Экономикалық теория. Экономиканың зерттеу әдістері. Экономикалық теорияның функциялары

Экономикалық өсудің типтері

1. 
   Интенсивті типі - техника мен технологияның жетілдірілуі арқылы ұлттық өнімнің өсуі. Тиімді экономика экономикалық өсудің интенсивті типін қолдануға тырысады. Экономикалық өсудің интенсивтік факторлары:
   

• 
  қолданылатын ресурстар сапасының өсуі (жұмыс күшінің сапасын өсіру және заттық капиталдың сапасын жақсарту);
  
• 
  ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту (технологияны жетілдіру, өндірісті және өткізуді ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру).
  

2. 
   Экстенсивті типі – қосымша өндіріс факторларын тарту арқылы ұлттық өнімінің өсуі. Экономикалық өсудің экстенсивтік факторлары:
   

• 
  жұмыс күшінің санының өсуі;
  
• 
  капиталдың көлемі өсуі.
  

3. 
   Аралас типі - факторлардың өсуімен қатар техникамен технологияның жетілдірілуі арқылы ұлттық өнімнің өсуі.
   

Экономикалық теорияда экономикалық өсудің сапасы деген ұғым әлеуметтік бағытталуының күшеюімен байланыстырылады, оның сипаттайтын келесі көрсеткіштер:

1. 
   халықтың материалдық әл-ауқатының жақсаруы;
   
2. 
   адамның бос уақытының көбеюі;
   
3. 
   әлеуметтік инфрақұрылым салаларының даму дәрежесінің жоғарылауы;
   
4. 
   адам капиталына инвестицияны өсіру;
   
5. 
   адамдардың еңбек және өмір жағдайларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
   
6. 
   жұмыссыздар мен жұмысқа қабілеті жоқтарды әлеуметтік қорғау;
   
7. 
   еңбек нарығында ұсыныс көлемінің өсуі жағдайында жұмыспен толық қамтуды қолдау.
   

• 
  Сұраныс факторлары өсіп келе жатқан өндіріс көлемінің өткізу мүмкіндігін белгілейді: мемлекеттік шығындардың өсуі, жаңа нарықтар игеру нәтижесінде немесе әлемдік нарықта ел өнімінің бәсекелес қабілетінің өсуі нәтижесінде экспорттың кеңеюі.
  
• 
  Ұсыныс факторлары нарықтың монополиялану дәрежесінің төмендеуі, пайдаға салынатын салықтардың салықтың азаюы және т.б.
  
• 
  Бөлу факторлары.