Байланысты: Презентация по физике на тему Электр өрісі. Электр өрісінің кернеулігі
Сабақтың тақырыбы:
Электр өрісі.
Электр өрісінің кернеулігі
Физика
8 сынып
12.12. 2013ж
Пән мұғалімі: Шукурова Қ.О.
Сабақтың мақсаты
БІЛІМДІЛІК:
Оқушыларға электр
өрісі,өрістің күштік
сипаттамасы
кернеулік ұғымын
қалыптастыру.
Электр өрісінің
кернеулігі туралы
ғылыми
түсінік беру.
ДАМЫТУШЫЛЫҚ:
Әр оқушының
білімділік,
ұжымшылдық
қабілетін ояту,
есте сақтау,
ой-өрісін дамыту.
ТӘРБИЕЛІК:
Өзін-өзі басқаруға жетелеу
және көпшіл, ұйымшыл болуға баулу..
Сабақтың әдісі:
түсіндірмелі,
сұрақ – жауап, топтық, жеке – дара
Сабақтың түрі:
Жаңа сабақ. Өткен тақырыпты қайталай отырып, жаңа сабақты өз бетімен меңгеру.
Сабақтың көрнекілігі:
интерактивті тақта,
тест тапсырмалары,
есептер, таратпа
материалдары,
физиктер туралы
мәлімет және т.б.
САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:
І. Ұйымдастыру бөлімі
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру (тест арқылы)
ІІІ. Жаңа сабақ
ІV. Сабақты бекіту
V. Үйге тапсырма
Үй тапсырмасын тексеру
Электрон сөзі қандай сөзден , қай жерден, қай жылы шықты?
Электр зарядының неше тегі бар?
Аттас және әр аттас зарядтар дегеніміз қандай зарядтар? Олардың арасындағы күштер?
Электрленуді байқауға арналған құрал?
Электр зарядын өткізу қабілетіне қарай неше түрге бөлінеді?
Электронның электр заряды қалай аталады? Оның сан мәні қаншаға тең?
Атомның планетарлық моделін ұсынған ғалым және оны қай жылы ашты?
Атомның құрылысы қандай?
Кулон заңы математикалық өрнегі
k – пропорционалдық коэффициентінің сандық мәні қаншаға тең?
Жауаптары
б.з.д. 600 жылдары Грецияда, “янтарь” – электрон – электр сөзі шыққан.
2 тегібар: оң (+) және теріс (-)
Аттас екеуі де оң немесе теріс, бірін –бірі тебеді; әр аттас бір оң және бір теріс , бірін – бірі тартады
Электроскоп
Электр тогын өткізу қабілетіне қарай 2 түрге бөлінеді: өткізгіштер және өткізбейтіндер (диэлектриктер)
е - элементар заряд, е = 1,6 * 10-19 Кл
1911 жылы , ағылшын физигі Эрнест Резерфорд
Электрон және ядро, ядро – протон мен нейтроннан
к = 1,6 *10 – 19 н*м2/ Кл2
Жаңа сабақ
Кез келген зарядталған дененің айналасында ерекшеленетін электр өрісі деп аталатын кеңістік бар. Электр өрісі материяның айрықша бір түрі.
Зарядталған денелердің айналасында электр өрісінің әрекеті күштірек, ал олардан алыстаған сайын өріс әлсірейді. Сынақ заряд деп аталатын оң бірлік заряд қолданылады және оның өрісі еленбейді.
Заряд бірлігіне әрекет ететін күшке тең F/q қатынасы электр өрісінің күштік сипаттамасы болып табылады және осы нүктедегі электр өрісінің кернеулігі деп аталады.
Электр өрісінің күш сызықтары деп өрістегі оң зарядталған бөлшекке әрекет ететін күштің бағытын көрсететін сызықтарды айтады. Күш сызықтарының міндетті түрде басы мен аяғы болады немесе шексіздікке кетеді. Электр өрісінің күш сызықтары оң зарядтан теріс зарядқа бағытталған.
