Таяқшатәр³зд³  бактериялар

229
–  көптеген    штамдары  адам  ³шег³н³ң  қау³пс³з  симбионттары  болып 
табылатын  бактериялар.  Ал  фотосинтездейт³н  спирулина,  кер³с³нше, 
пайда әкелед³. 
3. 
Ирек бактериялар
 – 
спириллалар
 мен 
спироõеталар 
– олардың 
п³ш³н³ бұрама тәр³зд³, суда денес³н³ң ұшында орналасқан талшықтары 
арқылы  қоршаған  сұйықтыққа  бұралған  сияқты  болып  қозғалады. 
Осындай форма өк³лдер³ суқоймада қау³пс³з мекендеуш³лер де, ауыр 
ауруды қоздырушылар да болуы мүмк³н.
4. 
Үт³р  п³ш³нд³  бактериялар
 
âибриондар 
деп  аталады.  Олардың 
тек б³р и³р³м³ бар. Олардың жасушасының б³р ұшы тар, ек³нш³ ұшы 
кең. Мұндай п³ш³нд³ бактерияға холера (тырысқақ ауруының) холера 
вибрионы мысал болып табылады.
Бактерия  жасушаларының  п³ш³н³  олардың  т³рш³л³к  ету³не 
байланысты емес. Әртүрл³ п³ш³ндег³ бактериялар ауру тудырғыш та, 
пайдалы да, зиянды да немесе симбионтты да болуы мүмк³н.
Бактериялар, споралар, жасуша колониялары.
«Бактериялар – біздің досымыз» деген сұрақтарға ойланып жауап беріңдер.
Білу және түсіну:
1.  Параграф мәтінін оқыңдар. Бактерия құрылысын сипаттаңдар, өсімдік 
жасушасымен салыстырыңдар. Олардың арасындағы айырмашылықтарды 
табыңдар. 
2.  Бактериялар үшін споралардың рөлі туралы қорытынды жасаңдар. 
Қолдану:
1.  Суретті қараңдар. Бактерия бөліктерінің атауын жазыңдар. 
2.  Бактериялардың ұялы телефон, ақша, лас қолдың қайсысында көп екенін 
анықтаңдар. Өз жауаптарыңды негіздеңдер.   
Талдау:
1.  Бактериялардың  прокариоттар  өкілі  екенін  дәлелдеңдер.  Олардың 
органоидтерін талдаңдар.
2.  Жас  табиғат  зерттеушілер  тау  өзенінің  көзін,  қаладағы  өзен  саласын 
зерттеп, қаладағы судың лас екенін дәлелдеді. Қаладағы судың неліктен 
лас екенін талқылаңдар.  

230
Синтез:
1.  Суретті  қараңдар.  Көрсетілген  бактерияларды  түрлерге  бөліңдер  және 
олардың атауларын жазыңдар.
2.  Суреттен қозғалып жатқан бактерияларды табыңдар. Олардың не себепті 
осылай аталғаны туралы қорытынды жасаңдар. 
Бағалау:
 
Бактериялар үшін жеке ағза бұл бүкіл әлем екенін дәлелдеңдер. 
 

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: