жоғары тығыздыққа ие болуы. Яғни 0
0
С кезінде түзілетін қатты
мұз судан жеңіл болады. Су – қатты күйіне қарағанда сұйық күйінде
тығыздығы жоғары болатын бірден-бір зат. Сондықтан мұз әрдайым
суқойма бетінде түзіледі немесе ол суқоймаға сырттан түссе, бетінде
қалқып жүреді. Бұл судағы ағзаларға қыста тіршілік етуге мүмкіндік
береді, себебі суқойма ешқашан түбінен емес, бетінен бастап қатады.
Тірі ағзалардың маңызды элементтері. Сендер әлі химия негіздерімен
таныс емессіңдер. Осыны ескеріп ең маңызды элементтерді, олардың
негізгі рөлін қарастырамыз.
Оттек (О
2
) пен сутек (Н
2
) судың құрамына кіреді, ал көміртекпен
(С) бірге барлық
органикалық заттардың құрамына кіреді. Көміртек
оттекпен бірге, бірақ сутексіз көмірқышқыл газының (СО
2
) құрамына
енеді. Бұл газды жануарлар тыныс алғанда шығарады. Ол өсімдіктердің
тіршілігіне қажет және фотосинтез барысында жарық энергиясымен
және сумен бірге сіңіріледі.
Азот (N
2
) маңызды органикалық заттардың –
нәруыздар (белок) мен
ДНҚ сияқты
нуклеин қышқылдарының құрамына кіреді. Өсімдіктерге
хлорофилл түзу үшін қажет.
Фосфор (Р) ДНҚ және басқа нуклеин қышқылдарының құрамында
бар. Арнайы майлардың құрамында жасуша мембранасының құрамында
44-сурет.