Электр өрісі ұғымын енгізу. М.Фарадей, Дж Максвелл
Электр өрісінің кернеулігі:
SI жүйесіндегі өлшем бірлігі –
Нүктелік зарядтың электр өрісінің кернеулігі:
Электр өрісін графикте кескіндеу
+
-
Электр өрісін графикте кескіндеу
Максвелл Джеймс Клерк 1831 - 1879
Ағылшын физигi Эдинбург және Лондон хандық қоғамының мүшесi Дж.Максвелл 1831 ж. Эдинбургте дүниеге келген. Эдинбург және Кембридж университеттерiнде оқыған. 1856-1860 ж.ж. Абердин университетiнiң профессоры, 1860-1865 ж.ж. Лондон хандық колледжiнiң профессоры, ал 1871 ж. бастап Кембриджтегi эксперименталды физиканың бiрiншi профессоры болып қызмет етедi. Максвелдiң басқаруымен Кембриджтегi әйгiлi Кавендиш лабораториясы құрылады, ол өзiнiң өмiрiнiң соңына дейiн сонда жұмыс iстейдi.
Максвелдiң жұмыстары электродинамикаға, молекулалық физикаға, жалпы статистикаға, оптикаға, механикаға, серпiмдiлiк теориясына арналған.
1859 ж. газ молекулаларының жылдамдық бойынша таралуын сипаттайтын статистикалық заңды орнатты.
1866 ж. тура және керi соқтығысуға негiзделген молекулалардың жылдамдық бойынша таралу функциясының жаңа қорытындысын шығарды, тасымалдау теориясын диффузия, жылуөткiзгiштiк және iшкi үйкелiс процестерiне қолданып жалпы түрде дамытты.
1867 ж. термодинамиканың екiншi бастамасының статистикалық табиғатын бiрiншi болып көрсетiп,
1878 ж. “статистикалық механика" терминiн енгiздi.
Максвелдiң ең үлкен ғылыми жетiстiгi болып 1860-1865 ж.ж. құрылған электромагниттiк өрiс теориясы табылады.
1873 ж. жарық қысымын теориялық түрде есептедi. Сонымен қатар серпiмдiлiк теориясының теоремасын берiп, жылулық физиканың негiзгi параметрлерiнiң арасындағы қатынасты орнатты.
Майкл Фарадей 1791 ж. Лондонда дүниеге келген. Ол бала кезiнде тек бастауыш бiлiм ғана алған. 12 жасынан бастап газет таратушы болып, кейiннен түптеу шеберханасында шебер болып iстеген. Фарадей бiлiмiн өз бетiмен оқу арқылы толықтырған. Кездейсоқта атақты химия ғалымы Г.Дэвидiң көзiне түседi. 1813 ж. ол Фарадейдi хандық институтына қызметке орналастырады.
М.Фарадейдi электрлiк және магниттiк құбылыстар арасындағы өзара байланыс қатты қызықтырды. Осы құбылысты зерттей келе, Фарадей егер сымнан жасалған катушка арқылы ток жiберсе, оған көршi орналасқан катушкада да ток пайда болатынын байқаған. Ол екiншi катушкадағы ток бiрiншi катушкадағы магнит өрiсiнiң әсерiнен пайда болатыны жөнiнде болжам жасады. Ал егер катушкадағы ток магнит өрiсiн тудыратын болса, онда оған керiсiнше магнит өрiсi де электр өрiсiн тудырады. Бұған көз жеткiзу үшiн Фарадей магниттi катушкаға жақындатады, сол кезде катушкада электр тогы пайда болады, яғни магниттер электр тогын тудыра алады.
1833-1834 ж.ж. Фарадей тәжiрибе жүзiнде, кейiн өзiнiң атымен аталған, электролиз заңдарын ашты.
1837-1839 ж.ж. Фарадей диэлектриктердiң қасиетiн зерттедi. Соның нәтижесiнде «диэлектрик», «диэлектриктiк өтiмдiлiк» деген терминдер пайда болды, диэлектриктiк өтiмдiлiктi өлшеу тәсiлдерiн ойлап тапты, диэлектриктердiң поляризациясын ашты.
1843 ж. электр зарядының сақталу заңын тәжiрибе жүзiнде дәлелдеп бердi.
1845 ж. диамагнетизмдi, ал 1847 ж. парамагнетизмдi ашты.
Сабақты бекіту
Нейтрон
№ 3. 59
Кернеулігі 4*10 5 В/м болатын біртекті электр өрісіндегі электронның үдеуін және оған әсер ететін күшті табыңдар.
Протон
№ 3. 58
Электр өрісіндегі
4*10 - 6 зарядқа
0, 02 Н күш әсер етеді. Осы нүктедегі электр өрісінің кернеулігін табыңдар
Нейтрон
№ 3. 59
Кернеулігі 200 В/м біртекті электр өрісінде орналасқан, 2·10-5 Кл нүктелік зарядқа әсер ететін күш
