D «Қоректену» және 9.1Е «Заттардың тасымалы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

9.1D «Қоректену» және 9.1Е «Заттардың тасымалы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаттары	9.1.2.1 Адамның асқорыту жолдарындағы үдерістерді сипаттау 9.1.2.2 Ас қорыту үдерісіндегі органикалық заттар мен сәйкес ферменттердің арасындағы байланысты орнату 9.1.2.3 Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу 9.1.3.1 Активті және пассивті тасымалдарды салыстыру 9.1.3.2 Өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру
Бағалау критерийлері	Білім алушы: Адамның асқорыту жолдарындағы үдерістерді түсіндіреді Ас қорыту үдерісіндегі органикалық заттар мен ферменттердің арасындағы байланысты орнатады Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың әсерін талдайды Активті және пассивті тапсымалдарды салыстырады Өсімдіктердегі транспирация үдерісін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының Жоғары деңгей дағдылары деңгейі Орындау уақыты 20 минут Тапсырмалар

1. Диаграммада адамның асқорыту жүйесі мүшелерін көрсетілген.

   
   

Диаграммадағы М, L, P мүшелерінде жүретін үдерістерді сипаттаңыз.

2. Ас қорыту үдерісінде органикалық биополимерлер белгілі ферменттердің әсерінен қарапайым мономерлерге ыдырайды.

   
   

Төмендегі үлгіні пайдалана отырып көмірсулар мен майларды ыдырататын фермент туралы ақпараттарды толықтырыңыз.

фермент	pH (ортасы)	әсер ететін орны	әсер ететін субстрат	өнім
пепсин	қышқылдық	асқазан	нәруыз	аминқышқылдары

3. Биолог пепсиннің белсенді жұмыс жасайтын оптимальды рН ортасын анықтау үшін тәжірибе жасады. Ол ферменттің белсенділігін 4 сынауықта өлшеді. Әр сынауыққа суретте көрсетілгендей 1 см³ (текше ) піскен жұмыртқа ақуызын салды. Сонымен бірге зерттеуші жұмыртқа ақуызы текшесінің толық қорытылуына қажетті уақытты белгіледі (өлшеді).

   
   

(а) Биолог жұмыртқа нәруызының барлық текшелерінің бірдей мөлшерде болғанын қамтамасыз етті. Себебін түсіндіріңіз.

2. Бұл тәжірибеде температура бақыланатын болды. Температураны бақылау қажеттігін түсіндіріңіз.

   
   

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

2. Бір асқорыту ферментінің мысалында ферменттер қалай жұмыс жасайтынын сипаттаңыз. _____________________________________________________________ ________________________________________________________________________

   
   

4. Жасуша мембранасы арқылы өтетін тасымалдың түрлері көрсетілген

   
   

(а) В әрпімен көрсетілген тасымал түрін атаңыз. ______________________________

2. I және II сандарымен көрсетілген тасымал түрлерін салыстырыңыз.

   
   

________________________________________________________________________

5. Оқушы транспирация үрдісін түсіну үшін тәжірибе жасады. Сызбада бірдей үш өсімдіктің сабағы және зерттеу барысындағы іс-әрекет берілген.

   
   

Вазелин май тәрізді зат болғандықтан су өткізбейді. Барлық үш өркенді де бірдей жағдайда 1 сағат бойы ұстады. Кестеде зерттеу нәтижесі берілген.

Өсімдік сабағы	Транспирация жылдамдығы
L	16
M	2
N	14

(а) Не себепті М өсімдігі L өсімдігімен салыстырғанда суды баяу буландырғанын түсіндіріңіз.