Эмбриология

316
11 -Тарау. Жүйке жүйесі
сабауынын кұрамына сопакша ми, көпір, мишык және ортанғы және аралык 
ми кұрылымдары кіреді. Ми сабауынын сүр затынын барлык ядролары муль- 
типолярлы нейрондардан тұрады.
Ми сабауынын ядролары 
сезімтал, қимылдатқыш
және 
ауыстырушы
(ассоциативті) деп бөлінеді.
Сезімтал ядроларда, атауына карамастан, кызметі жағынан ендірме ней- 
рондар жиналған, оларда сезімтал ганглийлердін жалғануниполярлы немесе 
биполярлы нейрондарынын аксондары аякталады (жоғарыдан караныз). Бұл 
ядролар ми сабауынын дорсалды бетін коныстанған, іс жүзінде жұлыннын 
арткы мүйізінін нейрондарына сәйкес. Сезімтал ядролар латералды орналаскан 
соматосенсорлык аймакты және медиалды орналаскан висцеросенсорлык 
аймакты калыптастырады. Ядроның нейрондары бастың экстероренепторла- 
рынан, ауырсыну, температуралык мәліметтерді, мүрын және ауыз куысынын 
шырышты кабыкшаларының ренепторларынан, гравитация рецепторлары- 
нан т.б. сенсорлык мәліметтерді кабылдап алады.
Ми сабауынын вентралды бетін алып жаткан кимылдаткыш ядроларда 
бастың, көздін, жұткыншактын, көмекейдің т.б. сомалык бұлшык еттерін 
жүйкелендіретін мотонейрондармен коса, аксондары автономды жүйке 
жүйесінің парасимпатикалык бөлігінін преганглионарлык талшыктарын 
кұрайтын нейрондар да болады.
Ассоциативті (ауыстырушы) ядроларда
жұлыннан және ми сабауынан 
келетін импульстерді кыртыстың нейрондарына ауыстыратын және кері 
бағытта да жүргізетін нейрондар коп болады.
Бас миынын сабауы шеткі мүшелермен бас сүйек жүйкелерінің афферентті 
және эфферентті талшыктары аркылы байланысады.
Бас сүйек жүйкелеріне сопакша мидың тіл асты, косымша, кезбе, тіл-жүткыншак, 
кіреберіс-ұлулык жүйкелерінің ядроларын; көпірдің әкетуші, беттін жүйкелерін, үштік 
жүйкені жаткызады.
Бассүйек жүйкелерінің аппараты жүлынның меншікті аппаратына 
толык сәйкес. Ми сабауынын меншікті ішкі аппараты онын бөліктерінің 
араларындағы байланыстарды камтамасыз етеді.
Рефлекторлык доғалар нейрондардың карапайым тізбектерінен ғана 
кұралмаған, ол жерде пре- және постсинапстык тежеу және интернейрондар- 
дын нейропептидтерінін көмегімен афферентті және эфферентті сигнал легін 
модуляциялау мүмкіндігі бар нейрондар тобы орналасады. Нейрондардын 
топтамалары мидың кыртыстык және ядролык күрылымдарының ішкі 
күралуынын жалпы принциптері болып табылады. Нейрондарды бірыңғай 
кызметтік жүйеге біріктіруді жүйке импульсін өткізуді түрлендіретін (моди- 
фикациялайтын) афферентті өсінді және интернейрондар (нейропептидтерді 
өндіретін жасушалар) іске асырады.
Ми сабауынын әр түрлі бөліктері, ішкі меншікті рефлекторлык аппарат- 
тын болуына байланысты, бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл байланыстар- 
дың калыптасуына, жүлынның және бас миынын сабаулык бөлімінін жоғары

11.3. Орталық жүйке жүйесі

жүктеу/скачать 74,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: