Жұмыс бағдарламасы (Syllabus). Бірінші басылым
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd (1)
| Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы
ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым Осы қатынастардың арқасында жаңа құндылықтар жасау немесе бұрын ашылған және танылатын (мысалы, әлеуметтік нормалар, көзқарас, Пікірлер, ережелер, өсиеттер мен бірлескен өмір заңдары және т.б.) тарату орын алады. Танылатын (субъективті-объективті) және нақты (объективті) құндылықтарды ажырату үшін қажеттілік санаты пайдаланылады. Адамның қажеттілігі оның өмір сүруінің негізі болып табылады. Шын мәнінде, адамзаттың барлық мәдениеті адамдардың қажеттіліктерінің пайда болу, даму және күрделенуінің тарихымен байланысты. Оларды зерттеу-адам мәдениетінің тарихын түсінудің өзіндік кілті. Қажеттіліктердің мазмұны нақты қоғамның даму шарттарының жиынтығына байланысты болады.
Отандық ғылымда қажеттілік адамның белсенділігінің, қызметінің көзі және себептері ретінде қарастырылады. Өз пайда болуы мен дамуында олар екі кезеңнен өтеді (А. Н. Ескерту. Бірінші кезең қызмет үшін ішкі, жасырын шарт ретінде қажеттілікті сипаттайды. Бұл сатыда қажеттілікті қанағаттандыруға қабілетті құндылық идеал ретінде әрекет етеді, оны жүзеге асыру осы қажеттілік туралы білімді нақты әлем білуімен салыстыруды болжайды, бұл осы қажеттілікті қанағаттандыру үшін қаражат таңдауға жәрдемдеседі. Екінші кезеңде қажеттілік-адамның нақты қызметін реттейтін нақты күш. Мұнда қоршаған болмыстан түсетін мазмұнның қажеттілігін айқындау жүреді. Қажеттілік, демек, қызметті жандандырады және оның аяқталуын жалғастырады. Сондықтан қызмет қажеттіліктердің пайда болуы мен қанағаттандырылуы арқылы ғана түсінікті болуы мүмкін. Ол бір мезгілде қолда бар қажеттіліктерді қанағаттандыру процесі және жаңа қажеттіліктерді жасау шарты ретінде, сондай-ақ субъект пен объект арасындағы қарама-қайшылықтарды шешу және жаңаларын тудыру процесі ретінде әрекет етеді. Бұл ретте қызмет жаңа нысанды өзгерту және құру үдерісі ғана емес, сонымен қатар адам тұлғасының өзгеру процесі болып табылады. Көшу қажеттілігін қалыптастыру мақсаты жоқ, қарапайым өз-өзінен. Қажеттілік пен Мақсат мотивтерді қосады. Қажеттіліктер туындаған қажеттіліктер негізінде ғана қалыптасатын себептерге қатысты бастапқы қажеттіліктер. Жеке тұлғаның "мен" ең қымбат сәттері адамдардың іс-әрекеттері мен мінез-құлқының уәжінде жасырылған. Осыған байланысты құндылықтар жүйесі мінсіз формада көрініс тапқан мінез - құлық стратегиясы ретінде, ал дәлелдер-оның тактикасы ретінде қарастырылуы мүмкін. Мотивтердің табиғаты, олардың мәні, мотивация процесінің ерекшеліктері ең маңызды жағынан - оның "өзін- өзі"жағынан тұлғаны ашады. Мотивация жеке тұлғаның қандай да бір шешімдерінің құпиясын, құнды бағдарларды таңдау және артықшылық құпиясын сақтайды, сондай-ақ өмірлік перспективаларды айқындауды негіздейді. Қызметі тек қажеттіліктермен анықталатын тұлға жаңа құндылықтарды еркін және жасампаз бола алмайды. Адам билік қажеттілігінен бос болуы, өзінің қажеттіліктеріне бағынуын жеңе білуі тиіс. Жеке бас бостандығы төмен қажеттіліктер биліктен кету, жоғары құндылықтарды таңдау және оларды іске асыруға ұмтылу болып табылады. Құнды бағдарларда жеке тұлғаның тәжірибесі ғана емес, ең алдымен адамзат жинақтаған тарихи тәжірибе де объективті. Өлшемдер, нормалар, эталондар, құндылық бағдарлар жүйесінде жүзеге асырылған ол әрбір адамға қолжетімді болады және оған қызметтің мәдени параметрлерін анықтауға мүмкіндік береді. Құндылықтардың Ізгілік әлеуетін іске асыруда мүмкін болатын шара, олардың мазмұндық айқындығы (жүйелік сапасы) нақ құндылықтық бағдарларға негізделеді. Құнды бағдарлар жеке тұлғаның іс-әрекетінің мақсатты детерминациясының жоғары көрінісі болып табылатын адамгершілік идеалдарда көрініс табады. Идеалдар шекті мақсаттар, дүниетанымдық жүйелердің жоғары құндылықтары болып табылады. Олар шындықты идеализациялау процесін аяқтайды.
|