Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

435
нәтижелерін болжай білу), 
суггестив-
тік 
(мұғалімнің эмоциялық, ерік-жі-
герлік иландырушылық ықпалы, нық 
айтылған жігерлі сөзбен қажетті әсер 
нәтижесіне жете білу қабілеті),
 
экс- 
прессивтік 
(мұғалімнің өзінің білімі 
мен сенімдерін эмоциямен әсерлі 
етіп айтып жеткізе білуі, артистизмі,
дауыс ырғағы, ым-ишара, оңтайлы-
лық элементтерін жетік меңгеруі).
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ПСИХОЛО-
ГИЯ – 
білім беру мен тәрбиелеудің
 
психологиялық негіздерін зерттейтін 
жас ерекшелігі психологиясымен 
тығыз байланысты сала, өйткені білім 
беру мен тәрбиелеудің психологиялық 
заңдылықтарын оқитындардың жас 
шамасы және даралық ерекшелік-
терін ескермейінше, дамыту мүмкін 
емес. П.п. саласындағы зерттеулер 
білім беру мен тәрбиелеудің мәнін 
дұрыс түсінуге, оқулықтар мен оқу 
құралдарына қойылатын әртүрлі та-
лаптарды анықтауға, оқушылардың 
ақыл-ой әрекеті мен мінез-құлқын 
басқара отырып, олардың дамуын 
қамтамасыз ететін білім беру және 
тәрбиелеудің тиімді тәсілдерін тауып
негіздеуге мүмкіндік береді. П.п. пе-
дагогтар мен оқушылардың арасын-
дағы өзара қатынас мәселелерін, пе-
дагогтың жеке басына қойылатын та-
лаптарды зерттейді, педагогикалық 
қабілеттер мазмұны мен қалыптасу
үрдісін ашады. Сонымен қатар оқу-
шылар ұжымындағы өзара қатынас-
тармен, олардың психологиялық да-
ралық ерекшеліктерімен санасып 
отырудың мүмкіндіктерін іздестіреді.
Оқу-тәрбие жұмыстарын және бала-
лардың психологиялық ерекшелік-
терін қарастырып, бірқалыпты даму
заңдылықтарынан ауытқыған бала-
лармен тәлім-тәрбие жұмысын жүргі-
зу әдіс-тәсілдерінің психологиясын 
зерттейді. Сондай-ақ, ересек адамдар-
мен жұмыс істеудің ерекшеліктері-
мен және оларды қалай оқыту мәсе-
лелерімен де шұғылданады.
Тәлім-тәрбие психологиясының ке-
лесі тармақтары бар: 1) Оқыту психо-
логиясы – дидактикалық психоло-
гиялық негіздерін, оқыту мен білім
берудің жекелеген әдістеме мәселе-
лерің бағдарлап оқыту мен балалар-
дың ақыл-ойын дамыту сияқты өзге 
де мәселелермен айналысады. 2) Тәр-
бие
 
психологиясы – гуманистік және 
әлеуметтік тәрбие мәселелерінін пси-
хологиясын зерттеп, оқушылар ұжы-
мының, еңбекпен түзету педагоги-
касының психологиялық негіздері-
не қатысты мәселелерді іздестіреді. 
Бұлардан басқа мұғалімдер психоло-
гиясы, кемтар балаларды (ересектер-
ді де) оқытып тәрбиелеу мәселеле-
рін қамтиды. П.п. – балаларды оқыту 
мен тәрбиелеу мәселелері туралы бі-
лімдерді қарастыратын, сондай-ақ
мұғалімдердің, тәрбиешілердің, ата-
аналардың, педагогикалық топтар
мен ұжымдардың іс-әрекетінің пси-
хологиялық негіздерін зерттейтін 
психология ғылымының саласы. П.п. 
терминін орыс педагогі П.Ф. Капте-
рев (1849-1922) енгізді. П.п. қалып-
тасуына XIX ғ. ортасындағы сарап-
тау психологиясы тікелей ықпал етті 
П.п. педагогика мен балалар психо-
логиясымен, дифференциалдық пси-
хологиямен тығыз байланысты. П.п. 
құрылымы үш бөлімнен тұрады: 
тәр- 
бие психологиясы, оқыту психология-
сы, мұғалім психологиясы. 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: