Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев



Pdf көрінісі
бет119/644
Дата01.03.2023
өлшемі11,21 Mb.
#170587
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   644
Байланысты:
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb

БИЛИНГВИзМ
(лат. 
bi 
– қаз. 
екі, 
lingia 
– 
тіл; қостілділік
)
 – 
жеке адам-
ның немесе тұтас бір халықтың өз 
ортасында ана тілімен қатар екінші 
бір тілде немесе екі тілде бірдей сөй-
лей алуы. Б. – психологиялық, әлеу-
меттік, тілдік құбылыс. Екінші тілді
меңгеру тәсіліне қарай Б. таза (арна-
йы оқу арқылы) және аралас (күнде-
лікті тілдесу арқылы) түрге бөліне-
ді. Б. қоғамдық сатылардың бәріне 
тән. Ол адамның шет тілін меңгеру 
нәтижесінде, сондай-ақ ана тілінен 
бөтен тілде сөйлейтіндермен ұзақ уа-
қыт қарым-қатынас жасау барысын-
да қалыптасады.
БИНЕ АЛЬФРЕД (1857-1911)

француз психологі, Францияда экспе-
рименталды психологиялық зертха-
наны тұңғыш құрушы (1889), зерделі 
даму, иландыру, сана патологиясы жә-
не т.б. мәселелер бойынша көптеген 
еңбектердің авторы. Тестологияның 
негізін қалаушылардың бірі, зияткер-
лік, зерделі дамудың тесттерін жа-
сап, бұған интеллект (ақыл-ой) жасы 
зерделі ұғымын енгізген. Негізгі ең-
бектері: «Ой қорытындысының пси-
БИЛИ
БИНЕ


117
хологиясы» (1886), «Экспериментал-
дық психологияға кіріспе» (1894), 
«Ақыл-ой дамуын зерттеудің әдісте-
месі» (1922) т.б.
БИОГЕНЕТИКАЛЫҚ зАҢ
(грек. 
bios
– қаз. өмір
 
және 
genesis – тууы, 
пайда болуы
)
 
– табиғаттағы әрбір 
тірі ағзаның жеке дамуы (онтогенез) 
кезінде сол түр эволюциясының (фи-
логенезінің) аса маңызды кезеңдерін 
қысқаша және жылдам қайталап өту 
заңдылығы. Мұны заң ретінде алғаш 
неміс ғалымы Э.Геккель тұжырымда-
ды (1866). XIX ғасырдың соңы мен 
XX ғасырдың басында эволюциялық 
биология идеяларының психология-
ға енуімен байланысты биогенетика-
лық заңға сүйеніп, жануарлар мен 
адамның мінез-құлқы, психикасы қыз-
метінің дамып, өзгеру механизмін 
түсіндірмекші болған, әсіресе оның 
ұрықтық дамуында өз түрі дамуының 
ерекшеліктерінің қайталауын ең ал-
ғашында мұны Ч.Дарвин байқаған. 
Американдық психологтар С.Холл, 
Дж.Болдуин және т.б. адамның жас-
тық дамуын антропогенездің қайта-
лануы және адамзаттың тарихи да-
муы ретінде түсіндірді. Осылайша, 
ерте балалық шақ алғашқы қауым-
дық өнім мен тамырларды жинау ке-
зеңімен, 5 жастан 12 жасқа дейінгі шақ
аңға шығу кезеңімен, ал ересектік шақ –
кәсіптік өндіріс кезеңімен және т.б. 
салыстырылды. Б.з. жаратылысты 
зерттеушілер Ф.Мюллер мен Э.Гек-
кельдің баланың психикалық дамуын 
онтогенезбен (ағзаның жекелік да-
муы) және филогенезбен (ағзаның та-
рихи дамуы) салыстыруға байланыс-
ты енгізілген түсінік. Баланың дамуын
зерттегенде биологиялық эволюция-
сына басымырақ сүйенеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   115   116   117   118   119   120   121   122   ...   644




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет