Дайындықбасқышы. Көбейту мен бөлу амалдары IІ сыныпта оқытылады, бірақ дайындық 1-сыныптан басталады. 10 жәнге 100 ішінде номерлеуге қатысты жағдайда санау арқылы қосу және азайту да үйреніледі. 2-сыныптың басында 1-сыныптағы мысалдарды күрділірек мысалдар оған байланыстырып түсіндіріледі. Жылдың соңына келіп оқушыларда сандардың құрамдары туралы білім артып, кеңейеді. Ал бұл бірдей қосылғыштардың қосындысын табуға тиісті әртүрлі тапсырмаларды орындау мүмкіндігін береді. Мысалы, 16-ның ішінде 2 саны 8 рет; 4 саны 4 рет бар; 8 саны 2 рет бар.
Төмендегілерді бір түрлі қосылғыштардың қосындысы түрінде суреттеңіз:
12= + 18= +
+
12= + + 18= + +
12= + 18= +
Бөлу амалы үйренуде де 1-сыныптан дайындық жүргізіледі. Мсыалы: “8 дөңгелекті алып оны 2 бөліп қойыңыз”.
Көбейту және бөлудің кесте тәсілін саналы түрде меңгеру үшін негізболатынбақылау мәселелерін көріп шығамыз.
Енді оқушыларға бірдей қосылығыштардың қосындысын көбейтуге ауыстыруға сәйкес болған мысалдарды беру керек.
Мысалы, “әр себетте 5-тен алма бар. 4 себетте қанша алма бар? Бейнелі суретпен 5+5+5+5=20 мысалын шешеді”. Соған ұқсаған мысалдардың көмегінде оқытушы бірдей сандарды қосу-көбейту деген жаңа амалды беруді айтады. Төмендегі жаттығулармен қосуды көбейтуге ауыстыру нығайтылады:
Қосуды көбейтуге ауыстырыңыз:
3+3+3+3+3= 6+6+6+6=
Нәтижелерді есептеңіз, өз орнында қосуды көбейтуге ауыстырыңыз: 8+8+8+7= 9+9+6=
Көбейтуді қосуға ауыстырыңыз: 4 2=,5 3=,...
Өрнектерді салыстырыңыз және >,< немесе = белгілерін қойыңыз:
4+4+4+4...4 9 6...9+9+9+9+9, 7 4...7
Үлгі бойынша нәтижелерді есептеңіз:
5 7=35, 5 8= 8 3=24, 8
Бөлудің нақты мағынасына қатысты мәселелерді шешуде, сосын тең бөліктерге тиісті мәселелерді шешуде ашып беріледі. Көбейтудің орын ауыстыру қасиеті, компоненті мен оның нәтижелерінің атына байланысты жағдайда бөлудің компоненттері мен нәтижесі атауы мен танысады.
сыныптың математикасында көбейтудің орын ауыстыру қасиеті торлар, дөңгелектер, түймелер, жұлдыздар тәрізді предметтер қатарынан пайдаланып түсіндірілді. Мысалы: Тіктөртбұрышты сызып, оны квадраттарға ажыратады, оны санауда алдын ұстын (баған) бойынша, кейін қатар бойынша санап 4 2=8, 2 4=8-ді келтіріп шығарады. Бұл қасиет үшін төмендегі жаттығуларды орындау мүмкін:
а). Түсіріп қалдырылған сандарды табыңыз. 5 . . . =60
ә). Үлгі мысалын пайдаланып есептеңіз. 3*(12+15)=3*12+3*15=36+45=81; 15*(5+1)=
б). Өрнектерді салыстырыңыз және белгілерінің орнына >,<, = белігілерін қойыңыз. 12:3 72:2, 5 32:8.
Осы орайда кестеден пайдалану мүмкін:
а
в
ав
ва
3
4
7
2
10
5
Нәтижедегі жалпы көріністегі а в=в а теңдігі шығарады.
Жеке түрде 1-ге көбейту және бөлу мысалдарда нығайтылады. Бөлудегі оңай жолдардың бірі нөлмен аяқталатын сандардың үстінде бөлу амалын орындайды. 80:10=8.