Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев



Pdf көрінісі
бет631/644
Дата01.03.2023
өлшемі11,21 Mb.
#170587
1   ...   627   628   629   630   631   632   633   634   ...   644
Байланысты:
b51b9b89e1b6b84ef8ef8f36547c93bb

ЭКСТРАВЕРСИЯ,
ИНТРОВЕР-
 
СИЯ
(
лат.
 
ехtга -
сыртқы, 
іпtrо – 
іш-
кі,
versiо – 
бұру) – адамның дара-
лық-психологиялық
айырмашылық-
тарының сипаттамасы; оның шеткі 
полюстері тұлғаның сыртқы объек-
тілер әлеміне, не оның өзінің субъ-
ективтік әлемінің құбылыстарына 
басым бағытталғандығына сәйкес 
келеді. Э.И. ұғамдарын тұлғаның 
қарама-қарсы екі типін белгілеу үшін 
К.Юнг енгізді. Экстраверсияланған 
тип тұлғаның қоршаған әлемге 
бағытталғандығымен сипатталады:
оның объектілері субъекттің мүд-
делерін, «өмірлік энергиясын» өзіне 
«магнит секілді» тартып алады, 
мұның өзі белгілі бір мағынада 
субъекттің өзінен өзінің жатсы-
нуына, оның субъективтік әлемінің 
құбылыстарының тұлғалық мән-
маңыздылығының төмендетілуіне 
апарып соғады.
Экстраверттерге импулъстілік, бас-
тамашылдық, мінез-құлықтың икем-
ділігі, қарым-қатынасшылдық, әлеу-
меттік бейімделгіштік тән қасиеттер. 
Интроверсияланған типке тұлға мүд-
делерінің өзінің ішкі әлемінің құ-
былыстарына жоғары құңдылық деп 
ден қоюшылық, тұйықтық, қарым-
қатынастан қашқақтау, әлеуметтік 
енжарлық, өзін-өзі қазбалауға бе-
йімділік, әлеуметтік бейімделуді 
қиынсыну тән сипаттар. Э.И. проб-
лемалары тұлғаның факторлық тео-
рияларында неғұрлым көбірек зерт-
телді. Мұнда ол тұлға типтер тұрғы-
сынан емес, нақты субъектідегі Э.И. 
касиеттерінің сындық арақатынасын 
білдіретін үздіксіз шкала ретінде 
қарастырылады. Олардың ішіндегі 
неғұрлым танымалы – Г. Айзенктің 
тұжырымдамасында Э.И. параметрі 
невротизм параметрімен ұштасуын-
да (эмоциялық-еріктік орнықтылық –
орнықсыздық) тұлғаның барлық қа-
сиеттерінің мазмұнын анықтайтын 
басты-басты екі өлшем құрайды.
Бұл тұжырымдамаға негіз болған
абстрактілік-статистикалық көзқа-
рас тұрғысынан экстраверсия көп-
теген көріністерінің себептерін тү-
сіндіруге елеулі қиыншылықтар ту-
ғызды; бұлардың мазмұнында им-
пульстік, агресияшылдықтан идео-
логиялық нұсқаулар мен саяси по-
зицияға дейінгі тұлғаның әр алуан 
сипаттамалары эклектикалықпен 
біріктірілді. Э.– И.-ның жүйке жү-
йесінің қасиеттеріне тәуелділігі 
тұлғаның психологиялық және 
әлеуметтік сапаларының бұлжымас 
биологиялық анықтығы туралы 
реакциялық қорытынды жасалуына 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   627   628   629   630   631   632   633   634   ...   644




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет