Еселі қатынас заңын 1803 ж. ағылшын ғалымы Д.Дальтон ашты. Егер 2 элемент бір-бірімен бірнеше химиялық қосылыс түзетін болса,ол қосылыстарда сол элементтердің біреуінің бірдей етіп алынған салмақ бөлігіне екеуінің сәйкес келетін салмақ бөліктерінің өз ара қатынасы кішкене бүтін сандар қатынасындай болады.
5. Газ түріндегі заттардың көлемдік қатынас заңы. 1808 ж. франсуз ғалымы Гей-Люссак ұсынды. Реакцияласушы немесе реакциядан шығатын газдардың көлемдерінің өз ара қатынасы кішкене бүтін сандар қатынасындай болады.
Атомдық және молекулалық салмақтар.
Атомдық салмақтарды өлшегенде алдымен өлшем ретінде элементтердің ең жеңілі-сутегінің атомдық салмағы алынған. Сутегі мен оттегінің атомдық салмағының қатынасы- 1/16 . Атомдық және молекулалық салмақтардың өлшем бірлігі ретінде оттегінің атом салмағының 1/16 бөлігі алынған. Кейін оттегінің 3 түрлі изотопы бар екені анықталды: O, O, O. Өлшем бірлігі ретінде алу тағы да қолайсыздау болды. Сондықтан 1961ж Химиктердің Халықаралық съезінде атомдық салмақтың көміртек шкаласы қабылданды. Бұл шкала көміртектік бірлікке негізделіп жасалды. Элементтің атомдық салмағы немесе заттардың молекулалық салмағын табу үшін оның атомының немесе молекуласының көміртегі атомының салмағының 1/12 бөлігінен неше есе ауыр екенін көрсететін санды табу керек.
