Қазақстан тарихы логикалық құрылымдық кестеде (7 сыныпқа арналған қосымша оқу құралы) Алғы сөз Құрметті оқушы !



бет9/13
Дата28.11.2019
өлшемі0,79 Mb.
#52696
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Байланысты:
Қазақстан тарихы логикалық - құрылымдық кестеде (Восстановлен)


1)Отырар

Бір бөлмеде тандыр ошақ салынды. Суды құдықтан алды

Рабат аумағында орналасқан.

2) Тараз

Монша ыстық суды өткізетін каналдар жүйесімен жылытылған. Су таудан



келетін су қазандықтан қыш құбырлар арқылы келген


3) Түркістан

XX ғ 60 ж дейін жұмыс істеген. Осы моншаның жобасымен Арасан моншасы

салынды. Бүгінгі күні мұражай.

Ортағасырлық шығармалар

Ғалымдар

Өмір сүрген жылдары

Шығарманың аты

Шығарма мазмұны


Әбу Насыр

әл – Фараби



870 - 950




«Жұлдыздар бойынша болжаулар»,

«Ғылымдардың шығуы»

т.б.

Дүниедегі бар қызық пен байлық та, даңқ та білім арқылы жиналады



Жүсіп

Баласағұн

1021 - 1075




«Құтты білік»

Билеушінің де, халықтың да аман – есен бақытты болуының қайнар көзі – білім. Мемлекетті сауатты адамдар басқару керек


Махмұд

Қашқари

1030 - 1090




«Диуани лұғат – ат – түрік»

Түркі халықтарының тілі,мекенжайлары, тарихы, этнографиясы, ауыз әдебиеті жөніндегі энциклопедия


Қожа Ахмет

Иассауи

1103 - 1167





«Диуани – Хикмет»

Жамандық, қатыгездік, сараңдық, дүниеқұмарлыққа қарсы шығады, шындықтың жолы құдай жолы деп, құдайға құлшылық етуге уағыздайды


Қадырғали

Жалаирли

1499 - 1551




«Жамиғат тауарих»

Қазақ халқы жерінің жағдайы, қолөнер мәдениеті, ішкі – сыртқы жағдайы, заң ережесі жайында

Мұхаммед

Хайдар

Дулати

XV - XVI



«Тарихи – Рашиди»

Қазақ хандығының құрылуы, Моғолстанның құлауы,

Жетісу мен Шығыс Дешті Қыпшақтағы жағдай туралы



Бесінші тарауға арналған тест сұрақтары

1.XI-XII.ғ. жататын “қоржын үй”табылған қала

А) Сығанақ В) Ақбешім С) Құйрықтөбе

D) Тараз Е) Отырар


2.X.ғасырға жататын шыны ыдыстар табылған қала

А) Сығанақ В) Суяб С) Испиджап D) Иасы

Е) Құйрықтөбе
3.1217-1218жж. Хорезм шахы Мұхамед Текеш қай қалада теңге соқтырды

А) Отырар В) Тараз С) Суяб D) Иасы Е) Шаш


4.Терракота кеңінен қолданылған ғасырлар

А) VIII-IX.ғ B) IX-X.ғ C) X-XI.ғ D) XI-XII.ғ E)XIII-XV.ғ


5.Боран мұнарасы қай ғасырға жатады

А) VIII-IX.ғ B) IX-X.ғ C) X-XI.ғ D) XII-XIII.ғ E)XIV-XV.ғ


6.Бабаджа-қатын мен Айша-бибі кесенелері жақын орналасқан қала

А) Тараз В) Сығанақ С) Отырар D) Алмалық

Е) Испиджаб

7.XI-XIIғасырларға жататын Шығыс моншасы табылған қала

А) Тараз В) Сығанақ С) Иасы D) Отырар

Е) Суяб
8.Қазір мұражайға айналдырылған Шығыс моншасы

А) Таразда В) Отырарда С) Түркістанда

D) Сығанақта Е) Суябта


9.Х-Х1 ғасырларда әйнек жасау кәсібі дамыған қала

А) Отырар, Сығанақ В) Отырар, Тараз

С) Тараз, Испиджаб

D) Испиджаб, Сығанақ Е) Суяб, Испиджаб


10.Х-ХП ғасырларда Қазақстандағы қыш құмырашыларының жетістігі

А) фарфор В) фаянс С) шыны (әйнек)

