Қазіргі қазақ тілі ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені
жүктеу/скачать 2,55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тексеру кестесі
- Жұмыс түрі Тапсырманың мақсаты мен мазмұны Ұсынылатын әдебиеттер
- 4. Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы
- 5. Пән бойынша дәрістік кешен
- 1-дәріс. Тақырыбы
- Сұрақтар: Сөз тіркесінің құрамындағы сыңарларын қалай атайды Сөйлем ішінде сөз тіркесі қалай байланысады Әдебиеттер
- 2-дәріс. Тақырыбы
- Сұрақтар: Сөйлем мүшелеріне тән белгілер қандай Сөйлемнің тұрлаулы мүшелеріне тән белгілер қандай Әдебиеттер
| ОЖСӨЖ мазмұны: Тыныс белгілері, олардың қолданылуы.
СӨЖ мазмұны: Жаттығу /Қалиев Ғ.,Оралбаева Н., т.б.Қазіргі қазақ тілі. Жаттығулар жинағы. А.,1997/. 1.Пән бойынша тапсырмаларды орындау және тексеру кестесі
4. Пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы
5. Пән бойынша дәрістік кешен: А) Тақырып аты Б) Дәріс мақсаты В) Тірек сөздер Д) Негізгі сұрақтар мен қысқаша мазмұны Е) Негізгі сызбалар, кестелер т.б. З) Тексеруге арналған сұрақтар И) Ұсынылатын әдебиеттер №1-дәріс. Тақырыбы: Сөз тіркесі. Дәрістің мақсаты: синтаксистік тұлға бірлік ретінде өзіндік ерекшеліктерін тану, екіншіден, басқа лексика-грамматикалық тұлға-бірліктерден, екіншіден, өзіне ұқсас болып келетін тұлға-бірліктерден айырма-белгілерін түсіну. Тірек сөздер: бағыныңқы, басыңқы сөздер, байланысу тәсілі, түрі, етістікті сөз тіркесі, есімді сөз тіркесі. Дәрістің мазмұны: 1.Сөз тіркесі, оның зерттелу жайы, түрлі көзқарастар. 2.Сөз тіркесіне тән белгілер, оның түрлері, құрылымы. Грамматикалық құрылыстың өзінше дербестігі, ерекшеліктері бар топтарын-грамматикалық единицалар тұтастықтар дейміз. Солардың басты топтары сөз тіркесі, сөйлем. мүшелік қарым-қатынасты білдіретін қосымша грамматикалық мағына пайда болады. Сөйтіп, синтаксистік қарым-қатынасты білдіру үшін кемінде толық мағыналы 2 сөздің сабақтаса байланысқан тобын сөз тіркесі дейміз. Ал ғалым Ғ. Абуханов: Сөйлемге енген сөздерді сөйлем мүшелеріне ажыратып, синтаксистік талдау жасауда белгілі қызмет атқаратын шешуші мәселенің бірі- сөз тіркесі категориясы дей келіп, сөйлемдегі сөздер қалай болса, солай орналаса бермейді. Ең алдымен, жеке сөздер өзара мағыналық, грамматикалық жағынан белгілі синтаксистік топ құрайды да, сөйлем мүшесінің қызметіне енеді,-деп, көрсетеді. Сөз тіркесінің құрамы көбіне еркін болады. Сондықтан оны кейде еркін сөз тіркесі деп атайды. Сөз тіркесі құрамы жағынан жай және күрделі; басыңқы сыңарының қай сөз табынан жасалуына қарай есімді және етістікті деп бөлінеді. Сұрақтар:__Сөз_тіркесінің_құрамындағы_сыңарларын_қалай_атайды__Сөйлем_ішінде_сөз_тіркесі_қалай_байланысады__Әдебиеттер'>Сұрақтар: Сөз тіркесінің құрамындағы сыңарларын қалай атайды? Сөйлем ішінде сөз тіркесі қалай байланысады? Әдебиеттер: 1.Балақаев М., Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тілі. Синтаксис. Алматы,1971. 2.Серғалиев М., Сайранбаев Т. Қазіргі қазақ тілі сөз тіркесі синтаксисі. Алматы 1973. 3.Аблақов А. Қазіргі қазақ тіліндегі етістікті сөз тіркесі Алматы, 1986. 4.Сайранбаев Т. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі сөз тіркестері Алматы, 1981. 5.Әбуханов Ғ. Қазақ тілі Алматы, 1982. 6.Балақаев М. Қазіргі қазақ тілі. Сөз тіркесі мен сөйлем синтаксисі Алматы «Ана тілі», 1992 7.Балақаев М. Қазақ әдеби тілі. Алматы, «Мектеп» 1997. 8.Есенов Қ. Қазіргі қазақ тіліндегі синтаксистік қатынастар. Алматы 1985. 9Хасанова С. Әбдіғалиева Т,... Кестелі грамматика.Алматы, 1996. 10.Қазақ тілінің грамматикасы. Астана 2002. 11.Оразбаева Ф., Шалабаев Б.... Қазіргі қазақ тілі. Алматы 2004 12Қазақ тілі. Энциклопедия. А. 1998. 13. Тіл білімі сөздігі. Алматы 1997. 2-дәріс. Тақырыбы: Сөйлем мүшелері туралы түсінік. Дәрістің мақсаты: сөйлем мүшелері-жай сөйлем синтаксисінің орталық мәселесі.Сөйлем мүшесі, оған тән белгілерді көрсетіп, зерттелу жайымен таныстырып, топтастыра отырып таныту. Дәрістің мазмұны: 1.Сөйлем мүшелері туралы түсінік, зерттелу жайы. 2.Тұрлаулы мүшелер, мағынасы, тұлғалық белгілері, жасалу жолдары, бастауыш пен баяндауыштың байланысы. 3.Тұрлаусыз мүшелер, түрлері, тұлғалық белгілері, жасалу жолдары, байланысы. Сөйлем мүшелері- сөйлемнің ішкі бөліктері. Сөздер сөйлемнің ішкі бөліктері делінгенмен, олар сол сөйлемді құрауда басты тұлға. Сол сөздің қатысуы арқылы ғана сөйлем құрала алады.Сөйлем сөзсіз құрала алуы мүмкін де емес. Міне, сол сөйлемді құрайтын әрбір сөздің өз орны, өз қызметі, өз мағынасы, өз қасиеті болады. Қазақ тіл білімінде сөйлем құрайтын сөздер сөйлем мүшесі делінеді.( Т.Сайрамбаев). Грамматикалық мағынаға ие болып, синтаксистік қызмет атқарып тұратын сөздерді сөйлем мүшесі дейміз.(М. Балақаев). Міне, осының өзі сөйлем мүшесі туралы пікірдің әр түрлі екенін байқатады.... Сөйлем мүшелері өзінің қызметіне қарай тұрлаулы, тұрлаусыз деп, құрамына қарай дара, күрделі, үйірлі деп, тұлғасына қарай бірыңғай деп бөлнеді. Сұрақтар: Сөйлем мүшелеріне тән белгілер қандай? Сөйлемнің тұрлаулы мүшелеріне тән белгілер қандай? Әдебиеттер: 1.Аманжолов С. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы.Алматы, 1986. 2.Әміров Р. Жай сөйлем синтаксисі, Алматы,1983. 3.Жұбанов Қ.Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер, Алматы, 1986. 4.Қордабаев Т. Қазақ тіліндегі үйірлі мүше туралы. «Қазақ ССР Ғылым Академиясының хабарлары» журналы. Алматы, 1954. 5. Мұсабекова Ф. Қазіргі қазақ тіліндегі жай сөйлем пунктуациясының негіздері. Алматы,1959. 6.Сайрамбаев Т. Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері. Алматы, «Қазақ университеті» 1991. №3-дәріс. жүктеу/скачать 2,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||