А. Амангелді, С. Симбаева
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Амангелди-Сембинова-готовая-к-печати
- Бұл бет үшін навигация:
- ІІІ. Синтаксистік қызметі
| негізгі
және көмекші болып сараланады. В зависимости от особенностей значения и выполняемых функций выделяются основные (негізгі) и вспомогательные (көмекші) глаголы. Негізгі етістік деп лексикалық мағынасы бар, сөйлемнің мүшесі болатын, белгілі сұраққа жауап беретін етістік аталады. Көмекші етістіктер деп лексикалық мағынасынан айырылған, негізгі етістікке, дербес сөзге тіркесіп қана, оған түрлі грамматикалық мағына қосып, онымен бірге сөйлем мүшесі қызметіне қатысатын етістік аталады. 4. Етістіктің түбірі бұйрық райдың жекеше екінші жағы болғандықтан, басқа категориялары осы бұйрық райдан өрбіп жатады. Етістіктің түлену тұлғалары әртүрлі. Основа глагола в казахском языке по внешней форме соответствует форме повелительного наклонения 2-го лица единственного числа. 5. Етістіктің лексика-грамматикалық категориялары: болымды, болымсыз, сабақты, салт етістік және етіс; грамматикалық категориялары: рай, шақ, жақ (жіктелу түрлері). Глаголы имеют следующие лексико- грамматические категории: положительную (болымды), отрицательную (болымсыз) форму, переходности (сабақты) и непереходности (салт), залог (етіс); грамматические категории: наклонение (рай), время (шақ), лицо (жақ). 6. Етістік – жіктелетін категория. Етістік зат есім сияқты түрленбейді, бірақ оның есімше мен тұйық етістік түрлері көптеледі, тәуелденеді, септеледі. Глагол спрягается, но не изменяется как имена существительные. Такие формы глагола как причастие и инфинитив принимают окончания множественности, притяжательности, падежности. ІІІ. Синтаксистік қызметі Синтаксические функции 1. Етістік шақ, рай тұлғаларында жіктеліп келіп, сөйлемде баяндауыштың қызметін атқарады. Глагол, принимая формы времени, наклонения и личные окончания в предложении, выполняет функцию сказуемого. Мен кеше Омарды көргенмін. – Я вчера видел Омара. 2. Етістік есімдерше түрленіп, бастауыш, толықтауыш, кейде анықтауыш та болады. Глагол в предложении выполняет функцию подлежащего, дополнения и определения. Оқығаныңды айт. – Расскажи то, что ты читал. Айтарын айттым, келер-келмесін білмеймін. – Сказать-то сказал, но не знаю, придет или нет. Мен саған көрсеткен кітап. – Книга, которую я показал тебе. 3. Етістіктің көсемше түрі пысықтауыш қызметін атқарады. Деепричастие выполняет функцию обстоятельства. Бала үйден асыға 157 шықты. – Мальчик вышел из дома, торопясь. Ол бізге күлімсірей қарады. – Он посмотрел на нас, улыбаясь. жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|