D) қыш ыдыстар Е) керамика
11.Орта ғасырдағы діни сәулет құрылысы

А) шеберханалар В) сарайлар С) моншалар D) мешіттер Е) махаллалар


12.Х-Х1 ғасырлар аралығында Боран мұнарасы салынды:

А) Жетісуда В) Арал бойында С) Балқаш бойында D) Самарқанда Е) Бұхарада


13.Бабаджа қатын кесенесінің салынған мерзімі

А) Х-Х1 ғғ. В) Х-ХП ғғ. С) Х-ХШ ғғ. D) ХШ-XIV ғғ. Е) XIV-XV ғғ.


14.Х-ХП ғасырларда Қазақстан аумағында көлемі жағынан ірі қалалар

А) Испиджаб, Отырар В) Бурух, Хурлуг

С) Баладж, Берукет D) Тараз, Баласағұн Е) Құлан, Қойлық
15.X-XII ғасырларда ірі және кіші қалалардың Сырдария, Шу, Талас өзендерін жағалай орналасуы қай саланың дамығанын көрсетті

А) қолөнердің В) сауданың С) егіншіліктің

D) мал шаруашылығының Е) діннің
16.Х-ХП ғасырларда Таразға жақын жерде салынған кесене

А) Айша Бибі В) Яссауи С) Сырлытам

D) Түгіскен Е) Алашахан
17.Отырар, Тараз, Түркістаннан табылған шыны ыдыстар жатады:

А) 1Х ғасырға В) Х ғасырға С) Х1 ғасырға

D) ХП ғасырға

Е) ХШ ғасырға


18.Х-Х1 ғасырлар аралығында Жетісуда салынған мұнара

А) Бабаджа-қатын В) Боран С) Айша бибі

D) Сауран Е) Алашахан
19.Орта ғасырлық Қазақстанда буддизм таралған аймақ

А) Солтүстік В) Шығыс С) Оңтүстік Қазақстан D) Батыс Е) Орталық


20. XI ғасырларда сәулет өнерінде – терракота:

А) Күйдірілген балшық В) Гипс С) Әйнек плиткалар D) Өрнектелген кірпіш

Е) Саз балшық
21.X-XII.ғ Бабаджа-қатын және Айша бибі кесенелері

А) Отырарда В) Сығанақта С) Таразда

D) Алмалықта Е) Испиджабта
22.VI-IX ғасырларда түріктердің қалалық мәдениеті дамыған аймақ

А) Батыс Қазақстан В) Оңтүстік Қазақстан

С) Шығыс Қазақстан D) Орталық Қазақстан Е) Батыс, Шығыс Қазақстан
23.Оңтүстік Қазақстанда маңызды сауда орталығы болған “көпестер” қаласы атанған қала

А) Тараз В) Суяб С) Испиджаб D) Алмалық Е) Сығанақ


24.Орталық Қазақстанда орналасқан Алаша хан мен Жошы кесенелері қай ғасырдың сәулет өнерінің ескерткіші

А) XVI-XVII ғ. В) XIII-XIV ғ. С) XIV-XVғ. D) XV-XVI ғ. Е) XVII-XVIII ғ.


25.Адамдардың шығу тегін белгілі бір аңмен байланыстыратын наным-сенім:

А) зооморфтық үлгі В) зороастралық фарн

С) зекет D) тотемизм Е) анимизм
26. «Дін үшін соғыс» ұранымен араб қолбасшысы Насыр ибн Сейяр Қазақстанның Оңтүстігін басып алды:

А) 633-648 ж.ж. В) 709-714 ж.ж. С) 727-738 ж.ж. D) 747-758 ж.ж. Е) 737-748 ж.ж.


27.Орта Азия мен Қазақстанға ислам діні кеңінен тарай бастады:

А) Арабтардың келуімен В) Қарлұқтардың келуімен С) Қытай әскерлерінің келуімен

D) Отқа табынуға байланысты

Е) Оғыздардың келуімен


28.Ғылыми зерттеулерге қарағанда, Қазақстанда, ертедегі діни наным дәстүрлері кең тараған аймақ:

А) Батыс В) Жетісу С) Шығыс D) Солтүстік Е) Сібір


29.Арабтардың «дін үшін соғыс» деген ұранмен көрші елдерді жаулап ала бастаған уақыты:

А) 520 ж. В) 620 ж. С) 633 ж. D)533 ж. Е) 733 ж.


30.714 жылы Шашты басып алған араб қолбасшысы:

А) Күтейба ибн Муслим В) Насыр ибн Сейяр

С) Хаукәл D) Фадлан Е) Масуди
31.Х ғасырда ислам дінін алғаш рет мемлекеттік дін деп жариялаған мемлекет:

А) Қарлұқ В) Қыпшақ С) Қарахан D) Оғыз

Е) Түргеш
32.Оңтүстік Қазақстан мен Жетісудың Х ғасырдағы қалаларында мешіттердің көптеп салына бастағандығын жазған араб ғалымы:

А) Хаукәл В) Масуди С) Әл – Макдиси

D) Әл- Марвази Е) Идриси
33.Қазақ жерінде ғылым білім салаларының дамуына ықпал еткен дін:

А) Христиан В) Будда С) Зороастризм

D) Ислам Е) Ламаизм
34.Оңтүстік Қазақстанда ислам діні кең түрде дами бастаған уақыт:

А) VII ғ. В) VIII ғ. С) IX ғ. D) X ғ. Е) XI ғ.


35.Х ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл:

А) қазақ В) араб С) парсы D) түрік Е) қыпшақ


36.Түрік тілдес тайпалардың бір-біріне жақындығын зерттеген белгілі ғұлама:

А) Әл-Фараби В) Әл-Бируни С) М. Қашғари D) Ж. Баласағұни Е) А. Йасауи


37.М. Қашғари қалдырған үш кітаптан тұратын мәңгі өшпес мұра:

А) «Түрік тілдерінің сөздігі» В) «Құт негізі - білік» С) «Ақиқат сыйы» D) «Даналық кітабы» Е) «Оғызнама»


38.Ж. Баласағұни «Құтадғу білік» еңбегін Сүлеймен Арслан ханға сыйға тартқаны үшін алған лауазым атағы:

А) Әмір В) Мырза С) Бек

D) Ұлы хас – хажип Е) Ғалым
39. «Арабша, тәжікше кітаптар көп. Ал бұл-біздің тіліміздегі тұңғыш даналық жинақ» деп өз тілін қорсынып, жат елдің тілінде сөйлеу, шығарма жазу сияқты әрекеттерге қарсы болған ғұлама:

А) Әл-Фараби В) Әл-Бируни С) М. Қашғари

D) Ж. Баласағұни Е) А. Йасауи
40. «Жастығымда бейнет бер, Қартайғанда дәулет бер» деген қазақ мақал-мәтелі қай ғұламаның еңбегінде кездеседі:

А) Ж. Баласағұни В) М. Қашғари

С) А. Иүгінеки D) А. Йасауи Е) Әл-Фараби
41.Жазба әдебиеттің көрнекті өкілі, Қарахан мемлекетінің кезінде даңқы шыққан ақын:

А) А. Йасауи В) А. Иүгінеки С) Рашид ад-Дин D)Әбілғазы Е) С.Бақырғани


42.Халықты инабатты болуға, адал өмір сүріп, арамдықтан аулақ болуға шақырған Қарахан халқына түсінікті түрік тілінде жазылған дастан:

А) «Ақиқат сыйы» В) «Қорқыт ата»

С) «Оғызнама» D) «Құтадғу білік»

Е) «Диуан-и хикмет»


43.VIII-IX ғасырда түрік жазуының өмірде қолданылу аясының тарылу себебі:

А) Ислам дінінің таралуына байланысты араб жазуының түрік билеушілері арасында тез қабылдануы

В) Соғды жазуы кең тарады

С) Араб билеушілерінің тыйым салуы

D) Орыс әліпбиі кең тарады

Е) Парсы жазуы кең тарады


44.Ахмет Игунекидің кітабы:

А) ”Құдатғу Білік” В) Ақиқат сыйы”

С) ”Даналық кітабы” D) Жүсіп-Зылиқа”

Е) Диуани лұғат ат-түрік”


45.Ахмет Яссауидің шәкірті

А) С.Бақырғани В) Әли ақын С) Әл-Бируни

D) М.Қашғари Е) Арыстан баба




6-тарау XIII-XV ғ бірінші жартысындағы Қазақстан

Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы
Монғол империясының қоғамдық құрылысы.

Шыңғысхан

(жеке билік)






Әскери әкімшілік аймақ



«Жасақ» («Яса») заңы



сол қанат (жоңғар)




оң қанат (барунгар)




орталық қанат(кул)




өкімет билігінің

жоғарғы органы – құрылтай (жылына бір рет шақырылды)




95 түмен әкімшілік




аймақ


мыңдық




жүздік

ондық

Ұлыстардың құрылуы


Қазақстан аумағында ұлыстардың құрылуы




Шағатай ұлысы

Жошы ұлысы

Үгедей ұлысы




Алтын Орда

Тарихи шеңбері

XII ғасырдың 40 жылдары мен XV ғасырдың ортасы

Территориясы

Шығыс Дешті – Қыпшақ, Хорезм, Батыс Сібір, Ертістен Днестрге дейін
Батый (1227 - 1255) – мемлекеттің негізін қалаушы

Берке (1257 - 1266) – Ұлы хандықтан дербестік алды, Әзірбайжанда мешіт ашты, құрылтайдан бас тартты,Кавказ жерінде қайтыс болды.

Меңгу Темір (1266- 1280) – Египетпен байланыс жасады, 1271ж Византияға жорыққа шықты.

Тохты хан(1290-1312)-Иран,Кавказбен байланыс орнатты.

Өзбек (1312 - 1342) – мұсылман дінін мемлекеттік дін деп жариялады

Жәнібек (1342 - 1357) – мемлекет күшейеді

1357-1380ж 20-шақты хан ауысты.



Танымал

хандары





Ең гүлденген кезі

Астанасы

Сарай Бату (қазіргі Астрахань маңы)

Сарай Берке (қазіргі Волгоград маңы)


Қыпшақ, найман, керей, уақ, қоңырат, және т.б.
Тілі де, діні де әр түрлі халықтар: монғолдар аз, қыпшақтар көп

Билеуші –хан, ұлыстарда алым – салық жинаушы – басқақтар мен даругтар,

дипломатиялық істерді атқарушы –беклербектер.
Қыпшақ
1357 – 1380 жылдары «Ұлы дүрбелең кезеңі»
Құрамындағы халықтардың дербестік үшін күресі

Билік үшін өзара ішкі талас – тартыс

1389, 1391, 1395 жылдардағы Әмір Темірдің жорықтары

Этникалық құрамы әр түрлі халықтардың бір мемлекетте тұра алмауы




Халқы


Құрамы


Мемлекеттік құрылысы


Тілі

Құлдырауы

Ыдырау себептері



Алтын Орданың мемлекеттік басқару жүйесі



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет