Функционалдық сауаттылық

98 
ФИЗИКА САБАҚТАРЫНДА ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚТЫ 
ДАМЫТУ
 
Джакитов Алмас Даулетканович, 
Павлодар облысы Баянауыл аудандық білім беру бөлімінің Ш.Айманов 
атындағы жалпы орта білім беретін мектеп –
интернаты 
Аннотация.
Бұл мақалада оқушының функционалдық сауаттылығының 
қажеттіліктері жайлы қарастырылып, дербес жағдайда физика пәні бойынша 
оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуда автордың мысалдары 
келтірілу арқылы өз ой тұжырымдары баяндалады.
Кілт сөздер: Функционалды сауаттылық, проблемалық тапсырмалар, 
теориялық және практикалық міндеттерді шешу, физикалық заңдар, теориялар 
мен зерттеу әдістері, жаратылыстану ғылымдары
Функционалды сауаттылық
-
адамның сыртқы ортамен қарым
-
қатынас 
жасау және оған тез бейімделу және жұмыс істеу қабілеті. Біздің дәуірімізге 
дейінгі IV ғасырда Сократтың шәкірті және досы ежелгі грек философы 
Аристипп "балаларға өскенде не пайдалы болатынын үйрету керек"деп айтқан.
Бүгінгі таңда қоғамда функционалды сауатты мамандарға, жаңа білімді 
меңгергісі келетін және меңгере алатын, оларды жаңа жағдайларға қолдана 
алатын және туындаған мәселелерді шеше алатын мамандарға
сұраныс бар. 
Функционалдық сауаттылық бүгінде қоғамдық әл –
ауқаттың маңызды 
индикаторына, ал оқушылардың функционалдық сауаттылығы
-
білім беру 
сапасының маңызды көрсеткішіне айналды. Білім беру әрқашан мемлекеттік 
саясаттың маңызды бөліктерінің бірі болды, өйткені елдің болашағы оның 
сапасына байланысты. Сондықтан ол үнемі жетілдіріліп отырады. Заманауи 
шындық мектептен шығармашылық ойлауға және стандартты емес шешімдер 
қабылдауға қабілетті түлектерді талап етеді. Мұғалімнің негізгі міндеті
-
оқушыларға терең білім беру ғана емес, сонымен бірге оларды іс жүзінде 
маңызды, өмірлік маңызды міндеттерді өз бетінше шешуге үйрету. 
Функционалды сауаттылық 
- 
бұл мәселені шешудің маңызды технологиялық 
құралы. 
Білім 
берудің 
болашағы 
функционалдық 
сауаттылықтың 
перспективаларымен тығыз байланысты. Функционалдық сауаттылықтың 
өзектілігі оқытудың даму әлеуетін жандандыру мүмкіндіктерімен, дербес 
іздестіру қызметімен, жоғары танымдық деңгейімен анықталады. Ең аз уақыт 
жұмсау арқылы сіз оқушылардың ойлау қабілеті мен шығармашылық 
қабілеттерін дамытуда максималды нәтиже ала аласыз. Проблемалық 
тапсырмаларды өз бетінше орындау курстың тиісті сұрақтарын терең меңгеруге 
әкеледі және оқушылардың қарқынды ақыл
-
ой дамуына ықпал етеді [1].
Физика
-
бұл тәсілдерді жүзеге асыра алатын пәндердің
бірі, ал 
функционалдық сауаттылық тәрбие мен оқытудың басты мақсатына қол 
жеткізуге көмектеседі. Функционалдық сауаттылықтың мақсаты
-
ғылымның 
негіздерін (қалыптасқан оқыту түріндегідей) ғана емес, сонымен қатар білім 

99 
мен ғылыми фактілерді алу процесінің өзін игеру, оқушының танымдық және 
шығармашылық 
қабілеттерін 
дамыту. 
Функционалды 
оқытуды 
ұйымдастырудың негізі оқушының іздеу, оқу және танымдық іс
-
әрекеті, яғни 
ғылыми фактілерді, құбылыстарды, заңдарды, зерттеу әдістері мен білімді 
практикада қолдану тәсілдерін "ашу" принципі болып табылады. Оқыту түрі 
ретінде 
функционалды 
сауаттылық 
дамытушылық 
оқыту 
рухына, 
оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен танымдық тәуелсіздігін дамыту 
міндетіне, олардың білімін сендіруге айналдыруға сәйкес келеді, бұл оны 
физика сабақтарында кеңінен қолдануға әкелді. Физика математика, биология, 
химиямен қатар қазіргі жаратылыстану ғылымында жетекші рөл атқарады. 
Мұның себебі физикалық заңдар, теориялар мен зерттеу әдістері барлық 
жаратылыстану ғылымдары үшін өте маңызды. Физика қазіргі заманғы 
техниканың ғылыми негізі болып табылады. Электротехника, автоматика, 
радиометрия және басқа да көптеген инженерлік салалар физиканың тиісті 
бөлімдерінен дамыды.
Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру процесі жекелеген 
сабақтар жиынтығы немесе жекелеген тапсырмалар жиынтығы бола алмайды, 
бұл процесс міндетті құрамдас бөлік ретінде оқу бағдарламасына қисынды 
және жүйелі түрде "тігілуі" тиіс. Оқушылардың санасында күнделікті идеялар 
мен ғылыми білім арасында қайшылық туындайды, мәселе
туындайды. Физика 
сабақтарында проблемалық өмірлік жағдайларды жасау, тапсырмалар 
берілгенде өздері қоршаған ортамен байланыстыра бергенде оқушылардың 
физиканы оқуға деген қызығушылығын, білім деңгейін және туындаған 
мәселелерді шеше алатындығын арттырады
деп санаймын. Осы орайда 
өзіміздің тұратын өлкемізбен байланыстыра құрылған бір 
- 
екі мысалды 
ұсынуды жөн көріп отырмын.

жүктеу/скачать 3,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: