Кіріспе І бөлім. Отбасы психологиясында тұЛҒааралық Қарым-қатынастың Қалыптасуының теориялық
жүктеу/скачать 1,07 Mb.
|
Дип.-Отбасында-тұлғааралық-қарым-қатынасты-қабылдаудың-психологиялық-аспектілері
- Бұл бет үшін навигация:
- Қажеттілік базасын анықтау нәтижесі
| Қажеттілік базасын анықтау әдістемесінің масаты құрсақ дамуынан бастап, 3 жасқа дейінгі толық дамуда қажеттіліктің қалай қанағаттанғанын анықтауға мүмкіндік береді.
Сыналушыларға: 4 түрлі сурет салуды ұсындық: өсімдік, қару түрі, зергерлік бұйымдар, ыдыс аяқ . Сурет мазмұнының психологиялық талдануы: Өсімдік- тірі болса, өмір сүруге құлшыныс; ал егер кесілген, томар түрінде болса, онда индивидтің ішкі жан- дүниесінде жойылу деген бағдарлама жұмыс жасауда, оны сұрақтар қою арқылы нақтылау қажет болады. Қару жарақ –қорғану; егер ол басқаруға келетін болса (мылтық, пистолет, пышақ ) онда мінез-құлқын өзі реттей алады, ал егер садақ болса, жаны тез жараланатын, осы мінез-құлқымен елді өзінен алыстатады. Ал қылыш болса- тек жақындарына ғана әсер ете алады. Қару-жарақ дәу болса- агрессияның басымдығын білдіреді. Зергерлік бұйымдар – денеге жақын орналасқан болса сүйкімді, сүйіктісі бар, ал егер сирек кездесетін немесе тағылатын әшекейлер болса, әлі сүйіктісін таппағанды білдіреді. Ыдыс-аяқ - күнделікті қолданатын түрлерін салған болса, қарапайымдылық қажеттілігі қанағаттануда, ал хрусталь сирек кездесетін ыдыстар салынса, қажеттілігін басып жүзеге асырылмауда. Бақылау тобы анықтау экспериментінің нәтиже көрсеткішін 1-кестеден көруге болады. 1-кесте.
Тәжірибе тобы бойынша анықтау экспериментінің нәтиже көрсеткіші 2-кестеден көре аламыз: 1.1-кесте.
Осы әдістеме екі топта жүргізілуіне байланысты нәтиже көрсеткішіне тоқталсақ: Бақылау тобында өмір сүруге деген құлшыныс төмендеуі толық отбасында 30% көрсетсе, ал жарты кеш отбасында 50%құрады. Жеткіншектердің мінез-құлқын қоршаған ортада реттеу деңгейі мен агрессияның төмен деңгейі толық отбасында 10%, ал жарты кеш отбасында 75 % көрсетті. Индивидтерде сүйіспеншілік сезімдерінің бастау алуы толық отбасында 50%, ал жарты кеш отбасында 75% көрсетті. Өмірлік қажеттілігін қанағаттандыру деңгейі толық отбасында 30%, ал жарты кеш отбасында 50% екендігі анықталды. Ал , эксперименттік топтың нәтижелері өмір сүруге деген құлшыныс төмендеуі толық отбасында 60 % көрсетсе, ал жарты кеш отбасында 60%құрады. Жеткіншек жасындағы балалардың мінез-құлқын қоршаған ортада реттеу деңгейі мен агрессияның төмен деңгейі толық отбасында 30 %, ал жарты кеш отбасында 60% көрсетті. Индивидтерде сүйіспеншілік сезімдерінің бастау алуы толық отбасында 60%, ал жарты кеш отбасында 75% көрсетті. Өмірлік қажеттілігін қанағаттандыру деңгейі толық отбасында 40 %,ал жарты кеш отбасында 25% екендігі анықталды. Зерттеу нәтижелері 1 – суретте көрсетілген. Қажеттілік базасын анықтау нәтижесі 3-сурет Рене Жиль проективті әдістемесі баланың отбасы дағдырысының жүйе бөліктерінде, оның отбасылық рөлдер мен шек–араны анықтауына арналып, баланың әлеуметтік бейімделуін меңгеруін, сонымен бірге оның отбасындағы орнын, қатынасын анықтайды. Әдістеме визуалды- вербалді балалар немесе балалармен ересектер бейнеленген 42 суреттен құралған. Оның бағыты – балаға маңыздысын және басқа тұлғааралық қатынаста тиісті әр түрлі тұрмыстық жағдайларда мінез-құлық ерекшеліктеріне байланысты өзін басқаруын айқындау. Балалар суреттерді көру арқылы жауап беру керек. Олар суретті көріп, тыңдап немесе сұрақтарды оқып, жауап береді. Бала суреттегі адамдардың арасынан өзінің орнын тауып алуы керек. Белгіленген адамға жақын немесе алыс жерді таңдауға да болады. Балаға мәтіні бар тапсырмалар, сол сияқты мінез-құлық формаларын таңдау керек. Сонымен, әдістеме баланың айналасындағы түрлі адамдармен және құбылыстармен қатынасына байланысты ақпараттарды алуға мүмкіндік береді. Қарапайым және схема түрінде болғандықтан, басқа проективті тестерге қарағанда Р.Жиль әдістемесінің ерекшелігі балаға жеңіл берілгендігімен бірге, оның формализациясы және квантификациясына мүмкіндік береді. Нәтижелердің бағалауы сапалы түрде болуымен қатар, баланың тұлғааралық қатынасының проективті әдістемесі психологиялық зерттеудің нәтижесі сандық және өзгермелі түрде болады. Баланың тұлғалық қатынасы жүйесін көрсететін психологиялық материалды, шартты түрде 2 үлкен өзгермелі топқа бөлуге болады: Өзгермелі, баланың нақты-тұлғалық қатынасын суреттейтін: отбасындағыларға қатынасы (әке, шеше, апа, апай және т.б.), досқа немесе жолдасына қатынасы, авторитарлы ересектерге және т.б. Өзгермелі, баланың өзін және әр түрлі қатынасты суреттейтін: ашықтығы, бақылампаздығы, мінез-құлықтың әлеуметтік тепе-теңдігі Әдістемені бейімдеген барлық авторлар 12 белгілерді айқындайды: анаға қатынасы әкеге қатынасы ата-анаға қатынасы ата-әжеге қатынасы аға-әпкеге қатынасы ерекше қызығушылық доминанттылық досқа қатынасы мұғалімге қатынасы ашықтық тұйықтық әлеуметтік-адекваттылық қатынасы Анықталған адамға қатынасын сол адамды таңдаған санына байланысты білуге болады. Р.Жиль әдістемесін таза проективті әдіс деп айтуға болмайды, ол анкета, проективті тестер арасында өтетін форма арқылы жүзеге асады. Тұлғаның терең зерттеуге арналған құрал болып табылады, сонымен бірге өлшемдер және статистикалық талдаулар жасауға мүмкіндік береді. Салыстырмалы түрде әлеуметтік дағдарысты толық анықтау мақсатында « әлеуметтік атом» үш түрлі сурет салдырамыз ( Я. Морено ). жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|