емтихан билеті №28 Нитроглицерин түпнұсқалығын алу және анықтау жолдарын сипаттаңыз. Нитроглицерин (1,2,3 — тринитрооксипропан) - органикалық қосылыс, глицерин мен азот қышқылының күрделі эфирі.
Химиялық формуласы: O2NOCH2CH (ONO2)CH2ONO2.
Зертханада глицеринді концентрацияланған азот және күкірт қышқылдарының қоспасымен этерификациялау арқылы алады.
Өнеркәсіпте олар арнайы инжекторларда глицеринді нитратпен қоспамен үздіксіз нитраттау арқылы алынады. Алынған қоспасы дереу сепараторларда бөлінеді. Жуғаннан кейін нитроглицерин су эмульсиясы түрінде қолданылады, бұл оны шеберханалар арасында тасымалдауды жеңілдетеді және қауіпсіз етеді. Жарылыстың ықтимал қауіптілігіне байланысты сақталмайды, бірден түтінсіз оқ-дәріге немесе жарылғыш заттарға өңдейді.
Нитроглицерин өндіретін кәсіпорынның өндірістік үй-жайларының көп бөлігін сұйық сарқынды суларды және өндірістің басқа да қалдықтарын тазалау және қайта өңдеу жөніндегі цехтар алады. Осы бағыттағы неғұрлым перспективалы технологиялар айналымдық орталарды пайдаланудың тұйық циклдарына негізделген.
Натрий йодидінің сапалық реакцияларын орындаңыз. Натрий иодидіне сапалы реакция-оның күміс нитратымен әрекеттесуі, реакция нәтижесінде сары тұнба пайда болады:
Күміс нитратымен әрекеттескен кезде натрий йодиді натрий нитраты мен күміс йодиді тұнбасын түзеді:
NaI + AgNO3 = NaNO3 + AgI↓
2. Натрий йодиді қарапайым заттармен әрекеттеседі:
2.1. Суық натрий йодиді хлормен әрекеттеседі. Реакция нәтижесінде натрий хлориді мен йод тұнбасы пайда болады:
2NaI + Cl2 = 2NaCl + I2↓
2.2. Суық натрий йодиді броммен әрекеттеседі. Реакция нәтижесінде натрий бромиді мен йод тұнбасы пайда болады:
2NaI + Br2 = 2NaBr + I2↓
3. Натрий йодиді күрделі заттармен әрекеттесуге қабілетті:
3.1. Қатты натрий йодиді күкірт қышқылымен 30 - 50º С температурада әрекеттеседі, бұл заттардың өзара әрекеттесуі йод, күкіртсутек газы, су және натрий гидросульфаты тұнбасының пайда болуына әкеледі:
8NaI + 9H2SO4 = 4I2↓ + H2S↑ + 4H2O + 8NaHSO4
3.2. Қайнау кезінде натрий иодиді мен концентрацияланған азот қышқылының өзара әрекеттесуі нәтижесінде йод тұнбасы, азот оксиді (IV) газы, су және натрий нитраты түзіледі:
2NaI + 4HNO3 = I2↓ + 2NO2↑ + 2H2O + 2NaNO3
4. Натрий йодиді темір (III)қосылыстарымен реакцияға қабілетті:
NaI + FeCl3 = FeCl2 + I2↓ + NaCl