Методическое пособие по разъяснению патриотического акта «Мәңгілік Ел». Методическое пособие Астана: Национальная академия образования им. И. Алтынсарина, 2016. 70 с
АҚШ, Швейцария, Үндістан, Жапония елдеріндегі патриоттық тәрбие
жүктеу/скачать 2,46 Mb.
|
| 1.2 АҚШ, Швейцария, Үндістан, Жапония елдеріндегі патриоттық тәрбие
Біздің қоғамның барлық саласында патриоттық тәрбиеге қатысты туындаған мәселелер МЖБС-та баяндалған, сонымен қатар, шешу жолдарын анық көру үшін, тарих пен дамыған елдердің заманауи геосаясатында қалай шешілгенін қарастыру қажет. АҚШ-тағы патриоттық тәрбиені қарастырайық. Біз нені «патриоттық тәрбие» десек, АҚШ педагогтері оны мынадай категориялармен өлшейді: «саясаттық білім беру», «моральдік рухты қалыптастыру» және т.б. АҚШ-тағы патриоттық тәрбие жүйесін мыналар құрайды: 1. Құрылымдық элементтердің диалектикалық бірлігі: а) тәрбиенің негізгі мақсаттары; б) оның субъектісі; в) тәрбие объектісі; г) оқушыларды тәрбиелеудегі негізгі бағыттар; д) тәрбие жұмысының формалары; е) оның әдістері; ж) тәрбиелеу құралдары; 2. Тәрбиенің негізгі мақсаты жетекші жүйе құрушы фактор болып саналады. Негізінен, осы жүйенің барлық элементтерінен өтіп, оған дербестік пен бірлік береді. Тәрбиенің негізгі мақсаты американдық оқушыны үнемі өзін жетілдіруге ұмтылатын АҚШ-тың патриот-тұлғасы ретінде қалыптастыру және дамыту болып саналады. 3. Оқушының патриоттық тәрбиесінде отбасы, оқу орны, қоғамдық мекемелер және қоғам арасындағы қарым-қатынас ұйымдастырылады. 4. Діни бағыттағы моралдық-этикалық тәрбие американдық оқу ұйымдарының тәрбие жұмысындағы басты бағыт болып саналады. Моральді-этикалық тәрбие жалпы діни қағида негізінде жүзеге асады. Швейцарияда білім беру және тәрбиелеу авторитарлық болып келеді. Швейцарияда балаларды викториан дәуріндегідей ағылшынша тәрбиелейді, яғни мына ұстанымды басшылыққа алады: «Балалар көз алдында болу керек, бірақ оларды ешкім естімеу керек». Швейцарияда білім беру мен тәрбиелеу авторитарлы, өйткені олар берген білімге және берген тәрбиеге қарсы шықпайды. Олардың ата-анасының жұмыспен қызығушылығы, жастарда радикалдық көзқарас қалыптастырады. Еуропада оның деңгейі ең жоғары. Үндістандағы патриоттық тәрбие. Үндістан тәрбие жағынан «заңнамалы» соның ішінде патриоттық болып есептеледі. Мыңжылдық арасында қалыптасқан Үндістан педагогикалық дәстүрі мен қоғамы (шығу тегі мен құқықтары бойынша ерекшеленген топ) заманауи педагогиканы патриоттық тәрбиедегі әр түрлі әдістермен және тәсілдермен толықтыра алады. Заманауи Үндістандағы тәрбие жүйесі үндіс, будда, мұсылмандық педагогикалық дәстүрлерден ең жақсысын алған. Тәрбиеші мен педагогтер шығармашылық және рухани дамуға үлкен мән береді (адамгершілік және дене шынықтыру). Оқушыларды ойлауға жетелейтін пікірталас түрінде сабақтар өткізеді. «Патриоттық сабақтар», «Есте сақтау сабақтары», «Медитация сабақтары», «Күлімсіреу сабақтары» – үндіс мектептеріндегі шынайы тәжірибе. Балалардың өзара жарысын мадақтамай олармен тіл табысу - көпшілік мақұлдаған тәсіл. Бала басқалармен жарысып қандай жетістіктерге жеткені маңызды емес, маңыздысы бала қаншалықты өзінің жетістіктерін жақсартты. Үздік оқушыларды «Жетістік карточкасымен» марапаттайды. Кемшіліктер туралы айтпайды, олардың ата-аналары ренжімесін деп, оларға тек қана жетістіктерін айтады. Әлбетте, Үндістанда білім беру мен тәрбие жүйесі ерекше және ол осы елге ғана тән. Бірақ, одан еуропалық елдер де көп пайдалы нәрсе ала алады. Шынайы мейірімділік, жоғары адамгершілік, өзара құрмет, төзімділік және зорлық түрлерінің болмауы – осының бәрі қызықтырады. Жапониядағы патриоттық тәрбие өте қызықты және маңызды, бұл ел моральдық тәрбие бойынша дәстүрге бай. Қазіргі таңда жасөспірімдердің тәрбиесіне мемлекеттің, білім беру ұйымдарының және отбасының салған күшін көтеретін тұтас және күшті жүйе құрылып жатқаны байқалады. Қазіргі уақытта Жапонияның жартысынан көбі толық орта білімді және жоғары білімді болып табылады. Американдық және француз үлгілерін қолданғанына қарамастан, Жапония мектептері бірегей ерекше, Жапониядағы білім беру жүйесі мен тәрбие жүйесі жапондық, классикалық шығыс және батыс дүниетанымымен әрекет жасау ұстанымдары негізінде жасалған. Жапондық мектептер ұлттық рухты таратады, қажетті моральдық қасиеттерді қалыптастырады, ұлттық сипаттағы дәстүрлік қасиеттерді дамытады, тірек негіздерге: синто, бусидо, будда, конфуциялық діни дүниетанымды, жетекші философиялық, этикалық білімдерді алған. Сурет пен музыка пәндерін оқытуда, эстетикалық мұратты қалыптастыруда ұлттық идея, «дәстүрлі моральдік құндылыққа» толы. Жапон білім беру жүйесінің әсерлігі, оның ерекше нәтижелілігі мен жапондықтардың дәстүрлі еңбекқорлығы, олардың тәртіптілігімен ғана емес, сонымен қатар, тарихи және мәдени дәстүрлерімен, мәдениет пен тілдің бірлігімен, ұлттық бірлігі мен тұтастығын қамтамасыз етеді (жапондық қоғамда этникалық өзгешелік мәселесі қоғамдық санада болмайды). Жапонияда «Адамды қалыптастыру бағдарламасы» (Хитодзукури) қабылданған, оның мәнін: зияткерлік және дене шынықтыруды дамыту, адамгершілік тәрбиесі, мәдени-көркемдік жетілу сынды тұлғаның үйлесімді білім алу қажеттігін мақұлдау құрайды. Негізгі мақсат ретінде «жастарда мейірімділік пен патриотизм, адалдық пен Отан қорғау сана сезімі», өзінің және басқалардың бақыты үшін еңбек өнімділігін арттыру құрайды. Бағдарламаның негізінде конфуцийлік оқыту мен тәрбиелеу жүйесі, сонымен қатар, белсенді оқыту идеясы жатыр, «Өзінің мүмкіндік шегінде жұмыс жасау» ережесі мектептің ұраны болуы тиіс. «Қалаулы адам образын қалыптастыру бағдарламасының» жобасы жарияланды, оның ішінде жапонның мұраты, отбасы және қоғам мүшелерінің қасиеттері тұжырымдалған. Бағдарлама «жапон идеалының моральдық қасиеттерінің таптан тыс сипатын» көрсетті және жас ұрпақтың идеологиялық тәрбиесіне теориялық негіз болды. Сұлулықтың өзі сындарлы жапондықтарда