Клиникалық өлімнің ұзақтығы – қан айналымы жоқ жағдайда толық оттегі жетіспеушілігінде бас миы жасушаларының қабілеттілігімен анықталады. Жүрек тоқтаған соң 5-6 минут аралығында бұл жасушалар өледі де, кенеттен есінен айырылады.
Клиникалық өлімнің белгілері:
есі болмайды;
тыныс алуы тоқтайды;
терісі бозарады, сұрланады және көгереді;
ірі артерияларда ұйқы және сан артерияларында тамыр соғуы болмайды;
көздің қарашығы ең үлкен кеңейді, жарыққа реакциясы болмайды;
рефлекстері толық болмайды.
Реанимация – бұл организмді тірілту, тіршілік маңызды қызметін қалпына келтіруге, алдымен тыныс алу және қан айналуын, ұлпаларды жеткілікті мөлшерде оттегімен қамтамасыз етуге бағытталған.
1. Тірілту бойынша шаралар кешіктірілмей басталуы қажет.
2. Оқиға болған жерге қарамай бастапқы іс-әрекет аманалып қалу бойынша бірдей жүргізіледі, бұл жерде маңызды 2 міндетті әдісті орындау:
- зардап шегушіні көлденең қатты жерге жатқызыңыз. Осы әдісті жұмсақ бетке орындау күткен әсерді бермейді, өйткені жұмсақ бет құтқарушының қимылдауымен серпіліп, жүректі қажетті қысуға мүмкіндік бермейді;
- кеуде торының алдыңғы бетін жалаңаштаңыз, белдігін босатыңыз.
3. Әрі қарай Питер Сафардың басшылығына сәйкес тірілту келесі кезеңдерден тұрады:
А ережесі. Жоғары тыныс жолдарының ерікті өткізгіштігін қамтамасыз ету.
В ережесі. «Ауыздан ауызға» немесе «ауыздан мұрынға» әдістері өкпенің жасанды вентиляциясы арқылы тыныс алуды жасанды қолдау.
С ережесі. Жүрекке массаж жасау арқылы қан айналымын жасанды қолдау.
А Ережесі. Науқасқа тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз ету Бұл алғашқы реанимациялық шара, көбінесе барлық жүрек өкпе реанимациясының жетістігін қамтамасыз етеді.
Тілдің артқа қарай түсіп кетуі, бөгде заттармен бітелуі – тыныс алу өткізгіштігінің бұзылу себептері болады. Ең жиі себеп – науқастың ес-түссіз жағдайына жұтқыншақтың артқы қабырғасына қарай тіл түсіп кетеді. Осы жағдайда төменгі жақ сүйек пен мойын бұлшық еттерінің жиырылу қабілеті жоғалып, жұтқыншақтың артқы қабырғасына тілдің түбірін көтереді. Тіл өзінің ауырлығымен жұтқыншақтың артқы қабырғасына түседі және дем алған уақытында қақпақша сияқты ауаны өткізбеуі мүмкін.