Методическое пособие по разъяснению патриотического акта «Мәңгілік Ел». Методическое пособие Астана: Национальная академия образования им. И. Алтынсарина, 2016. 70 с
Мемлекеттік тіл – қоғамды біріктіру негізі
жүктеу/скачать 2,46 Mb.
|
| 2. Мемлекеттік тіл – қоғамды біріктіру негізі.
Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес мемлекеттік тіл қазақ тілі болып табылады, сондықтан мемлекеттік тілге және оның мәртебесіне қойылатын талаптар, біртіндеп, дәйекті түрде қазақ тіліне жақындауы тиіс, мемлекеттік тілде жұмыс істеу моделінің негізгі параметрі болуы қажет. Барлық Мемлекеттік орган деңгейлері және олардың жетекшілері қазақ тілінің мемлекеттік мәртебесін жүзеге асыруда негізгі жауапкершілікті атқарады. Мемлекеттік тілді меңгеру қазақстандық патриотизмнің құрамдас бөлігі болып табылады. «2011-2020 жылдары Қазақстанда тілдердің дамуы мен қызмет етуі» жобасында Қазақстанда тұратын барлық этностардың тілдерін сақтаудағы, яғни қазақ тілінің шоғырландырушы рөлін, ұлттық біртұтастықты нығайтудың маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің кең көлемді қызмет етуін қамтамасыз ететін үйлесімді тілдік саясат атап көрсетіледі. Алдағы уақытта қазақ тілі ұлтаралық қатынас тілі болуы қажет. Мемлекеттік тілдік саясаттың басты бағыттарының бірі барлық азаматтардың арнайы белгілі көлемде мемлекеттік тілді меңгеруі үшін жағдай жасау болып табылады. Осы мақсатта этникалық, демографиялық, кәсіби ерекшеліктеріне сәйкес халық топтарын мемлекеттік тілге міндетті, тегін оқыту бойынша орталықтар құрылды. Мемлекеттік қаражатпен мемлекеттік тілді оқыту бойынша телевизияға, радиоға жаппай ақпараттар, газеттерде бағдарламалар, сабақтар, бөлімдер енгізілді. Барлық мемлекеттік және мемлекеттік емес түрдегі мектепке дейінгі мекемелерде, жалпы білім беретін мектептерде, орта арнайы және жоғары оқу орындарында қазіргі іс-жүргізуге, тұлғааралық және іскерлік қарым-қатынасты жүзеге асыруға мүмкіндік беретін мемлекеттік тілді оқыту қамтамасыз етілген. Халықтың мемлекеттік тілді меңгеруі, оны оқу орындарында оқу әр түрлі этникалық және әлеуметтік қолданушы топтарға бағытталған қолжетімді және тиімді әдістерді, танымал өздігінен үйреткіштерді, тілашарларды, сөздіктерді жаппай шығарумен бекітілуде. Өкінішке орай, орталықтардың тілді қарқынды оқыту әдісін енгізу бойынша жұмысының жинақталған тәжірибесі әлі де республиканың барлық оқу орындарының игілігіне айналмады. Қазіргі уақытта мемлекеттік қызметкерлер, сонымен қатар, ғылым, мәдениет, білім, денсаулық сақтау және халыққа қызмет көрсету саласының қызметкерлері үшін мемлекеттік тілді меңгеруге қойылатын талаптар орнатылған, сонымен қатар, мемлекеттік тілді меңгерген мемлекеттік мекемелер мен орындар қызметкерлерін материалдық ынталандыру жүйесі қарастырылған. Мемлекетаралық қатынас тәжірибесінде мемлекеттік тілді қолдану міндетті нормаға айналады. Ресми тұлғалардың қатысуымен болатын барлық шаралар қажет болған жағдайда басқа тілге синхронды аудармамен қамтамасыз етілген, мемлекеттік тілде өткізіледі. Заңнамалық актілер, ресми тұлғалардың баяндамалары, қызметтік құжаттар, әдеттегідей мемлекеттік тілде дайындалады. Тіларалық коммуникацияны қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік өкімет органдарында және басқармаларда тілдік аударманың мемлекеттік қызметі ұйымдастырылған. Барлық мемлекеттік мекемелердің штаттық кестесінде мемлекеттік тілден және мемлекеттік тілге аудармашылар қызметі қарастырылған. Осы мақсатпен жоғары оқу орындарында аудармашы кадрларды дайындау кеңейтілді. Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті және Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті аудармашылар даярлаудың орталығы болып табылады. Бірақ сонымен қатар, Қазақстан этностарының тілдері мен мәдениеті бойынша мамандар дайындау үшін факультеттер құру өзекті болып қалуда, әзірге өзбек тілі мен ұйғыр тілін оқыту бойынша осындай факультеттер бар. Мемлекеттік, кәсіпкерлік, банктік құрылымның, қоғамдық бірлестіктердің бірлескен күшімен қазақ тілін қолдаудың қайырымдылық қоры құрылды. Орыс тілінің қызмет ету саласын сақтау Қазақстанның интеграциялық процеске ұмтылуымен, ТМД елдерімен біртұтас мәдени және білім беру кеңістігін сақтаумен қамтамасыз етіледі. Қазақстан халықтарының тілдерін дамытуды нақты жағдайлармен қамтамасыз ету, ана тілін меңгеруге талабы бар барлық адамдар үшін мүмкіндіктер жасауды білдіреді. Бұл ана тілінде орта білім алу арқылы немесе ана тілі міндетті тіл ретінде оқытылуы, мұғалім кадрларды дайындау, оқу, оқу-әдістемелік және көркем әдебиеттердің, газет және журналдардың басылып шығуына көмек көрсету арқылы жүзеге асырылады. Бұндай жұмысқа халықтардың мәдени-тілдік қызығушылықтарын көрсете алу қабілеті бар, ұлттық-мәдени орталықтардың белсенді араласуы оның тиімділігін қамтамасыз етеді, олардың көпшілігінің Қазақстан диаспораларының этникалық ұлттарының негізгі бөлігі өмір сүретін елдермен, сонымен қатар, саны аз халықтардың тілдері бойынша Еуропа бюросымен және басқа да халықаралық ұйымдармен қарым-қатынастары қалыпқа келтірілген. Шет тілдерін зерделеуде айтарлықтай басымдылық ағылшын тіліне беріледі, бұл Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың қазақ, орыс ағылшын тілдерінің үштұғырлығы туралы мәдени бағдарламасымен түсіндіріледі, сонымен қатар қытай, түрік тілдерінің беделі де артып келеді. Республикада ағылшын, түрік, қытай тілдерін тереңдетіп оқытатын мамандандырылған мектептер жүйесі бар. Мемлекеттік тілдің әлеуметтік қызметін кеңейтетін мәртебесі, онда болып жатқан инновациялық өзгерістерге жан-жақты ғылыми талдау жасауды талап етеді. Қазақ тілінің бірегейлігін және стандарттылығын қамтамасыз ететін, оның орфографиялық, орфоэпиялық және тыныс белгілік ережелер жүйесін жасау алғышартты міндет болып табылады. Қазақ терминологиялық лексикасының корпусын құру өте қажет. жүктеу/скачать 2,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|