Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық


Тезистер Қытай деректерінде түркілерге қатысты алғашқы деректер 542 жылдан бастап кездеседі



бет3/4
Дата14.10.2023
өлшемі37,41 Kb.
#185377
1   2   3   4
Байланысты:
Тмт

Тезистер

  • Қытай деректерінде түркілерге қатысты алғашқы деректер 542 жылдан бастап кездеседі. 

  • Ғұндар империясы ыдыраған соң Орхон аймағында түркітекті теле тайпалар одағы ұйымдасты.

  • V ғасырдың ортасында билік басында ашына бастаған Алтайдағы түркілер руы тұрды. Бұл атау «киелі қасқыр» деген мағынаны білдірген. 

  • Қағандар мемлекеттің басты билеушісі болды. 

  • Түркілер 545 жылдан бастап сол замандағы ірі мемлекеттердің бірі ретінде танылып, тарих сахнасына шығады. 

  • 552 жылы түркілер Солтүстік Моңғолия жерінде Түркі қағанатын құрады. 

  • Бумын түркі елінің қағаны болып жарияланды.

  • Қаған мемлекетті басқарды, жоғарғы сот міндетін атқарды, әскерге басшылық етті. 

  • Қаған мемлекетті басқаруда тайпаның ақсүйек қауымына сүйенді.

  • Әскери және азаматтық қызметтерді басқаратын шенеуніктер аппараты – яғбу, шад т.б. құрылды.

  • Түркі мемлекетінде қарапайым халық бұдун деп аталды. 

  • Бумын қайтыс болғаннан кейін билікке Мұқан қаған (553-572 жж.) келді.

  • Мұқан қаған Орталық Азия мен Оңтүстік Сібірді, Оңтүстік-батыс Маньчжуриядағы қидандарды, қарақытайларды, Тува жері мен Енисей қырғыздарын бағындырды.

  • Иштеми (Истеми) қаған қазіргі Қазақстан, Орта Азия аумағын бағындырып, Еділ мен Солтүстік Кавказға шықты. 

  • Қытай жылнамаларындағы деректер бойынша Мұқан қаған «Шегара (Ұлы қорған) сыртындағы барлық иеліктердің зәресін ұшырды».

  • VI ғасырдың 60 жылдары Түркі қағанаты сол кездегі ірі мемлекеттер – Византия, Иран, Қытаймен өзара қарым-қатынас жасады.

  • Түркі қағанаты нығайған кезінде (VI ғасырдың 70-жылдары) Маньчжуриядан Босфорға және Сібірден Парсы еліне (Иран) дейінгі жерді алып жатты. 



  • Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет