Дәстүрлі тәсіл бойынша екі кезеңдегі көрсеткіштер салыстырылып
абсолютті
ауытқуы
көрсетіліп,
көрсеткіштердің
катысты
өзгеруі
қарастырылады.
Детерминациялық және стохастикалық тәсілдер факторлы талдау
әдісінің негізі болып табылады.
Детерминациялық тәсіл көрсеткіштер арасындағы байланысты функция
түрінде көрсетеді (жеке көрсеткіштердің көбейтіндісі немесе факторлардың
алгебралық схемасы ретінде анықталынады).
Мысалы:
- Аддивтік модель
y = ∑x
i
= x
1
+ x
2
+ x
3
+ . . . + x
n
- Мультипликативтік модель
n x x x x n i i x y *
*
3
*
2
*
1
1
- Қатысты модель
y = x
1
/ x
2
- Аралас модель
c b a y
;
c b A y
;
c b a y *
; у = (a+b)*c
Стохастикалық (корреляциялық) тәсіл экономикалық көрсеткіштер
арасындағы ықтималды байланыс. Корреляцияның екі түрі қолданылады.
Жұпты корреляция екі көрсеткіштер арасындағы ықтималды байланыс.
у = f (x) у – нәтижелік көрсеткіш;
х – факторлы көрсеткіш.
Көптік корреляция нәтижелік көрсеткішпен факторлар арасындағы
байланыс. Мысалы, варияция коэффициенті.
100
*
x V
Корреляция коэффициенті Стьюдент критерийі бойынша.
r r t
;
1
1
2
n r r
Икемділік коэффициенті
i i i y x b Э *
Корреляциялық, регрессиялық тәсілдер факторлы талдаудың түрлері
болып табылады.
«Резерв» термины француз тілінен, орыс тіліне аударғанда «Запас»
немесе қазақшасы «Қор» деген мағынада, ал латын тіліндегі мағынасы
«Жинақ» деген мағынаны білдіреді. Экономикалық талдауда бұл термин
мағынасы екі жақты сипатқа ие:
- Резервтік қорлар – материалды ресурстар қоры.
- Шаруашылық резервтері - өндіріс деңгейінің даму мүмкіншілігі ретінде
алынады.
