Е. Абдувалитов, А. Бектаев

70
?ан  ше?i?ек  ж±не  жаманшылыі  б?лса,  іалыґ  Јыпшаі 
?еген ?уІа жаіыны?аі екен ?еп, с?л же??i ѕна?ып іай?-
іан с?ґ, іыс?ы µ?кiзiп, жаз?ыґ жылы уаіы?ын?а ке?ей-
ле??i  жалаґаш-жалпы  кµшi?iп,  Јабы?Іа  б?йына  алып 
кел?i. Сейi?іѕл?ыґ бi? аІасы ба? е?i, ж?л жї?iп, ѕ?лыі, 
ба?ым?аны  ±?е?  е?кен:  iнiсiнiґ  іанша  ай?іан  аіылына 
б?лмай, їш-?µ?? їймен жалІыз-аі с?л кµшпей, ескi ??ны 
Тї?кiс?ан жаІын?а іал?ы.
Јабы?Іаныґ  б?йына  келген  с?ґ,  Сейi?іѕл  і?лына 
ке?пен  алып,  ??ыз  їйлi  ке?ейiне  ?е  ке?пен  бе?iп,  же? 
?егiс?еп,  егiн  егуге  кi?iс?i.  Тї?кiс?ан  жаІын?а  кµ?ген 
їлгiсiмен су?ан а?ыі іазып шыІа?ып, егiнге су жiбе??i. 
Егiнi пiскен с?ґ ??ып, жиып алып, а??ыІын ?µґi?егiн?егi 
кµшпелi елге са?ып, мал е??i. Жаґа мекен е?кен же?iне 
??ныііан с?ґ, Сейi?іѕл егiн?i жыл?ан-жылІа кїшей?iп, 
а?ыі  басына  шыІы?  салып,  су?ы  шыІы?мен  ай?ап, 
ас?ыі?ыґ  (?л  кїн?е  би?ай,  ?а?ы,  а?па  еге?i)  а??ыІын 
?µґi?ек?егi  елге  малІа  айы?бас  е?умен,  бѕла??ыґ  мал-
?а?ы  кµбейiп,  бай  б?л?ы.  мѕны  кµ?iп  ±?бi?  кµшпелi 
ел?егi жа?лы-жаіыбайла? ?а келiп, Сейi?іѕлІа і?сылып 
келiп, бес-ал?ы жыл?а Сейi?іѕл елi ?еген ?µ?? жїз їйге 
?аян?ы ?ей?i.
Ј?ш, Сейi?іѕл?ыґ µзi ?е, жиылІан халіы ?а мал?а?ы 
кµбейiп,  бай  б?л?ы,  ел  жиылып  Сейi?іѕл  жѕ??  аІасы 
б?л?ы, ен?i с?л жѕ??ыныґ а?ал бейне?, ?абан е?, маґ?ай 
?е?iмен  ?апіан  ?±уле?iн  аґ?ыІан  жау?ан,  ѕ?ы?ан, 
?ала?аІы  бµ?i?ен  саі?ау?ыґ  іамын  ?йлап,  уайымІа 
іал?ы. С?ла??ан саі?ану їшiн, Сейi?іѕл жѕ??ын жиып 
кеґесiп, су?ыґ бi? і?лайлы же?iне шымнан биiк і??Іан 
сал?ы??ы,  мал?а?ына  ?е??еп  баі?ашы,  іа?у-жа?аі?ы 
іа?ауыл  шыґ?ауыл  жї?гiз?i.  Бѕла??ыґ  былайша  бi? 
ауызІа іа?ай бекiнген халыі екенiн байіаІан с?ґ малІа 
іызыііан  сы???аІы  кµшпелi  халыі?а?  ба?ып  келе 
алма?ы. Бѕл жаІынан кµґiлi ?ыныш б?лІан с?ґ, Сейi?іѕл 
ен?i Бѕха?а, Ј?іанІа мал ай?а?ып, ?л кен??е??ен іазаі 

71
і?л?ы  ±?  ?ї?лi  ?ауа?  ал?ы?ып,  жыл?а  егiн  пiскен 
уаіы??а манаІы і??Іан?а ж±?меґке ?еуiш?i база? б?л?ы. 
Кµшпелi халыі белгiлi уаіы??а малын, жїн-жабаІысын, 
?е?i-?е?сегiн  кел?i?iп,  егiншiле?  ?ла?Іа  ас?ыІын, 
?ауа?ын  айы?бас  е?iп,  ?сы  іалыпша  бi?  жаІы  егiн,  бi? 
жаІы сау?амен Сейi?іѕл?ыґ жѕ??ы жѕ???ан асіан бай 
б?лып?ы.  манаІы  Сейi?іѕл?ыґ  аІасы  жѕ???ыґ  малын 
ѕ?лап  бай  б?ламын  ?еп  жї?ген?е,  Ј?ґы?а?  жаІын?а 
і?лІа ?їсiп, кiм екенi ?е белгiсiз, бi?еу µл?i?iп ке?iп?i; 
іалІан мал жанын ѕ?ыныґ малы ?еп Тї?кiс?ан ±кiм?е?i 
?алап алып, жамаІа??а?ын Сейi?іѕл кµп жыл?а? iз?е?iп, 
?ап?ы?ып, іасына алып?ы-мыс.
Сейi?іѕл,  іѕ?ме??i  Тiлеу  Сей?алин  сѕл?анныґ  ай-
?уы б?йынша, 1830 жыл?а??а µ?iп?i-мiс. С?л ?анышпан 
кiсiнiґ аіылымен егiн?i ±?е? е?кен халыі Јабы?Іа суыныґ 
б?йын?а ±лi кµп. Жа?лы б?лып, бµ?ен к±сiбi ж?і кiсiле? 
Т??Іай  жаІын?а  ?е?еу  егiнмен  айналыса?ы,  е?iнбей 
азап?анса,  бi?неше  жыл?а  ?їзелiп,  халыі  іа?а?ына 
і?сыла?ы. 
1.  ?ґгiменiґ а?ы мен ?аіы?ыбын ажы?а?а бiлiґ?е?.               
2.  О?ы?ыішылыі  пен  кµшпелi  ?ѕ?мыс?ы  салыс?ы?ып, 
а?амІа іайсысыныґ пай?алы екен?iгiн мысалмен ?±лел-
?еп ай?ыґ?а?.
3.  О?ыз їй ке?ей?iґ Т??Іай µзенiнiґ б?йына келiп і?ныс-
?ануына не себеп б?л?ы? Ола??ыґ саны іалай µс?i?
4.  Кµпшiлiк?iґ  Сейi?іѕл  сµзiне  илануы,  ?Іан  е?уi  нелiк-
?ен?
1. 

жүктеу/скачать 1,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: