Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

559
ҰҒЫМ
– дүниені танып-білу саты-
сындағы белгілі бір тұтастықта қа-
растырылып отырған заттың мәнін 
оның қалыптасу тәсілін анықтау ар-
қылы олардың теориялық танымы-
ның формасы. Білімдердің дамуы 
негізінен алғанда Ұ.-ның тереңдей 
түсуінен (берілген нәрселер жайлы) 
бір Ұ. -нан нәрселердің әлдеқайда 
тереңірек мәнін көрсетіп олардың 
әлдеқайда дәл бейнеленуі болып та-
былатын басқа Ұ.
-
ға өтуінен көріне-
ді. Ұ. белгілі бір тілдік формаларда 
бейнеленіп, тілдің соған сәйкес сөз-
дік мәнін (маңыз бен мән) құрады.
Ұ.
-
ның бір логикалық функциясы 
практикада және танымда бізге ке-
ректі нәрселердің қайсыбір белгілері 
бойынша ойша бөліп көрсету болып 
табылады. Осы функциясының ар-
қасында Ұ. сөздерді белгілі бір нәр-
селермен байланыстырады, ал бұл
сөздердің дәл мәнін анықтап, ойлау 
процесінде оларды қолдануға мүм-
кіндік береді. Нәрселердің класын 
бөліп алып, бұл нәрселерді Ұ.
-
да 
жалпылау табиғат заңдарын танып 
білудің қажетті шарты болып та-
былады. Әрбір ғылым белгілі бір 
ұғымдарды қолданады, оларда сол
ғылым жинақтаған білімдер топтас-
тырылады (тұжырымдалады).
Ұғымның қалыптасуы, бейнелен-
дірудің сезімдік формаларынан оған 
өтуі күрделі процесс: мұнда дүниені 
танудың салыстыру, талдау мен син-
тез, абстракциялау, идеализациялау, 
жалпылау сияқты әдістері және ой
 
қорытындысының айтарлықтай фор-
малары қолданылады. Бұл жағдайда 
ғыл. Ұ. көбінесе алғашында тек қай-
сыбір объектілердің өмір сүретіндігі 
жайлы және олардың табиғаты тура-
лы шартты болжаулар негізінде құ-
рылады (Мысалы, атом Ұ
-
ны осы-
лайша пайда болды). Заңдарды, даму 
заңдарын, бағытын танып білудің 
негізінде кейбір нәрселер жайлы Ұ. 
нәрселердің өздері пайда болғанға 
дейін қалыптасуы мүмкін. Сөйтіп 
Ұ.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: