«экология және тұРАҚты даму» барлық мамандықтарға арналған ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік материалдары доцент Жумабеков С. Ж

Оқу орнына (тұратын жерде) жақын терезеден жақсы көрінетін автотрассаның 0,5-1 км бөлігін таңдап алыңыздар.

1. Қадамыңыздың орташа ұзындығын алдын-ала анықтап , таңдап алынған жолдың ұзындығын өлшеп шығыңыздар.

2. 20 минут ішінде жолмен жүріп өткен автотранспорттың санын анықтаңыздар. 9-кестені толтырыңыздар (мысал үшін «Жеңіл автомобильдер»қатары толтырылған): 9-кесте

3. 1сағаттағы автокөлік санын есептеу үшін,20 минутта алынған санды 3-ке көбейту қажет.

4.Мына формула бойынша, әртүрлі автомобильдердің 1 сағатта жүріп өткен жалпы жолын (L,км) есептеңіздер:

L_і=N_іх1

Мұндағы N_і-1сағаттағы әр түрлі автомобильдер саны

І-автокөлік түрінің белгісі

1-таңдап алынған жолдың ұзындығы,км

Алынған нәтижелерді кестеге жазыңыздар.

5.Әр түрлі автомашина двигательдерінің жағатын жанармайының мөлшерін (Q_і=L_і х Ү_і

L_і мәнін 9-кестеден алыңыздар.

Алынған нәтижелерді-кестеге толтырыңыздар.

Әр түрдің автокөліктер қолданған жанармайының жалпы мөлшерін (сумма Q) анықтап , нәтижелерді 10-кестеге толтырыңыздар.

1.Есептеңіздер:

-мына формула бойынша бөлініп шыққан зиянды заттардың массасын (m,г)

m=Vx M/22.4

-қоршаған ортаның санитарлық рұқсат етілетін жағдайын қамтамасыз ету үшін бөлініп шыққан зиянды заттарды сұйылту үшін қажет таза ауаның мөлшерін.

Нәтижелерді 12-кестеге жазыңыздар. 12-кесте

Рұқсат етілетін шекті концентрациялар мәні анықтамаларда берілген.

2. Автомагистрлға тұрғын үйлер мен ғимараттардың жақындығын есепке ала отырып , өздеріңіздің зерттеген территорияның экологиялық жағдайы туралы қорытынды жасаңыздар.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Ақбасова .А.С,Саинова Г.С. «Экология»

2. Оспанова Г.С, Бозшатаева Г.Т. «Экология»

3. Оспанова Г.С, Бозшатаева Г.Т. «Экологидан оқу -әдістемелік құрал»

4 Ж.Ж.Жатқанбаев «Экология»

Тақырыбы: Әр түрлі тірі ағзалардың зат айналымындағы рөлін зерттеу.

Кіріспе. Зат айналымы – заттардың жерде жүріп жатқан процесстерге бірнеше рет қатысуы. Нақтырақ айтқанда айналымға заттар емес, химиялық элементтер қатысады. Бір ағзалар пайдаланып болғаннан соң химиялық элементтер басқа ағзалар қорытатын қозғалыстарға айналады. Бұл процесстерге қажетті энергия күннен алынады, ал мұнда тірі ағзалар белсенді рөд атқарады. Көміртегінің биохимиялық циклына органикалық заттардың өндірушілері (продуценттер), тұтынушылар (консументтер) және ыдыратушылар (редуценттер) қатысады. Өсімдіктер мен жануарлар өлгеннен соң олардың ағзалары редуценттердің (бактериялар, саңырауқұлақтар, көптеген омыртқасыздар) көмегімен ыдырайды.

Мақсаты: далалық зерттеулердің нәтижесінде алынған мәліметтер негізінде әр түрлі түрлердің зат айналымындағы рөлін анықтау.

Қажетті құрал-жабдықтар: далалық зерттеулердің статикалық өнделген мәліметтері (8-кесте), микрокаькулятор.

Солтүстік Каспий маңындағы кіші саршұнақтар мен дала суырларының өнімділігі мың ккал/га

15-кесте

Түр	Жыл	Қорек	Екінші реттегі өнім
		Пайдаланған	қорытылған
кіші саршұнақ	1971	535	427	40
	1972	355	283	28
	1973	283	225	17
Дала суыры	1974	278	206	54
	1975	318	239	65

Жұмыстың орындалу барысы

1. 
   Екінші реттегі өнімнің пайдаланылған қорекқе қатынасын (%) есептеңіздер
   
2. 
   Екінші реттегі өнімнің қорытылған қорекқе қатынасын (%) есептеңіздер
   
3. 
   Алынған нәтижелерді 4-кестеге еңгізіңіздер.
   

16- кесте

Нәтижелерді өңдеу мен қорытындылар

• 
  Алынған мәліметтерді сараптап, әртүрлі жануарлар өнімінің түзілуінің тиімділігі туралы қортынды жасаңыздар.
  
• 
  Қандай жануарлар тамақ энергиясын өсуге және май қорын жинауға анағұрлым тиімді пайдаланатынын анықтаңыздар.
  
• 
  Әр жылдардағы энергияны пайдалану тиімділігі қалай өзгереді.
  

1.Ағзалардың қоректену әдісі бойынша қандай топтары химиялық элементтердің айналымына қатысады?

2.Бұл топтардың әрқайсысының зат айналымдағы (химиялық элементтердің) рөлі қандай?

жүктеу/скачать 140,82 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: