А. А. Букаева 5В011600 Геогафия мамандығына арналаған КӘсіби қазақ тілі

«Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті» ШЖҚ РМК

Филология және педагогика факультеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

Көкшетау, 2015

Филология ғылымдарының кандидаты, доцент Қияқова Р.Ж.

Филология ғылымдарының кандидаты, доцент Қасымова С.К.

Б 83	А.А. Букаева
	Кәсіби қазақ тілі география мамандығы студенттеріне арналған кәсіби қазақ тілі. Оқу-әдістемелік кешен. –Көкшетау,2015. – 100 бет

Оқу-әдістемелік кешен Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университетінің оқу-әдістемелік бірлестігі кеңесінде талқыланып, пайдалануға ұсынылған (2015 жылғы 22 қазан №1 хаттама

Оқу-әдістемелік кешен ҚР БжҒМ 27.07. 2013 жылғы №2 хаттамамен бекітілген типтік бағдарлама негізінде жасалды.

Оқу-әдістемелік кешен 5В011600 – Геогафия мамандығының студенттеріне арналған

©Букаева А.А., 2015.

©Ш.Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті, 2015.

Алғы сөз

Оқу-әдістемелік кешен негізінен жоғары оқу орындарында туризм мамандығы бойынша оқитын студенттерге арналған.

Оқу-әдістемелік кешеннің басты мақсаты – студенттердің қазақша сөйлеуін, жазуын, баяндауын мамандықтарына қатысты жетілдіру, лексикасын байыту. Осы мақсатта тақырыптардың жүйелілік, логикалық байланысын ескере отрып, оқу-әдістемелік кешенді жасауда типтік бағдарлама бойынша төмендегі лексикалық тақырыптар сұрыпталып алынды:
І Бөлім Жалпы жертану

1. 
   География ғылым ретінде. «География» сөзінің мазмұны (шығуы және анықтымасы)
   
2. 
   Литосфера, Гидросфера
   
3. 
   Атмосфера, Биосфера
   

4. 
   Жердің құрылысы. Жер қыртысының қозғалысы туралы болжамдар
   
5. 
   Жердің бедері
   

6. 
   Ұлы географиялық ашылулар
   
7. 
   Материктер
   
8. 
   Мұхиттар
   
9. 
   Географиялық нысандардың топонимиясы және туризм географиясы
   

10. 
    Дүние жүзінің халқы. Халықтардың саны, құрамы, жіктелуі
    
11. 
    Шаруашылық салаларының географиясы
    
12. 
    Елдердің экономикалық-географиялық сипаттамасы
    

Әрбір сабақ мәтінге дейінгі жұмыс, мәтінмен жұмыс және мәтіннен кейінгі жұмыс түрлерінен тұрады. Мәтінге дейінгі жұмыста мәтінде кездесетін сөздер мен сөз тіркестерін аудару, сөйлем құру, екі бағандағы сөздерден сөз тіркестерін құрып жаңа сөздер түсіндіріледі. Мұндай жұмыстарды орындау барысында студенттер сөз мағыналарын жете меңгере отырып, сөздік қорын молайтады, өз ойын нақты және дұрыс жеткізуде сөздерді дұрыс қолдануға жаттығады. Сөздердің айтылуы мен жазылуындағы ерекшеліктер ескеріліп, орфоэпиялық, орфографиялық нормаларды сақтау қажеттілігі түсіндіріледі. Содан кейін мәтінмен жұмыста мәтінді мәнерлеп оқуға үйренеді, мәтіннің мазмұнын түсініп, одан қажетті депектерді іріктеп таңдай білуге, оған байланысты өз ойын, пікірін, көзқарасын жеткізе білуге дағдыланады. әртүрлі тапсырмалар бойынша жұмыс түрлері жүргізіледі. Ал мәтіннен кейінгі жұмыста әр түрлі жағдаятқа құрыдған сұхбаттармен жұмыста студенттерді әр түрлі жағдайда емін-еркін қарым-қатынас жасауға машықтандырып, студенттердің алған білімдері бекітіледі.

Оқытушының басшылығымен студенттердің өздік жұмысы түрлі мақсаттағы жаттығулардан, сұхбат құрастырып, әртүрлі жағжаятта ауызша әңгіме құрудан тұрады.

Студенттердің өздік жұмысында туризмге қатысты терминдермен жұмыс жасап, олардың лексикалық мағынасын қазақша түсіндіру көзделіп, тақырыптардың мазмұнына сәйкес сұрақтар, тапсырмалар беріледі. Әрбір сұраққа жауап беру - студенттің өзінше ойлауын, сөйлеуін, пайымдауын жетілдіреді. Кейбір сабақ соңында берілген сөзжұмбақ, сызба, диаграммалар және әртүрлі жағдаяттық тапсырмалар студенттердің білімін қорытындылауға арналады.

Н.4.02-01

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті ШЖҚ РМК

Филология және педагогика факультеті

Студенттерге арналған пәннің

Студенттерге арналған пән бағдарламасы (силлабус) Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің «Білім» тобындағы мамандықтар бойынша Оқу-әдістемелік секциясы дайындаған және ұсынған Республикалық оқу-әдістемелік Кеңес мәжілісінде 15.05.2012ж. №18 хаттама қарастырылған. ҚР БжҒМ келісілген Типтік оқу бағдарламасы 5В011600-География мамандығы бойынша негізінде құрылды.

(қолы ) (тегі, аты,әкесінің аты)

Филология және педагогика факультетінің оқу-әдістемелік комиссиясымен келісілген
№ 1 хаттама « 28 » тамыз 2015 ж.
Факультеттің ОӘК төрағасы______п.ғ.м., ак. доцент А.Қ.Құрманова

(қолы) (тегі,аты,әкесінің аты)

Силлабус

2 .Оқытушылар туралы мәлімет:

Букаева Анар Айткалиевна

Қазақ тілі кафедрасының аға оқытушысы

кафедрада келісілген ОБСӨЖ-дің кестесі бойынша

үй телефоны 31-23-67; ұялы телефоны 8 778 517 20 00

3 Пән туралы мәлімет:

Пән атауы: «Қазақ тілі»

Өткізу уақыты: Сабақ кестесі бойынша.
Оқу жоспарының көшірмесі.

Курс	Семестр	Кредит саны	Практ. сабақта-рының сағаты	ОБСӨЖ сағат саны	СӨЖ сағат саны	Бар-лығы	Бақылау формасы
3	5	2	30	15	45	90	Емтихан

4. Пәннің пререквизиті:

Курстың бастапқы сатысында студент қарапайым сөйлеу дағдыларының 4 түрін білуге міндетті: сөйлеу, тыңдап түсіну, оқу және жазу, жазбаша және ауызша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру.

Студенттерге үш тілде білім берудің енгізілуіне байланысты география пәні мамандарын кәсіптік жағынан білікті етіп даярлауда географиялық пәндердің негізін, физикалық-географиялық және экономикалық-географиялық заңдылықтарды игерумен қатар қарастырылады. Кәсіби дайындығы бар географтың басты міндеті география ғылымы бойынша әртүрлі шетелдік , отандық ғылыми тұжырымдамалар мен әдіснамалық негіздерді игеру болып табылады. Осы міндеттер арқылы болашақ маман дайындаудың мақсаты мен міндеттері айқындалады.

«Кәсіби қазақ тілі» курсын оқып-үйрену барысы студенттерге базалық кешенді географиялық білім негізінде, кәсіби пәндерде берілетін географиялық білім мен біліктілікті қазақ тілінде игеруге көмектеседі.

Грамматикалық бірліктерді білу және оны дұрыс пайдалана білу. Типтік бағдарлама тілдің грамматикалық құрылысын меңгертуді, яғни саналы-коммуникативті бағдарды басшылыққа алады.онда грамматикалық құзыреттілікті қалыптастыруда коммуникативті функционалды қағидатқа басымдылық беріле отырып, тілдің жүйелілік-құрылымдық қағидасы сақталады.

«Кәсіби қазақ тілі»курсын оқытудың мақсаты-білім алушыларға физикалық, экономикалық және әлеуметтік географияның негіздерін қазақ тілінде кәсіби деңгейде оқытып, кешенді білімді қалыптастыруды көздейді.

Қазақ тіліндегі отандық географияның даму тарихын, ғылыми-зерттеу жұмыстарының негізгі бағыттарын, Қазақстандық географ-ғалымдардың еңбектерін оқу үдерісінде қолдануды негізге алады.

Пәннің негізгі міндеттері:

• 
  Студенттерге қазақ тіліндегі географиялық түсініктер мен терминологиялық сөздіктердің анықтамасын беру;
  
• 
  Студенттерге кәсіби қазақ тілі пәні мен географиялық ғылымдардың дамуына әсер етуші пәндердің арасындағы байланысты ашу;
  
• 
  «Физикалық география», «Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы», «Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы» сияқты географиялық курстардың қазақ тіліндегі мазмұнымен студенттерді таныстыру;
  

• 
  коммуникативтік – функционалдық, когнитивті;
  
• 
  мәдени –тарихи принцип;
  
• 
  индукция және дедукция тәсілі.
  

Оқу дағдыларын қалыптастыру үшін кәсіби іс –әрекетке арналған мәтінді тұрлаулы, тұрлаусыз ақпаратты ерекшелеуге үйрету, қысқаша жазбалар, рефераттар үшін ақпаратты таңдау, пікірталастар, әңгімелесу кезінде пайдалануы мүмкін сөйлемдерді, абзацтарды табу керек.

Тыңдау дағдыларын қалыптастыру үшін мамандық бойынша үнемі мәтіндердің дыбыстық жазбасын тыңдау, ақпаратты жүйелі құру және тыңдалған ақпараттң мәнін айтып беру қажет.

Жазбаша сөйлеуді құрастыру үшін оқылғанның жоспарын, түйінін, қысқаша жазбасын құрастыруды, жоспар негізінде мәтіннің негізгі ойларын баяндау, оларды жүйелендіру, мәтін бөліктері арасында мағыналық қатынастарды орнатуды үйрету керек.

Диалогтық сөйлеу дағдыларын қалыптастыру (әңгімелеу, сипаттау, хабарлау,ойлау, түсіндіру) үшін сөйлеу және ойды білдіру үшін қажетті сөйлеу құралдарын және стильдік ерекшеліктерді үйрету керек.

- арнайы кәсіби – бағдарлы материалды түсіне және пайдалана білуі керек;

- қазақ тілінде мамандығына қарай жазылған термин сөздер мен сөз тіркестерін, өз бетімен ғылыми еңбектерді оқып, аударма көмегімен өз ойын сол қажеттілікте сай жеткізуі;

- Қазақстандағы және әлемдік кеңістіктегі қазақ тілінің рөлі мен орны туралы, қазақ тіліндегі негізгі сөйлем заңдылықтары туралы хабардар болуы керек.

Дублиндік дескриптор негізінде «Кәсіби қазақ тілі» пәнінің нәтижесінде білім алушының жалпы түсінігі болуы керек:

Білуі және түсінуі тиіс:

• 
  студенттер кәсіби мәтінді тыңдап, ақпараттың мазмұнын, тақырыбын толық түсіне білуі тиіс;
  
• 
  жағдаяттық сұхбат барысында студент сұхбаттасушының кәсіби тақырып төңірегінде қойған сұрағын, айтқан ойының мазмұнын тыңдай отырып, түсініп, жуап қайтара білуі тиіс;
  
• 
  мамандық бойынша кәсіби терминдердің қазақ тіліне аударылымын және жасалу ерекшеліктерін білуі тиіс;
  

1. 
   Каймулдинова К.Д. Топонимика. Жоғарғы оқу орындарына аранлаған оқулық. ҚР БҒМ бекіткен – Алматы:ЖШС РПБК «Дәуір», 2011. -336бет
   
2. 
   Каймулдинова К.Д. Қазіргі дүние географиясы. Оқу құралы. – Алматы: Абай атындағы Қаз ҰПУ, 2011. -80 бет
   
3. 
   Ахметов Е.А., Бердыгулова Г.Е. Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы. Оқулық. –Алматы, 201. -524 бет.
   
4. 
   Ахметов Е.А., Увалиев Т.О., Ахметов Қ.М. Дүниежүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы. Оқулық. – Алматы, «Мектеп», 2010. -285 бет
   
5. 
   Уәлиев Т.О., Жангелдина Д.І., Сарқытқан Қ., Тұрғұмбекова Н.М. Өнеркәсіп географиясы. –Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2011.-376 бет
   
6. 
   Әбілмәжінова С.Ә., Жангелдина Д.І., Байкитова А.Н. Палеогеография: Оқулық. Алматы: Экономика, 2011. – 360 бет.
   
7. 
   Мазбаев О.Б. Асубаева Б.К. Туризм және өлкетану негіздері. –Алматы, 2010
   
8. 
   Ш. Бектұров, А. Бектұрова «Қазақ тілі для начинающих» А.,1994ж.
   
9. 
   Ерназарова З.Ш. және т.б. Қазақ тілі. Елтану.- Алматы, 2005.
   
10. 
    Э.Д.Сүлейменова, Қ.Қ.Қадашева, Д.Х.Ақанова «Сұхбат» аудиоучебник Алматы -2007 жыл, «Арман -ПВ» баспасы
    
11. 
    Э.Д.Сүлейменова, Қ.Қ.Қадашева, Д.Х.Ақанова Бейнежазба. Алматы -2007 жыл, «Арман -ПВ» баспасы
    
12. 
    Э.Д.Сүлейменова, Қ.Қ.Қадашева, Д.Х.Ақанова Суретті қазақ тілі. Астана - 2005 жыл «Мұрагер баспасы.
    
13. 
    Ш. Бектұров, А. Бектұрова «Карманный самоучитель қазахского языка» А., 1996ж.
    
14. 
    Н.Қ. Мұхамадиева «Кәсіби қазақ тілі» А., 2003ж.
    
15. 
    З. Күзекова, Ғ. Қарақұсова «Қазақ тілі» А., 1997ж.
    
16. 
    Н.Оралбаева «Практикалық қазақ тілі» А., 1993 ж.
    
17. 
    А.Сейдімбек «Қазақ тілі»А., 2000ж
    
18. 
    М.С.Қойшыбаева «Қазақ тілін білген жөн» А.,1997 ж.
    
19. 
    Қ Мұса «Қазақ тілінің практикалық курсы» А., 1998ж.
    
20. 
    З.Күзекова «Қазақ тілі» А., 2003ж.
    
21. 
    А.Қ.Құрманова, Р.Ш.Молдағалиева, И.С.Қайырбекова, Б.К.Әубәкірова, , Г.Ғ. Қожабаева «Қазақ тілі» оқу -әдістемелік кешен Көкшетау, 2006ж.
    

22. 
    Социально-экономическая география зарубежного мира / Под ред.В.В.Вольского – М.: Крон-пресс,1998.
    
23. 
    Радионова И.А. «Экономическая и социальная география отдельных зарубежных стран.» М., 2004
    
24. 
    В.Г.Глушков, Ю.А.Симагин, «Экономическая и социальная география России и новых независимых государств.» М, 2001
    
25. 
    «Введение в экономическую географию» А.Ю. Скопин М., Владос 2001
    
26. 
    В.П. Гатин «Мировая экономика.» М.2001
    
27. 
    Агеева Р.А. Страны и народы: происхождние названий. –М.: Наука, 1990
    
28. 
    «Зкономическая и социальная и политическая география мира» /регионы и страны/ (под ред. С.Б. Лаврова, Н.В. Каледина) М., Гардарики, 2002. -928 стр.
    
29. 
    Т.Т.Аяпова «Қазақ тілі» А., 2000ж.
    
30. 
    Б. Ахметбекқызы «Қазақ тілі» А.,1998ж.
    
31. 
    А.С. Болдыбаев «Сөйлей білсеңіз ұтасыз» А.,1998ж.
    
32. 
    К. Сариева «Елтану және қазақ тілі» А.,1998ж.
    
33. 
    Т.С. Төртқарина «Қазақша сөйлеп үйренеміз» Астана 2003ж.
    
34. 
    Қ.Мырзалина «Қазақ тілі» А.,1998ж.
    
35. 
    Б.Калиев «Қазақша –орысша терминдер сөздігі» А.,1996ж.
    
36. 
    М. Алтайбаев «Қазақ тілі» Астана 1998ж.
    
37. 
    Э. Сүлейменова «Сұқбат» А., 1996ж.
    

38. 
    С.Т.Суюмбаев Справочноепособие по экономической и социальной географии. Алматы, 2010
    
39. 
    Географиялық қазақша – орысша сөздік. –Алматы, 2007
    

40. 
    www.xserver.ru/user/ecsng.
    
41. 
    Ru.belembassy.it/./sotsialno-ekonomicheskoe-razvitie-
    
42. 
    Ru Wikipedia.org/wiki/.
    
43. 
    www.jcean.ru
    
44. 
    /rgo.ru/geography/fiz_geography/slovar.
    

1. 
   Студенттердің өздік жұмыстары бойынша сабақ жоспары
   

Баға қою саясаты 100 ұпайлы (100%) системаға негізделеді және келесі бөлулерді қарастырады

• 
  сабаққа кешікпеу;
  
• 
  сабақ барысында сөйлемеу, газет оқымау, сағыз шайнамау;
  
• 
  ұялы телефондарды өшіру;
  
• 
  сабаққа іскер киімде келу;
  
• 
  сабақты жіберіп алмау, денсаулығына байланысты қатыспаған жағдайда анықтама көрсету;
  
• 
  босатылған сабақтарды оқытушының белгілеген уақытында өтеу;
  
• 
  тапсырмалар орындалмаған жағдайда қорытынды баға төмендетіледі (штраф ұпайларын қара)
  
• 
  оқу үдерісінде белсенді қатысу;
  
• 
  үй және басқа да тапсырмаларды тырысып орындау;
  
• 
  сабақтарда кері қатынасты сынмен қолдау;
  
• 
  өте қатты ұялшақ студенттерді ұжымдық жұмыстарға және дискуссияларға қатыстыру;
  
• 
  пунктуалды және міндетті болу.
  

Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті

Филология және педагогика факультеті

Қазақ филологиясы кафедрасы

ОӘК шешімімен

Төраға

___________ А.Қ.Құрманова

«_____» 2015 ж.

(кафедраның толық атауы)

Әдістемелік нұсқаулар Кәсіби қазақ тілі пәнінің

(пәннің атауы)

оқу жоспары мен бағдарламасының талаптарына сәйкес құрылған және практикалық сабақ жұмыстарының талаптарын орындауға барлық қажетті мәліметтерді қамтиды.

№ 1 хаттама « 27 » тамыз 2015 ж.

(қолы ) (тегі, аты,әкесінің аты)

(қолы) (тегі,аты,әкесінің аты)

Барлық мамандық студенттеріне арналған практикалық (машықтану) сабақтары оқу жұмысының негізгі түрі болып саналады. Ол оқу жоспарында көрсетілген сағаттарға сай беріледі.

Практикалық сабақтардың мақсаты­- мемлекеттік тіл болып табылатын қазақ тілінің коммуникативтік бағытын жүзеге асыру. Қазақ тілін оқытудың қарастырылып отырған деңгейлеріне сәйкес лингводидактикалық үлгі негізінде, бірыңғай әдістемені жүйелі жетілдіру. ЖОО-да қазақ тілін қарым –қатынас құралы деңгейіне айналдыру дағдыларын қалыптастыру. ЖОО түлектерінің еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, тілдік біліктілігі жоғары маман ретінде қалыптасуына мүмкіндік жасау. Пән бойынша білім игеретіп қана қоймай, өмірлік проблемаларды шешуге қажетті білік-дағдыларды меңгеруге бағыттау.

Практикалық сабақтардың міндеті:

• 
  тұрақты сөз тіркестері, кәсіби сөз мағыналары мен салалық терминдер ұғымын түсініп қолдану;
  
• 
  орта көлемді және көлемді мәтіндерді жатық әрі шапшаң түсініп оқу;
  
• 
  монолог, диалог, полилог түрінде хабарлама, таныстырылым (презентация), баяндама, дискуссия және т.б.) әңгімелеу, сұхбат жүргізу;
  
• 
  жазба жұмыстарын (эссе, аннотация, түйіндеме,жоспар, тезис, мәлімдеме, пресс-релиз, өтініш, хат, аударма, реферат, мақала және т.б.) орындау;
  
• 
  қазақ тілінің функционалдық грамматикасы аясында тілдік дағдыларды шыңдай отырып, тілдік тұлғаның қазақ тілінде жүйелі талдау жасауға, өз ойын еркін жеткізуге және ұсынылған материалдар бойынша сипаттама, салыстырма, қорытынды жасай білу сияқты т.б. тілдік біліктіліктерін жетілдіре дамыту.
  
• 
  әлеуметтік және кәсіби маңызды ақпаратты жеткізу, болашақ қызметінде қазақ тіліндегі деректерді қолдану дағдысын қалыптастыру.
  
• 
  оқу пәнінің аясында білім деңгейін бекіту, тереңдету, кеңейту;
  
• 
  студенттерге оқу пәніне қатысты теориялық білімдері мен тұжырымдамаларының тәжірибелік тәсілін, сараптау әдісін үйрету;
  
• 
  студенттердің бойында тәжірибелік сабақ барысында қазіргі теориялық және ғылыми-техникалық әдістер арқылы біліктілік пен дағдыны қалыптастыру;
  
• 
  оқу пәнінің тақыптарына қатысты ғылыми әдебиеттерді оқу, саралау және талдауды үйрету.
  
• 
  оқу пәніне қатысты өзіндік ойын жеткізе білуге дағдыландыру.
  

• 
  жаттығулар мен тапсырмаларды орындату;
  
• 
  іскери ойын өткізу;
  
• 
  дөңгелек үстел, сайыс, пресс-конференция, дискурс, саяхат сабақтарын ұйымдастыру;
  
• 
  оқу пәніне сәйкес баяндамалар мен хабарламаларды талқылау;
  
• 
  теориялық білімнің шешімі;
  
• 
  жоспарға сәйкес оқу пәніне қатысты нақты сұрақтарды талдау.
  

• 
  Практикалық (машықтану) сабақтары оқу пәнінің жұмыс жоспарына сәйкес ұйымдастырылып жүргізіледі;
  
• 
  Практикалық (машықтану) сабақтары студенттердің академиялық тобына арналып өткізіледі;
  
• 
  Практикалық (машықтану) сабақтары әдістемелік нұсқаулықтармен қажетті оқу және хабарлама-анықтамалық әдебиеттермен, бағдарламалармен қамтылуы керек;
  
• 
  студенттердің практикалық (машықтану) сабақтарының қорытындысы рейтингілік жүйеге сәйкес бағалануы тиіс.
  

1. 
   Тәжірибелік және семинар сабақтарын өткізу тәртібі
   

• 
  сабақтың тақырыбы мен мазмұны пәнге арналған жұмыс оқу бағдарламасына сәйкес келуі тиіс;
  
• 
  студенттің білімін бақылау жүйелі түрде іске асырылуы керек;
  
• 
  семестрде студенттің білімі екі рет рейтингтік жүйеде тексерілуі қажет.
  

1. 
   Оқытушының құқығы мен жауапкершілігі және міндеті
   

2. 
   оқытушы тәжірибелік және семинар сабақтарының осы әдістемелік нұсқаулық талаптарына сәйкес, әрі сабақты өткізу әдістемесінің нормативті құжаттар мазмұнына орай өтуі мен ұйымдастыруына жауапты;
   
3. 
   оқытушы студенттің білімін шындыққа сәйкес бағалауға жауапты;
   
4. 
   оқытушы оқу үрдісіндегі жоғары сапаны қамтамасыз ететін сабақ өткізу әдіс-тәсілдерін таңдауға, тәжірибелік және семинар сабақтардың мазмұнын анықтауға құқылы.
   

1. 
   Студенттің құқығы мен жауапкершілігі және міндеті
   

• 
  студент оқу кестесіне сәйкес практикалық сабақтарға жан-жақты дайындықпен қатысуға міндетті;
  
• 
  студент себепті жағдайға байланысты сабақ босатса, онда оқытушымен келісе отырып, оны өтеуге мүмкіндігі бар;
  
• 
  студент обьективті аргументтер негізінде өзіне қойылған бақылау немесе қорытынды бағаға келіспеуіне құқылы;
  
• 
  студент сабақты себепсіз босатпауға;
  
• 
  практикалық сабаққа дайындықсыз келмеуге;
  
• 
  тапсырманы уақытында орындауға;
  
• 
  этикалық және моральдық нормаларды сақтауға жауапты.
  

Жаратылыстану, қоғам, маңыздылық, қоршаған орта, көзқарас, ұстаным, тәртіп, табиғи, шаруашылық, әлеуметтік және әр түрлі аумақтардың экологиялық жағдайларын бағалау, біліктілік, қалыптастыр, бағыт, ерекшелену.

Оқу тәртібі

Білім ғылым

Оқушылыр жүйесі

Экологиялық пәні

Қоғамдық маңыздылығы

Ғылымдар жағдай
II. Mәтінмен жұмыс

1. 
   Мәтінді мәнерлеп, түсініп оқыңыз.
   
2. 
   Мәтінді мазмұнына қарай бөлімге бөліп, әрқайсысына тақырып қойыңыз.
   
3. 
   Тақырып бойынша әңгемелеңіз.
   

География – жаратылыстану және қоғамдық циклдар оқу пәндеріне кіретін жеке дара мектеп пәні болып табылады. Географиядан берілетін білімнің маңыздылығы қоршаған ортаға қатысты оқушылырдың көзқарастары, ұстанымдары, тәртіп нормалары, өмірлік біліктіліктері жүйесін және алған білімдері негізінде табиғи, шаруашылық, әлеуметтік және әр түрлі аумақтардың экологиялық жағдайларын бағалауға қатысты біліктерін қалыптастыруға бағытталумен ерекшелененеді.

ГЕОГРАФИЯ — (гео – жер, графия – жазамын, сызамын) – табиғи және өндірістік территориялық кешендерді, олардың компонентерін зерттейтін жаратылыстану және қоғамдық ғылымдар жүйесі.

Геогрфия ғылым ретінде ежелгі Грекияда туған. Біздің заманымыздан бұрын өмір сүрген грек ғалымы Эратосфен өзінің Жерді сипаттауға арналған еңбегін «география» деп атаған. Ұзақ уақыт бойы география жаңа жерлерді ашып сипаттаумен ғана айналысатын ғылым деп есептелініп келді. ХІХ ғасырдың басында бүкіл Жер шарында ашылмаған жер қалған жоқ. Осыған орай географияның міндеті де өзгерді. Ендігі жерде ол Жер бетіндегі денелер мен құбылыстардың таралуын сипаттап қана қоймай, олардың себебін түсіндіретін гылымға айналды.

1. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

2. Мәтінге аннотация жазыңыз.

3. Мәтіндегі асты сызылған сөйлемдерді талдаңыз.

4. 
   Сөйлемді жалғастырыңыз
   

Біршама тиянақты ойды білдіретін сөздер тобы сөйлем деп аталады. Бір ғаеа ойды білдіріп, бір ғана интонациямен айтылатын сөйлем жай сөйлем деп аталады.

Хабарлы Мен жазғы демалысты Бурабайда өткіземін.

Жай сөйлем Сұраулы Зеренді демалыс орнына қалай баруға болады?

Бұйрықты «Тұлпар» сауықтандыру кешеніне жөндеу жұмыстары

жүргізілсін.

Лепті Көгілдір Көкше жері қандай керемет!

1. Жай сөйлемнің түрлеріне бірнеше мысалдар жаз.

2. Мәтіндегі бірнеше сөйлемдерді сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлемдерге айналдыр

3. Жай сөйлемнің құрамына қарай бөлінген түрлеріне мысалдар келтіріп жазыңыз.

4. «Мамандығым - мақтанышым» тақырыбына шағын шығарма жазып жай сөйлемнің

құрамына қарай талдаңыз.

1. 
   Қалыбекова Қ.С. Кәсіби қазақ тілі / Қ.С.Қалыбекова, Р.Иманбаева – Қарағанды: ҚарМТУ, 2013
   
2. 
   Тұрсынова Г.Т.Кәсіби қазақ тілі / Г.Т. Тұрсынова.- Алматы, 2011.
   
3. 
   Күзекова З. Қазақ тілінің практикалық курсы (гуманит) / З.Күзекова. Алматы: Ғылым,2001.
   
4. 
   Н.Қ. Мұхамадиева «Кәсіби қазақ тілі» А., 2003ж.
   
5. 
   З. Күзекова, Ғ. Қарақұсова «Қазақ тілі» А., 1997ж.
   
6. 
   Н.Оралбаева «Практикалық қазақ тілі» А., 1993 ж.
   

Шөгінді, қабық, шегінді, тау жыныстары, құрылық, негіз, шеберлік, тиімді, бақылау, зерттеу, қолдану, . Мұздар, батпақтар

Жер орта

Тау орай

Су қабық

Тірі қорлары

Халық жыныстары

Өкінішке қабығы

1. 
   Мәтінді мәнерлеп, түсініп оқыныз.
   
2. 
   Мәтінді мазмұнына қарай бөлімге бөліп, әрқайсысына тақырып қойыныз.
   
3. 
   Тақырып бойынша әңгемелеңіз
   

Литосфера — жер қабығы (грек. lithos- тас, sphaira — шар) — жердің сыртқы қатты қабаты жоғарғы гидросфера және атмосферамен шектеседі. Жер қабығының жоғарғы бөлімі — шөгінді қабық; ол шегінді тау жыныстарынан тұрады, кейде бұған эффузивтер жамылғысын да енгізеді. Жер қабығының тербеліс тарихы қозғалысына байланысты, оның калыңдығы әр орында әр түрлі болып келеді. Шөгінді қабықтың астында граниттік қабат орналасады; бұл қабат мұхит ойыстарында ұшырамайды. Граниттік қабаттың астында аралық немесе «базальттық» аса тығыз жыныстар қабаты жатады.

Литосфера – Жер планетасының біршама берік тау жыныстары кешендерінен тұратын, төменгі жапсары ішінәра балқымалы яки онша берік емес атмосфера қабатымен шектелетін ең сыртқы қабаты. Литосфера жер қыртысын (Жердің ең сыртқы қатты қабыршағын) және осы қыртыс пен атмосфера аралығын қамтитын қатты заттардан тұратын, литосфералық мантия деп аталатын жоғарғы мантияның ең жоғарғы қабатын біріктіреді. Литосфералық мантия қабаты жер қыртысынан Мохоровичич шегі арқылы дараланады, бұл қабатты құрайтын тау жыныстарының құрамы негізінен оливин мен пироксеннен тұратын аса негізді жыныстарға сәйкес келетін болса керек. Литосфераның беткі жазықтығы атмосферамен немесе гидросферамен шектеледі. Литосфера қалыңдығы 50-200 шақырым аралығында деп есептелінеді.

Гидросфера – табиғи су қоймаларынан (мұхиттардан, теңіздерден, көлдерден, өзендерден) құралады. Бұл құрлықтың 70 % алып жатыр. Гидросфераның көлемі 400 млн шаршы км. Тірі және өлі табиғатта жүретін түрлі процестер мен құбылыстардың адам тіршілігіне жұмсалатын заттардың ішінде судың маңызы зор. Мұздарды, батпақтарды қосып есептегенде, жер бетінің 77,5% - ын су алып жатыр. Су қорларына – мұхиттар, теңіз, өзен, көл, жер асты сулары, мұздықтар, атмосферадағы ылғал кіреді. Су адамдар мен жануарлардың организміне еніп, онда болатын зат және энергия айналымына тікелей қатысады. Көптеген процестер тек сулы ортада ғана жүре алады. Белок суда пайда болған және осы ортада дами алады, ал белок тірі клетканың негізі болып табылады. Жер бетіндегі биологиялық өнімдердің 43% - ын, ал оттегінің 50% - дан көбін мұхиттар мен теңіздер береді. Су қоры – халық байлығы, өкінішке орай жер бетіндегі тұщы судың қоры өте аз. өзендер мен көлдердегі тұщы сулардың қоры, гидросфера ресурсының бір пайызына да жетпейді екен. Құрлық бетінің әр түрлі жерлеріндегі тұщы сулардың қорлары әр түрлі.

1. Мәтін бойынша сұрақтар құрастырыңыз.

2. Мәтінге аннотация жазыңыз.

3. Мәтіндегі асты сызылған сөйлемдерді талдаңыз.

1. 
   Сөйлемді толықтырыңыз