Жеді былай күбірлеп
Құлағымның құр етін (К. Әмірбек, 60 б.)
Осы сөйлемдегі ФТ-ның окказионалды өзгеруі мынадай стильдік мақсаттар негізінде іске асқан: біріншіден, ФТ құрамына сөздерді (былай, күбірлеп) сыналту; екіншіден, «құр» сөзіндегі «т» әрпі редукцияланған; үшіншіден, инверсия тәсілі арқылы узуал фразеологизмдердің қалыпты орын тәртібі ауысып, сөйлемге қосымша реңк үстемелеп отыр. ҚТФС-да «құлағының құрт етін жеді» - мазасын алды, қыңқылдап сөйлей берді, құлаққа маза бермеді деген мағынаны білдіреді [44, 360 б.], инверсиялаудың нәтижесінде ОФТ сипатындағы бұл тіркес ызыңдап отырып құлағын бұрау, мезі ету, жалықтыру дегенді білдіреді. Мұнда жазушы мақсатты ойын жеткізе білген.
Қара Желдің жолын тосып,
он орап
Қаңбақ қана ығымен жүр
Домалап (К. Әмірбек, 118 б.).
Мұнда узуал тұлға «ығымен жүру» автор контекстің кейінгі екі сөзінің орындарын ауыстырған. Бұл сөйлемде тұлғаның өзектіленуінің екі тәсілі қолданылған: 1) инверсия және 2) сөз сыналату қолданылып эмотивтік әсер туғызудағы инверция қызметі іске асып отыр.
Онда маса ызыңдап
Достарыңызбен бөлісу: |
