Ұзақ мерзімді капитал (инвестициялар)

1.
 
өндіріс материалдары (көмекші  материалдар мен шикізат көзіне назар аудару қажет. 
Мысалы:  
2.
 
а)  егер  материал  жергілікті,  яғни  жеткілікті  мөлшерде  тез  жеткізілетін  болса,  онда 
шектеулі ғана қор сатау керек;  
3.
 
 б)  егер  материал  импортталатын  болса,  жеткізу  процедурасына  көп  уақыт  қажет 
болса, онда біршама мөлшерде материалдық қор сақтау қажет);  
4.
 
артық  бөлшектер  (атық  қор  мөлшері  жергілікті  қойылымдар,  импорт  процедурасы, 
сол аймақтағы техникалық қызмет пен кәсіпорын қызметіне байланысты);  
5.
 
аяқталмаған  кәсіпорын  (аяқталмаған  өндірісті  жабудағы  капитал  сұранысын 
бағалауда  әр  кезеңде  өткізілген  түрлі  метериалдық  ресурстарды  пайдалану  барысында  қол 
жеткен өңдеу дәрежесі мен технологиялық процеске жан-жақты талдау жасау қажет);  
6.
 
дайын  өнім  (дайын  өнім  қоры  кәсіпорынның  сауда  практикасы  мен  өнім  сапасы 
сияқты факторларға байланысты).  
Алу есебі (дебиторлық қарыз)  
Алу есебі – сату қызметі есебінде сатып алушыға берілген коммерциялық несиелер, яғни 
сатып  алушы  тауарға  оын  алған  кезде  емес,  кейінірек  төлейді.  Бұл  баптың  өлшемі  сол 
фирманың берген несие сату саясатымен анықталады. Несиеге сату көлемінің валдық көлемге 
қатынасы әр фирмада түрліше болады, бәсекелестік жағдайда.  
Төлем есептері үшін кассалық және банктік төлемдер 
Персонал еңбегінің ақысы мен айлық негізде пайызын төлеу кезінде төлемдердің түсімін 
көтеру  кезінде  пайыз  бойынша  төлемді  толық  жаппағанда   болатын  кейбір  резервтердің 
қажеттігі  туындайды.  Осыған  байланысты,  кейбір  кассалық  және  банктік  төлем  бағаларын 
қарастыру  маңызды.  Мұны  осындай  жағдайдағы  еңбек  ақы  мен  еңбек  резервіндегі 
шығындардың  айналым  капиталын  қосу  арқылы  жасауға  болады  (шикізат  пен  материалды 
қоспағандағы 
жіберілген 
шығынның 
5 
пайызын 
құрауы 
мүмкін).  
Төлем есептері (кредиторлық қарыз) 
Төлем  есептері  несие  талаптары  бойынша,  яғни  шикізат,  метериалдар  мен  басқа 
қызметтер  белгілі  мерзімге  беріліп  уақыты  келгенде  төленеді.  Мұндай  төлемдер  мерзімін 
ұзарту арқылы айналым капиталы бағасын қысқарта алады. 
Маусымдық  кәсіпорынның  айналым  капиталы  басқаша  негізге  есептелу  керек  – 
күнтізбелік жылды жұмыс және демалыс кезеңдеріне бөлу арқылы. Маусымдық кәсіпорындары 
айналым капиталын жұмыс кезеңдерінде құйып, жұмыс емес кезеңінде азайту керек.  
 
2
.Айналым капиталының сұранысын есептеу үшін 2 әдісті қолдануға болады: 
1) Кумулятивті әдіс 
Бұл  әдіс  жалпы  кезеңді  күндік  капиталды  байланыстыра  отырып,  күнделікті  орташа 
төлемге  көбейту  арқылы  жүзеге  асырылады.  Айналым  капиталының  бағалық  есебі  1  мысалда 
көрсетілген.  
1 мысал. 
Кәсіпорындарда  өнідірс  материалыдраныңы  міндетті  қорларын  сақтау  мерзімі  25  күнді 
құрайды.  Материалдарды  жеткізу  қызметі  бойынша  жеткізушілер  төлем  уақытын  10  күнге 
ұзарту мүмкіндігіне ие болады. Өнідірістік процесс 20күнге созылады, яғни  – бұл дайын өнім 
өндіруге  қажетті  уақыт.  5  күн  ішінде  дайын  өнім  тұтынушылар  қажетіне  жетеді.  Өнім  кірісін 
жоғарылату  үшін  кәсіпорын  тауар  алушысына  коммерциялық  несие  түрінде  15  күнге  тауар 
ұсынады. Шығынның негізгі бабы бойынша орташа күндік төлемі мынадай: материалдар алу(50 
мың  теңге),  персонал  еңбегіне  төлем  (150  мың  тг),  үстеме  шығындар  (80  мың  тг.).  Мұның 
ішінде персонал төлемі өнідірістік процессті бастағанынан басталады.  
Сұрақ:осы кәсіпорынның айналым капиталындағы сұранымы қандай? 
Есеп: 
Ең  алдымен  материалдарды  алғаннан  бастап  тауар  алушылардан  ақша  келгенге  дейінгі 
кезеңдегі  күндер  санын  көбейту  жолымен  «капитал  байланысының»  кезеңін  анықтайды 
(тауарлар мен қызметтер):  

  
кезең 
Өндірістік материалдар 
25 күн 
Аяқталмаған өндіріс 
20 күн 
Дайын өнім 
  5 күн 
Алу есептері 
15 күн 

жүктеу/скачать 2,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: