеткаларды пайдалану арқылы өсімдіктер физиологиясының қандай мәселелерін шешуге болады?
    
25. 
    Жасанды ортада өсірілетін клеткаларды пайдаланып биохимияның қандай мәселелері зерттеледі?
    
26. 
    Жасанды қоректік ортада өсірілетін клеткаларды эксперименттік модель ретінде қолданғанда олардың қандай кемшіліктерін ескеру қажет?
    

1.Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.

2.Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.

3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.

4. Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.

5. Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.

6. Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.

7. Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.

8. Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.

9. Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.

10. Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004

11. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.

12. Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.

2 Тақырып: Клеткалық технологияларды биосинтездік өнеркәсіпте пайдалану

4. Биомассада қосымша заттардың сандық және сапалық құрамына химиялық зерттеу жүргізі. 5. Үйлесімді қоректік орта мен өсіру жағдайларын іріктеу. 6. Клеткалардың өнімді штаммдарын шығару. Ең жақсы өнімді штаммдарды адымен суспензияда өсіру. Өнімді және тұрақты штаммдарды өндіріс жағдайына жақын, көлемдері жүйелі кеңейтілетін ферментерлерде өсіру.

7. Клеткалық биомассаны алу және оны бағалаудың техникалық регламентін (іс тәртібін) жасау. 8.Клеткалық технологиялардың жетістіктері мен келешегі.
Талқылау және алған білімдерін бекіту үшін арналған сұрақтар

1. 
   Өсірілетін клеткалардан экономикалық маңызы бар қандай заттар алынады?
   
2. 
   Өсірілетін клеткаларды биосинтездік өндірісте пайдаланудың қандай артықшылықтары бар?
   
3. 
   Өсірген клеткаларда қосымша метаболиттердің жинақталуына қандай факторлар әсер етеді?
   
4. 
   Өсімдік клеткаларының қандай ерекшеліктері олардың биотехнологиялық өндірісте кең пайдалануына кедергі болады?
   
5. 
   Иммобилденген клеткалар даген не және бұл әдісті қандай ұтымдылығы бар?
   
6. 
   Клеткалық технологияларды дайындау жұмысының негізгі кезеңдері қандай?
   
7. 
   Клеткалардың жоғарға өнімді линияларын қалай шығаруға болады?
   

1. 
   Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.
   
2. 
   Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.
   
3. 
   3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.
   
4. 
   Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.
   
5. 
   Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.
   
6. 
   Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.
   
7. 
   Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.
   
8. 
   Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.
   
9. 
   Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.
   
10. 
    Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004
    
11. 
    Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.
    
12. 
    Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.
    

3 Тақырып: Өсімдіктерді клондық микрокөбейту және сауықтыру

1. 
   Өсімдіктерді клондық микрокөбейту деп нені айтамыз?
   
2. 
   Клондық микрокөбейтудің нендей артықшылықтары бар?
   
3. 
   Қандай морфогенез процестерінің нәтижесінде регенерант өсімдіктері пайда болады?
   
4. 
   Қолтық бүршіктерінің меристемаларының дамуы клондық микрокөбейту үшін не себептен қолайлы?
   
5. 
   Жасанды тұқым деген не?
   
6. 
   Өсімдіктерді клондық микрокөбейту технологиясы қандай кезеңдерден тұрады?
   
7. 
   Өсімдіктерді клондық микрокөбейтуге қандай факторлар әсер етед?
   
8. 
   Клондық микрокөбейту әдісін қолдану қандай кездерде ұтымды?
   
9. 
   Бұл әдәстің жетістіктері мен болашағы қандай?
   

1.Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.

2.Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.

3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.

4. Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.

5. Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.

6. Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.

7. Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.

8. Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.

9. Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.

10. Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004

11. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.

12. Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.
4 Тақырып: Гаплоидтық технология
Мақсат: Студенттерде гаплоидты технология әдістері туралы алған білімдерін бекіту

Сабақтың жоспары: 1. Гаплоидтық өсімдіктерді аналық гаметофитті өсіру арқылы алу әдісі. 2. Аналық гаметофиттің іn vіtro жағдайында дамуы. Аналық гаметофиттің іn vіtro жағдайында дамуына әсер ететін факторлар.

3. Будан ұрықтағы хромосомалардың селективті жойылуы әдісімен гаплоидтарды алу.

1. 
   Гаплоидтарды шығарудың экспериментальдік әдістері?
   
2. 
   Микроспоралардың табиғи дамуы?
   
3. 
   Микроспоралар Іn vіtro жағдайында қалай дамиды?
   
4. 
   Анрогендік регенерант өсімдіктері қалай дамиды?
   
5. 
   Андрогенездің өтуіне қандай факторлар әсер етеді?
   
   1. 
      Іn vіtro жағдайында гаплоидтарды шығарудың артықшылықтары мен кемшіліктері?
      
6. 
   Аналық гаметофиттің табиғи дамуы?
   
7. 
   Аналық гаметофиттен Іn vіtro гаплоидтардың пайда болу жолдары?
   
8. 
   Гиногенезге түрлі факторлардың әсері?
   
9. 
   Гаплоидтық клеткалары мен өсімдіктердің құндылығы?
   
10. 
    Гаплоидтық өсімдіктер практика мен ғылымда қалай қолданылады?
    

1. 
   1.Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.
   
2. 
   2.Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.
   
3. 
   3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.
   
4. 
   Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.
   
5. 
   Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.
   
6. 
   Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.
   
7. 
   Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.
   
8. 
   Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.
   
9. 
   Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.
   
10. 
    Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004
    
11. 
    Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.
    
12. 
    Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.
    

5 Тақырып: Клеткалық селекция

4. Сомаклондық варианттарды практикада қолдану.

1. 
   Іn vіtro өсірілетін клеткаларда қандай өзгерістер болады?
   
2. 
   Клеткалық селекция деген не,оның артықшылығы неде?
   
3. 
   Клеткалық селекцияның әдістері?
   
4. 
   Қажетті белгілі бар клеткаларды қалай сұрыптап алады?
   
5. 
   Белгілері тұрақтанған клеткалар линияларын қалай шығарады?
   
6. 
   Іn vіtro жағдайында клеткаларда қандай мутациялар жүреді?
   
7. 
   Клеткалардың мутагенезін қалай индукциялайды?
   
8. 
   Сомаклондық варианттар деген не, олар неге Іn vіtro пайда болады?
   
9. 
   Сомаклондық өзгергіштікке қандай факторлар әсер етеді?
   
10. 
    Сомаклондық вариантарды пайдалану жолдары?
    

1. 
   Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.
   
2. 
   Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.
   
3. 
   Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.
   
4. 
   Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.
   
5. 
   Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.
   
6. 
   Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.
   
7. 
   Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.
   
8. 
   Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.
   
9. 
   Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.
   
10. 
    Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004
    
11. 
    Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.
    
12. 
    Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.
    

6 Тақырып: Клеткалық инженерия

1. 
   Клеткалық инжененрия деген не?
   
2. 
   Протопластарды қалай бөліп алуға болады?
   
3. 
   Протопластардың тіршілікке икемділігі қалай анықталады? Қандай оған әсер етеді?
   
4. 
   Протопластарды қалай өсіреді?
   
5. 
   Протопластардан регенерант өсімдіктердің шығуына қандай факторлар әсер етеді?
   
6. 
   Протопластардың құйылып қосылу әдістері?
   
7. 
   Жыныстық будандастыруымен салыстырғанда сомалық будандастырудың артықшылықтары?
   
8. 
   Сомалық будандастыруда ядролық геномның тағдыры?
   
9. 
   Сомалық будандастыруда хлоропласт пен митохондриялық гендердің тағдыры?
   
10. 
    Будан клеткалар мен будан өсімдіктер қалай сұрыпталады?
    
11. 
    Сомалық будандарды гинетикалық талдау әдістері?
    
12. 
    Сомалық будандарды биохимиялық талдау әдістері?
    
13. 
    Сомалық будандастыру қандай мақсаттарға жету үшін пайдалынады?
    
14. 
    Неліктен сомалық будандастыру әдісін практикада қолдану әлі кең өріс аламай келеді?
    

1.Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.

2.Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.

3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.

4. Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.

5. Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.

6. Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.

7. Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.

8. Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.

9. Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.

10. Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004

11. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.

12. Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.
7 Тақырып: Өсімдіктердің генетикалық инженериясы
Мақсат: Студенттерде өсімдіктердің генетикалық инженерия әдістері туралы алған білімдерін бекіту

Сабақтың жоспары: 1. Гендік инженерияның мүмкіндіктері мен даму болашағы. 2. Белоктардың сапасын жақсарту. 3. Метаболиттік инженерия. 4.Трансгендік өсімдіктерден фармацевттік препараттарды шығару.

5. Патогендер мен зиянкестерге төзімді өсімдіктерді жасау. 6. Стрестік жағдайларға өсімдіктердің төзімділігін арттыру. 7. Биологиялық молекулалық азотты сіңірудің тиімділігін арттыру. 8. Фотосинтездің тиімділігін арттыру.

1. 
   Гендік инженерия деген не?
   
2. 
   Гендік инженерия қалай іске асады?
   
3. 
   Рекомбинанттық ДНҚ деген не, ол қалай жасалады?
   
4. 
   Вектор деген не, олар қандай талаптарға сай болулары керек?
   
5. 
   Қандай генетикалық құрылымдар вектор бола алады?
   
6. 
   Агробактериялардың плазмидалары неліктен ыңғайлы вектор бола алады?
   
7. 
   Бөтен гендерді өсімдік клеткасына қалай енгізіледі?
   
8. 
   Өсімдіктер гендік инженериясының жетістіктері?
   
9. 
   Өсімдіктер гендік инженериясының келешегі?
   

1.Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.

2.Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.

3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.

4. Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.

5. Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.

6. Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.

7. Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.

8. Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.

9. Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.

10. Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004

11. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.

12. Валиханова Г.Ж. Өсімдіктер биотехнологиясы. – Алматы, 2005.
8 Тақырып: Генофондты in vіtro cақтау
Мақсат: Студенттерге генофондты Іn vіtroсақтау әдістері туралы алған білімдерін бекіту

Сабақтың жоспары: 1. Іn vіtro гендер банкін жасау. 2. Өсімдік клеткаларын мұздатып сақтау. Клеткаларды мұздатуға дайындау. Криопротекторлар. Мұздату мен сақтау. Еріту және криопротекторлардан тазарту. Клеткаларды қайтадан өсіру және оларды талдау.
Талқылау және алған білімдерін бекіту үшін арналған сұрақтар

1. 
   Генофондты Іn vіtro сақтау әдістері?
   
2. 
   Клеткаларды мұздатып сақтаудың артықшылықтары?
   
3. 
   Неліктен клеткалар төмен температураның әсерінен бүлінеді?
   
4. 
   Клеткаларды мұздатып сақтауға қалай дайындайды ?
   
5. 
   Криотротектор деген не?
   
6. 
   Клеткаларды қалай мұздатады және ерітеді?
   
7. 
   Бөтен гендерді өсімдік клеткасына қалай енгізіледі?
   
8. 
   Өсімдіктер гендік инженериясының жетістіктері?
   
9. 
   Өсімдіктер гендік инженериясының келешегі?
   

1.Егорова Т. А. Биотехнологияның негізгі. -М.: Академия, 2003.

2.Лутова Л.А. Жоғарғы өсімділтердің биотехнология.-СПб.: С.-Петербургского ун-т, 2003.

3.Глик, Б. Молекулярлық биотехнология: принцип мен қолдану .- М. : Мир,2002.

4. Антипова Л.В., Жаринов А.И. Қолданбалы биотехнология. - ВГТА, 2001.

5. Корочкин Л.И. Адамның геном мен жаралуы. - Фрязино: Век 2, 2004.

6. Красильникова Л.А. Өсімдіктердің биохимия . Ростов н/ Д: Феникс; Харьков: Торсинг, 2004.

7. Смиловенко Л. А. Дала өсімдіктердін тұқым шаруашылығы мен селекциясы. - М.; Ростов н/Д, 2004.

8. Белясова Н. А. Биохимиялық мен молекулярлық биология. - Минск: Книжный Дом,2004.

9. Кузнецов, В. В. Өсімдіктер физиологиясы .- М.: Высш. шк., 2005.

10. Афанасьева Ю.А. Гистология, цитология мен эмбриология.-М.: Медицина,2004

11. Яковлев Г.П., Челомбитько В.А. Ботаника. СПб.: СпецЛит: СПХФА, 2003.