пайдамен байланысты, өз қамын ойлайтын түсінік те пайда болуы мүмкін. Этикалық және эстетикалық нормаға сәйкес, Жапонияда табиғатты қорғау өзінің нақты шегін табады. Мысалы, жапондықтар өз жерінде синтоист ғибадатханалардың қасындағы қасиетті гүл шоқтарға тиісуге болмайтынын біледі. Қазіргі әлемде патриоттық тәрбиені дамыту – көп қырлы үрдіс, оның көлемі мен нәтижесі өте маңызды. Адам өркениетінің сұранысы және осы сұраныстарды педагогикалық тілге аудару қажеттілігі бойынша батыл өзгерістер енгізілді. Рухтың негізін, ұлттық және жалпы адами-мәдени құндылықтардың ошағын құрайтын мектепішілік патриоттық тәрбиені және білім беруді маңызды беталыс деп санауға болады. Заманауи әлеуметтік, саяси, педагогикалық талаптардың деңгейіне жақындап, мектеп өзінің кескінін өзгертеді. Белгілі бір мамандықтарда, оның ішінде қызмет көрсету саласы қызметкерлері, іскерлер, мұғалімдерде мәдениетаралық қарым-қатынас негіздерін меңгеруге қажеттілік өсіп келеді. Әлемдік педагогикалық ой-пікірлер көпмәдениетті тәрбиенің жалпы стратегиясын әзірлейді. Оқу мен тәрбие біріншіден, адамның өз түп-тамырын түсіну және сол арқылы қазіргі әлемде өз орнын айқындауға, екіншіден, басқа мәдениеттерге құрметпен қарауға дағдыландырады. Қазіргі заманда көпмәдениеттілік рухындағы патриоттық тәрбие мен білім беру әлдеқашан өзгерістерге ұшырап жатыр: мәдени әртүрлілік құндылықтарын мойындайтын жаңа үдерістер көрінуде; нәсілдік және этникалық азшылық топтарды, иммигранттарды оқыту, арнайы көпмәдениетті білім беру бағдарламалары әзірленіп жатыр. Педагогикалық жобаларды шағын этностар және олардың мәдениеті туралы ақпараттарды, нәсілшілдікке қарсы және басқа да ұлттық нанымдарға бағытталған білім берудің тұжырымдамалық бағдарламалары алмастырады. Оларда басқа мәдениетті дұрыс қабылдайтын, мәдениетті үстем ететін әдебиет, мәдениет, тарих бойынша оқу материалдары ұсынылады. Әлемнің көптеген мемлекеттерінде көпмәдениеттілікті қалыптастыру педагогикалық білім беру бағдарламаларына жатады. Саясатты көпмәдениетті тәрбиенің патриоттық негізі ретінде қарастыратын елдер: а) ерікті жаппай иммиграция нәтижесінде көпмәдениетті етіп қоятын (АҚШ, Канада, Австралия); б) өз өткенінің көпмәдениеттілік салдарын отарлық метрополия ретінде қоятын (Ұлыбритания, Франция, Голландия); в) байырғы тарихи және терең ұлттық, мәдени ерекшеліктерімен (Ресей, Испания) бөлуге болады. Әлемнің озық елдерінде патриоттықтың негізі ретінде көпмәдениетті тәрбие дамиды: - этникалық азшылық өкілдерін педагогикалық қолдау; - билингвалдық оқыту; - этноцентризмге қарсы шараларды қолдайтын көпмәдениетті тәрбие. Бұлардың барлық бағыттары ерекше оқу бағдарламаларында көрінеді. Әлемнің алдыңғы қатарлы елдерінде патриоттық тәрбиеге ресми деңгейде ерекше көңіл бөлінеді. Австралия, Испания, Канада, Ресей, АҚШ-та көпмәдениетті білім беру мен тәрбиені күшейту белсендендірілді. жүктеу/скачать 2,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|