«Электромагниттік индукция құбылысы» Дәріс жоспары
Құйын токтар (Фуко токтары)
жүктеу/скачать 138,71 Kb.
|
2 Дәріс Физика 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Контурдың индуктивтілігі. Өздік индукция.
| Құйын токтар (Фуко токтары) Индукциялық ток тек қана сызықтық өткізгіштерде ғана емес, тұтас өткізгіштерде де пайда болады. Бұл токтар өткізгіштің қалың ішінде тұйықталады. Сондықтан бұл токтарды құйынды токтар немесе Фуко токтары деп атйды. Фуко токтары да Ленц ережесіне тәуелді болады. Олардың магнит өрісі құйын токтарын магнит ағынының өзгеруіне қарсы бағытталған болады.
Контурдың индуктивтілігі. Өздік индукция. Тогы бар контурмен байланысты ілестірілген магнит ағыны контурдағы І токқа пропорционал болады. (1). Контурдағы ток күші өзгерсе, онда онымен байланысқан магнит ағыны да өзгереді, олай болса контурда ЭҚК-і өздік индукция құбылысы деп аталады. (1) формуладан индуктивтіліктің өлшем бірлігі генри (Гн) анықталынады. 1 Гн дегеніміз өздік индукция магнит ағыны 1 Вб болатын контурдың индуктивтілігі. 1 Гн= . Өздік индукцияға Фарадей заңын қолдана отырып, өздік индукция ЭҚК-н анықтаймыз: (3) Контур деформацияланбаса, онда болады. ; (4) Егер ток уақыт аралығында өссе, онда және , яғни өздік индукция тогы сыртқы қарсы бағытталған және сыртқы токтың өсуіне кедергі жасайды. Егер ток уақыт өткен сайын азайтса, яғни және болса, яғни индукция тогының бағыты контурдағы азайып келе жатқан токпен бағыттас болады да, оның азаюын баяулатады. Контурдың индуктивтілігі неғұрлым көп болса, онда токтың өзгеруі көбірек болады. Тізбекті ажырату мен жалғау кезінде токтар өткізгіш контурдағы ток өзгерген сайын өздік индукция ЭҚК-і пайда болады да, тізбекте өздік индукцияның экстратоктары деп аталатын қосымша токтар пайда болады. Ленц ережесі бойынша өздік индукция экстратоктары тізбектегі токтың өзгерістеріне қарсы бағытталған болады, яғни экстратоктар бағыты ток көзі тудыратын өзгерістерге қарсы бағытталған болады. Ток көзін ажыратқан кездегі экстратоктар бағыты азайып келе жатқан токпен бағыттас болады. Сондықтан тізбекте индуктивтіліктің барлығы тізбектегі токтың азаюын немесе көбеюін жайлатуға әкеледі. Тізбекте ЭҚК-і ε, кедергісі-R, индуктивтілік катушкасы L бар жағдайда токтан ажырату құбылысын қарастырайық. Сыртқы ЭҚК әсерінен тізбекте тұрақты ток болады, уақыт t=0 болған кезде ток көзі алынып тасталған делік. Бұл жағдайда индуктивтілігі L катушка арқылы тізбектегі ток азаяды, бұл жағдайда өздік индукция ЭҚК-і пайда болады. Ленц ережесі бойынша сыртқы токтың азаюына кедергі жасайды. Тізбектегі ток әруақытта Ом заңы бойынша анықталады. І І0 жалғау (2) ажырату (1) t 3-сурет немесе ; ; (5) мұндағы -релаксация уақыты. τ-уақыты кезінде тізбектегі ток күші е есе азаяды. Сонымен ЭҚК-ті тізбектен айырған кездегі ток күші экспонента заңы бойынша азаяды. Тізбекті тұйықтаған кезде сыртқы ЭҚК пайда болады- (сыртқы токтың өсуіне қарсы бағытталған). Ом заңы бойынша ; деп алып, теңдеуді түрлендірейік. (6) Қосу кезіндегі (t=0) ток күші , онда . (2) теңдеуін u-бойынша интегралдай отырып (- -ден жүктеу/скачать 138,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|